امیرحسین عیدی؛ بازار: از بازگشت دوباره به برجام تا انتخابات ریاست جمهوری. هر کدام از این موضوعات می‌تواند این فکر را در ذهن سرمایه‌گذاران ایجاد کند که در سال 1400 با بازاری پرتلاطم روبرو خواهند بود.بر این اساس به سراغ محرم رزم‌جویی از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه آمدیم تا صحبت‌هایی در خصوص رفتار بازار در سال انتخاباتی ایران با ایشان داشته باشیم. آنچه در ادامه می‌آید شرح گفتگو با وی می‌باشد.
*با توجه به ضربه‌ای که مردم در سال گذشته از بورس خوردند و آن اعتمادی که دیگر وجود ندارد، آیا باز هم در سال جدید به بازار سرمایه اعتماد می‌کنند؟
ما از سال ۱۳۴۶ در کشورمان بورس راه افتاده است؛ یعنی عمری حدود ۵۴ سال دارد. سال ۱۳۹۹ یک سال استثنایی بود و به نظر من هیچ‌وقت این داستان تا سالهای سال تکرار نخواهد شد. آغاز سال ۱۳۹۹ در کشور ما با شروع بیماری کرونا در دنیا هم زمان بود و خوب اولین نتیجه شروع و شیوع بیماری کرونا در دنیا رکود اقتصادی بود و تبادلات و تعاملات اقتصادی کمتر شد و اقتصاد دنیا وارد یک رکود و کاهش تولید در اکثر کشورهای دنیا شد اگر در اکثر کشورها ما با کاهش تولید و به تبع آن با افت بازارهای مالی روبرو هستیم به این علت است که این دو مورد کاملاً با هم مرتبط هستند اما در کشور ما این موضوع کاملا برعکس اتفاق افتاد؛ یعنی جزء موارد استثنایی و تکرار نشدنی بود. من سال ۱۳۹۹ را به دو تا سه بازه زمانی تقسیم‌بندی می‌کنم. شروع سال ۱۳۹۹ برخلاف روندی که در کل دنیا بود با یک بازار به شدت مثبت روبرو شدیم. اگر بخواهیم خیلی ساده به قضیه نگاه کنیم باید بگویم که خیلی از هموطنان عزیزمان در بخش‌های مختلف متاسفانه به خاطر همان بحث بیماری کرونا شغلشان را از دست داده بودند و بیکار شده بودند و حتی خیلی از حوزه‌ها مانند گردشگری، شغل‌های خدماتی و حتی بخش تولید و ترانزیت تقریباً ۱۰۰ درصد تعطیل شد. این مشاغل تقریباً در دو تا سه ماه اول سال ۱۳۹۹ کامل تعطیل بودند و خیلی از این افراد گفتند که چه‌کار کنیم و راحت‌ترین راه سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی بود؛ یعنی فقط کافی بود به یک سیستم اینترنت دسترسی داشته باشید، یک کد آنلاین داشته باشید و بتوانید مثلاً از طریق یک سیستم کارگزاری خرید و فروش را انجام بدهید. به نظر من دلیل اصلی یا نقطه شروع این بود که گفتند حالا چیکار کنیم؟ در خانه بشینیم و مثلاً خرید و فروش سهم بکنیم.
*تلاش‌هایی که برای آگاهی‌سازی مردم در زمینه سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه صورت گرفته تا چه حد موفق بوده است؟
متاسفانه در کشور ما خیلی از نهادها و سازمانها قبل از اینکه آگاهی لازم و فرهنگ‌سازی انجام شود، گفتند در بورس سرمایه‌گذاری کنید. نمونه آن برنامه‌ای بود که صدا و سیما با کلی آب و تاب و تعریف و تمجید ساخت که مثلا اهالی فلان روستا در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند. اشکالی ندارد که اهالی محترم هر روستایی یا هر کدام از این ۸۰ میلیون ایرانی اگر پول اضافی و مازاد نقدینگی داشتند، بخشی از نقدینگی‌شان را به بورس می‌آوردند، ولی اینکه یک روستایی محترم یا هر قشر محترم دیگری، کار و وظیفه اصلی خودش را کنار بگذارد و در بورس سرمایه‌گذاری کند و ما از آن استفاده تبلیغاتی بکنیم و بگوییم که در کشور ما مشکلی نیست و کرونا نه رکودی و نه مشکلی ایجاد کرده و قشر روستایی ما در بورس سرمایه‌گذاری کردند و سود کرده‌اند، اشتباه است. کاش الان هم این جرات و جسارت وجود داشته باشد که دوباره برویم از آن روستا در یک کلیپ بسازیم.
