بازار؛ گروه استانها: بنا بر گفته کارشناسان اقتصادی ریشه بسیاری از مشکلات و عامل ماندگاری واحدهای صنعتیِ را باید در عارضه‌یابی مدیریتی دنبال کرد.
باوجوداینکه خراسان رضوی در تولید بسیاری از محصولات حوزه کشاورزی مانند شیر، تخم‌مرغ، شیر خشک، پنیر پیتزا و یا سایر محصولات در کشور پیشتاز است اما متأسفانه بسیاری از تولیدکنندگان دل‌خوشی از اوضاع کار و تولید ندارند لذا همین موضوع موجب تا با حجت‌الاسلام پژمان فر نماینده مردم مشهد و رئیس کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی پیرامون موانع سد راه توسعه و مشکلات صنعت به بحث و گفت‌وگو بنشینیم.
* به نظر می‌رسد راه تولید و صادرات هموار نیست، مشکل کجاست؟
اینکه اصرار می‌کردیم که یک وزارتخانه هم مسئول تولید و هم صادرات باشد به همین دلیل است چون باید بتوانیم این هماهنگی را بین تولید، واردات و صادرات ایجاد کنیم.
به‌طور حتم اگر مازاد بر نیاز داخل تولیدی داشته باشیم متولی آن وزارت صنعت و معدن است و ضرورت دارد تا زمینه بازرگانی را فراهم بکند یعنی شرایطی را فراهم کند که مازاد تولیدات صادر بشود.
در همین راستا عکس این موضوع نیز صادق است یعنی اگر ما تولیدمان به‌اندازه نیاز داخلی، جوابگو نیست وزارت صنعت و معدن باید بررسی لازم را برای واردات آن محصول و در آن بخش به سرانجام برساند.
برای مثال اگر به یک قطعه‌ای با رقم یک‌میلیون عدد نیاز داریم که ۵۰۰ هزار عدد آن در داخل کشور تولید می‌شود لذا باید با برنامه‌ریزی به‌منظور تهیه همان ۵۰۰ هزار قطعه موردنیاز دست به واردات بزنیم و از همین رو وقتی ما دچار ناهماهنگی بوده و متناسب با نیاز داخلی نسبت به واردات و صادرات اقدام نمی‌کنیم نتیجه‌اش هرج‌ومرج‌هایی می‌شود که در خصوص برخی کالاها در بازار مشاهده می‌کنید.
* آیا به نظر شما صنعت معدن توانسته از پس این نقش بربیاید؟
متأسفانه باید بگویم در دولت آقای روحانی یکی از مهم‌ترین وزارتخانه‌هایی که مسئولیت بزرگی در ارتباط با این موضوع داشته اما کارنامه موفقی نداشته است همین وزارتخانه صنعت و معدن و تجارت بوده است که انگیزه را برای تولیدکننده از داخل از بین برده است.
* تا چه میزان واردات کالا به تولیدکننده داخلی ضرر وارد می‌کند؟
درصورتی‌که تولید داخل کشور به‌اندازه نیاز کشور نباشد، باید بر اساس تنظیم برنامه، اقدام به واردات کنیم.
از سوی دیگر وجود هرگونه نقص در فرآیند برآورد مقدار نیاز کالا و نیز میزان ارز اختصاصی برای آن و شبکه توزیع‌کننده می‌تواند تمام فرآیند را با مشکلات جدی مواجه کند.
به‌طور مثال نبود سفارش‌های دقیق از میزان نیاز واقعی و واردات یکی از مشکلات اساسی در حوزه مرغ بود که مقصر اصلی عدم ثبت سفارش‌های دقیق دستاورد اشتباه دولت بود زیرا در این راستا باید میان بخش تجاری و توزیع تفکیک قائل شد و به همین جهت بر اساس قانون انتزاع واردات نهاده‌های دامی را بر عهده وزارت صمت گذاشتند و توزیع را به وزارت جهاد کشاورزی محول کردند.
* این تفکیک آیا اشکال داشت؟
بله.درواقع با اجرای این قانون، مأموریتی به وزارت صنعت، معدن و تجارت برای ثبت سفارش کالا و برنامه‌ریزی برای آن واگذار گردید که اصلاً در حوزه تخصص و آگاهی این وزارتخانه نبود و این عدم آگاهی زمینه را برای فساد ساخت.
به‌گونه‌ای بخشی از نهادهای دامی وارداتی در بنادر ما مفقود شد و میزان کالا ثبت سفارش شده با میزان واردات ثبت‌شده در سامانه بازرگانی دارای اختلافات قابل‌توجه بودند.
* چرا انگیزه تولیدکنندگان از بین رفته است؟
به دلیل اینکه تولیدکننده گاهی تولیداتش به وضعیتی می‌رسد که تولید می‌کند اما زمینه صادرات یا برایش فراهم نمی‌شود و یا آن‌قدر شرایط سختی برایش به وجودمی آید که اساساً از خیر آن کالا می‌گذرد.
چه بسیار فراوان مردم شاهد هستیم که تولیدات کشاورزی مانند سیب‌زمینی، پیاز، گوجه‌فرنگی بر روی دست کشاورز به دلیل نبود هماهنگی و بی برنامگی توزیع مانده و از بین رفته است.
این موضوع موجب می شود کشاورز ما احساس دلسردی کرده و لذا وقتی می بیند کشت محصول برای او صرفه اقتصادی ندارد لذا به‌جای اینکه کشاورز بیاید مازادش را از زمین درآورده، بسته‌بندی کند و به بازار عرضه کند اما عطایش را به لقایش بخشیده و دسترنج خود را زیرخاک مدفون می‌کند.
متأسفانه امروز سوء مدیریت‌ها انگیزه را در بخش تولید ما از بین برده است این در حالی است که در تمام دنیا تولید یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که مردم انجام می‌دهند و دولت ها نیز از آن حمایت می کنند.
در این راستا باید اذعان کرد در کشور ما دلالی حمایت می‌شود و کسانی که واسطه‌گری و سوداگری می‌کنند متأسفانه بیش از تولید کنندگان موردحمایت قرار گرفتند.
* چگونه می‌توان به این نابسامانی اقتصادی پایان داد؟
ما وقتی می‌خواهیم یک اتفاقی در عرصه تولید پیش بیاید به سمت مالیات گذاری می‌رویم برای مثال اگر بخواهیم محصولات کشاورزی«الف» کشت نشود اعلام می‌کنیم که اگر کسی محصول کشاورزی الف را تولید کند مالیات دارد .
در تمام دنیا مالیات یکی از ابزارهای هدایت حمایت است لذا وقتی کشاورز یا تولیدکننده آگاه باشد که محصول تولیدی الف مالیات دارد آن را تولید نمی‌کند و به سمت تولید محصول دیگری که نه‌تنها مالیات ندارد بلکه دارای معافیت مالیاتی است قدم بر می دارد.
یعنی ما باسیاست‌های خودمان می‌توانیم به تولیدکننده بگوییم این محصول را تولید کند، به چه مقدار تولید کند و شکل تولید و یا کیفیت آن به چه صورت باشد.
طبیعتاً ما به‌عنوان یک سیاست‌گذار کلان در تولید می‌توانیم، نقش‌آفرینی داشته باشیم به‌شرط اینکه کسی مثل دیده بان آن بالا نشسته و نیازها را رصد کند.
باید نیازهای داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی که به‌صرفه و صلاح تولیدکننده و مصرف‌کننده است را در داخل و خارج از کشور رصد کرد و لذا این حمایت‌ها و هدایت‌ها آموزش‌ها را در مسیری قرار بدهد که تولیدکننده ما در تولیدش هیچ‌گاه ضربه نخورد.
دولت باید در این مسیر به‌گونه‌ای عمل کند که وقتی جنس تولیدکننده مشتری ندارد با خرید تضمینی او را حمایت کند تا شکست نخورد و انگیزه تولید را در دور بعدی از دست ندهد.
اگر تولیدکننده با مشکل مواجه شود، سال بعد دیگر تولید نخواهد کرد و لذا به اعتقاد من مشکل اساسی در مدیریت ما دقیقا «سوء مدیریت» است لذا اگر این سوء مدیریت‌ها نبود امروز این وضعیت نابسامان در تولید پیش نمی‌آمد.
* برای صیانت از تولید چه باید کرد؟
رهبر انقلاب به‌عنوان دیده بان باتجربه نظام اسلامی تمامی اطلاعات دستگاه‌های مختلف را دریافت کرده و شعار سال را به‌عنوان راهکاری برای حل مشکلات کشور اعلام می‌کنند لذا این موضوع نباید در قالب یک شعار باقی بماند.
شعارهای سال درواقع اولویت‌هایی هستند که باید در بدنه اجرایی موردتوجه قرار گیرند تا مشکلات کشور حل شود لذا طی یک دهه گذشته شعار سال موضوعات اقتصادی بوده است.
باید اعتراف کرد بخش خصوصی سرمایه و جان خود را در مسیر تولید قرار داده و دولت وظیفه حمایت از آن را دارد زیرا رهبر انقلاب نیز بر لزوم پشتیبانی و حمایت از تولید تأکیددارند.
* در این مسیر کمیسیون اصل نود چه کمکی می تواند برای صیانت و حمایت از این شعار و یا تولیدکننده داشته باشد؟
شعار تولید، پشتیبانی‌ها و مانع زدایی ها فرمان عملیات برای مجلس یازدهم است و لذا کمیسیون اصل ۹۰ با رویکرد نظارتی در راستای شعار سال ۱۴۰۰ اقدام خواهد کرد.
در همین راستا کمیسیون اصل ۹۰ با رویکرد نظارتی در راستای پشتیبانی و مانع زدایی برای جهش تولید اقدام خواهد کرد زیرا مردم باید احساس کنند پیام سال ۱۴۰۰ در مجلس انقلابی عمل می‌شود و شعار سال، فرمان عملیات برای مجلس یازدهم است.
نظر شما