*رشد بازار سرمایه و ارزندگی سهام‌ها چطور ارزیابی می‌کنید؟
اگر بخواهم نگاه کارشناسی داشته باشم، رشد اولیه بازار سرمایه ما تا اواخر اردیبهشت یا حتی خرداد قابل توجیه بود، ولی بعد از آن توجیهی نداشت؛ زیرا یکی از اصول اولیه سرمایه‌گذاری که بخواهیم تصمیم‌گیری کنیم برای سرمایه‌گذاری در جایی این است که آیا قیمت این سهم برای خرید مناسب است یا نه. اگر مناسب بود خرید می‌کنیم و اگر مناسب نباشد یا گرونتر باشد می فروشیم یا اقدام به خرید نمی‌کنیم. تا اواخر خرداد این ارزندگی در بازار وجود داشت که اقدام به خرید و فروش بکنیم و سرمایه‌گذاری کنیم، ولی بعد از آن از دیگر آن ارزندگی و توجیه اقتصادی وجود نداشت و فقط سیل نقدینگی بود که بدون هیچ گونه توجیه وارد بازار سرمایه می‌شد. این وسط مثلاً سازمان بورس یا نهادهایی که در این حوزه فعال هستند، این موضوع را متوجه شدند و مثلاً شرکت‌ها را مجبور کردند عرضه بیشتری داشته باشند و سهام شناورشان را بیشتر کنند ولی دیگر دیر شده بود؛ یعنی تا این کار را انجام دهند، عدد و رقم‌های خیلی سنگینی وارد بازار سرمایه شد و در تیر و مرداد ماه خیلی از سهام‌ها دیگر به چندین برابر از ارزندگی خود رسیده بودند. در اقتصاد این اثبات شده است که بعد از هر صعود و افزایش، انتظار کاهش را داریم و هر چقدر این افزایش و صعود با شیب تندتری صورت بگیرد باید انتظار کاهش و نزول آن را با همان شدت و حتی بیشتر داشته باشیم و این کاملا قابل انتظار بود. حداقل در دو سه ماه گذشته یا بعد از آن نزولی که از اواسط مردادماه شروع شد و کاهشی که در بازار سهام اتفاق افتاد و اصلاحی که اکثر سهام در قیمتشان رخ داد، حقیقتا دو سه ماه گذشته قیمت سهام به قیمت‌های ارزندگی مجدد رسیده است؛ یعنی باز توجیه اقتصادی وجود دارد که ما بیاییم بخشی از نقدینگی‌مان نه کل نقدینگی را در بورس سرمایه‌گذاری کنیم. اما این که این روند اصلاح نمی‌شود بعلت همان رفتار احساسی است که منجر به افزایش بی ضابطه و بدون کارشناسی قیمت سهام در تیر ماه و اوایل مرداد ماه شد. همان نگاه احساسی و نبود نگاه کارشناسی منجر شده که ما متاسفانه طی دو سه ماه گذشته علی‌رغم این ارزندگی در واقع باز شاهد کاهش قیمت سهام و سقوط شاخص بازار سرمایه‌مان باشیم.
*پیش‌بینی شما از رفتار بازار سرمایه در سال ۱۴۰۰ چیست؟
برای ۱۴۰۰، پیش بینی کمی سخت است و دلیلش هم این است که ما امسال با دو موضوع سیاسی خیلی مهم روبرو هستیم و به هر کدام از این موضوعات بر روی رفتار سرمایه‌گذاران تاثیرگذار است. یکی بحث اینکه آیا در ادامه کار می‌توانیم مجدد به توافق برجام برگردیم که خیلی تاثیرگذار هستش و متاسفانه این موضوع را باید خدمتتان عرض کنم آن رفتار احساسی‌مان باعث شده که این اتفاق مثبت -البته اگر اتفاق بیفتد- برداشت منفی بکنیم؛ یعنی مثلا در هفته گذشته بازار ما روند منفی به خودش گرفته چون عده‌ای می‌گویند که اگر توافقی حاصل شود، قیمت دلار افت می‌کند و مثلاً قیمت سهام هم کاهش پیدا می‌کند که این موضوع با هیچ منطق اقتصادی سازگار نیست؛ چون اولا قرار نیست واقعاً دلار افت یا افت معناداری کند، دوما اینکه به هر حال اگر این اتفاق هم بیافته که بشدت احتمال آن ضعیف است، این گشایش‌های سیاسی و رفع تحریم‌ها می‌تواند اینقدر مزایا برای اقتصاد کشور ما داشته باشد که کاملاً این موضوع را جبران کند. دومین نکته بحث انتخابات ریاست جمهوری است و آن سیاستی که دولت بعدی می‌تواند در این حوزه داشته باش. البته این نکته را عرض کنم با همه آن ضررهایی که بیشتر هموطنان در بازار سرمایه برایشان پیش آمد، اتفاقی که در سال ۱۳۹۹ افتاد یک نکته خیلی مثبت داشت که در واقع بازار سرمایه و بورس ما از یک موضوع کوچک الان تبدیل به یک مسئله ملی شده است، و در حالیکه شاید خیلی از مسئولین و دولت‌مردان ما خیلی نگاه خاصی به این بازار نداشتند؛ یعنی الان کسی نمی‌تواند مثلاً در خصوص بازار سرمایه برنامه نداشته باشد. من مطمئن هستم در مناظراتی که برای انتخابات ریاست جمهوری وجود خواهد داشت حتما یکی از سوالات و یکی از چیزهایی که این آقایان باید در خصوص آن اظهار نظر کنند، برنامه‌های خودشان در حوزه بازار سرمایه است. این دو عامل چون بر روی متغیرهای اقتصادی کاملا اثرگذار هستند، می‌توانند روند بازار سرمایه ما را تا سال ۱۴۰۰ تحت تاثیر قرار دهد.
*یعنی شما همچنان نگاه بلندمدت به بورس را مد نظر قرار می‌دهید؟
این نکته را باید خدمتتان عرض کنم که واقعا بازار سرمایه محل سرمایه‌گذاری بلندمدت هستش؛ یعنی وقتی ما می‌خواهیم وارد بازار سرمایه شویم، افق زمانی که برای خودمان ترسیم می‌کنیم، حداقل باید دو تا سه سال باشد، مخصوصا در کشور ما که یک مقدار تحولات سیاسی و اقتصادی خیلی سریع اتفاق می‌افتد. این مدت زمانی گفتم باید حتی بیشتر هم باشد. با تجربه بالای ۱۵-۱۶ ساله خودم در بازار سرمایه باید عرض کنم که در بلند مدت واقعا در بازار سرمایه ضرر وجود ندارد. برای مثال شرکت معدنی و صنعتی گل گهر طی تقریبا ۱۴ سال گذشته در تا امروز که اوایل سال ۱۴۰۰ هستیم، قیمت سهام‌شان ۱۷۰برابر شده است؛ یعنی هر کسی ۱۴ سال قبل یک میلیون تومان سهم گل گهر را می‌خرید، امروز یک میلیون تومان آن شخص ۱۷۰ میلیون تومان شده بود. مثال‌های زیادی در این باره وجود دارد و اصلاً نیازی به این نیست ما دنبال شرکت‌هایی برویم که بخواهیم خیلی کار کنیم، خیلی اطلاعات نهانی داشته باشیم یا ارتباطات داشته باشیم. این‌ها مواردی هستند که اثبات شده‌اند، اما برخی از هموطنان ما که خوب واقعاً باید بهشان حق دهیم، یک مقدار به خاطر جو احساسی که ایجاد شد، بخش عمده‌اش واقعا تقصیر یک‌سری نهادها و سازمانهایی بودند که قبل از شروع کار آگاهی لازم و فرهنگ‌سازی را انجام نداند و بجای آن برعکس عمل کردند و بی‌ضابطه. حتی بدون این که دو سه اصل اولیه حضور در بازار سهام را که من خدمتتان عرض کردم را بگویند. یک‌سری از هموطنان ما در مرداد و شهریور آمدند و بخش عمده‌ای از ثروتشان را از دست دادند. چیزی که در بازار سرمایه اثبات شده است، این است که قطعا اگر این افراد این امکان برایشان فراهم باشد که بتوانند این بازه زمانی که برای سرمایه‌گذاری خودشان در نظر گرفته بودند را مثلاً به یک سال یا بیشتر افزایش بدهند، نتیجه‌بخش خواهد بود. مثلا اگه مرداد ۱۳۹۹ آمدند مثلا تا مرداد ۱۴۰۰یا یک مقدار بیشتر منتظر باشند، قطعا آن زیان جبران می‌شود و انشالله بتوانند آن بازدهی و سود لازم را سرمایه‌گذاری خودشان داشته باشند.
نظر شما