بازار، گروه استانها: استان سمنان با مشکلات عدیده‌ای از جمله خشکسالی و سرمازدگی محصولات کشاورزی، خام فروشی محصولات معدنی، عدم توانمندی در جذب درست سرمایه گذار، فقدان بخش فرآوری و صنایع تبدیلی، عدم برند سازی محصولات و خدمات مانند گردشگری و … روبرو است اما بسیاری از این مشکلات زاده یک اصل مهم‌تر و بزرگ‌تر یعنی تغییر سبک اقتصادی و شمایل توسعه استان هستند.
از ابتدای انقلاب اسلامی که توسعه چاه‌های کشاورزی به روستاها رونق بخشید دیر زمانی می‌گذرد اما امروز مشخص شده که این سیاست هر چند در کوتاه مدت شاید توانست تولیدات کشاورزی را کیفیت و کمیت ببخشد اما در دراز مدت حفر بی رویه چاه و کشاورزی سنتی سبب خالی شدن منابع آبی شد.
سیاست های نادرست
در نتیجه این سیاست بود که از اواخر دهه ۸۰ روستاهای استان سمنان به ویژه در شرق، کم کم خالی از جمعیت شدند این امر سبب شد تا تولید محور بودن روستا و مصرف گرایی شهر تغییر و به خالی شدن روستاها از تولید و مصرف گرایی روستائیان در شهرها بدل گشت امری که کم کم نابودی تولیدات روستایی را در پی داشت.
از ابتدای انقلاب اسلامی که توسعه چاه‌های کشاورزی به روستاها رونق بخشید دیر زمانی می‌گذرد اما امروز مشخص شده که این سیاست هر چند در کوتاه مدت شاید توانست تولیدات کشاورزی را کیفیت و کمیت ببخشد
نگاهی عمیق‌تر به این موضوع نشان می‌دهد که پدیده‌های اجتماعی و اقتصادی منفی مانند توقف شاخص رشد جمعیت و حتی در برخی نقاط مانند بی ارجمند و یا جنوب دامغان، رشد منفی جمعیت، ایجاد مشاغل کاذب در شهرها، خالی شدن روستاها از تولید، حاشیه نشینی، تکدی گری و مهاجرت و … ماحصل همین خالی شدن روستاها هستند.
البته باید گفت مردم روستا نشین چاره‌ای جز هجوم به سمت شهرها نداشتند زیرا آب، مایع حیاتی تولید روستایی دیگر با کیفیت و کمیت خوبی در اختیارشان نیست از سوی دیگر وقتی روستاها از تولید خالی می‌شوند، روستایی هم مجبور است نیازهایش را از شهر تامین کند در نتیجه حتی آنانی که در روستاها مانده اند هم چشم انتظار شهرها هستند.
کاهش تولیدات روستایی
این خلاصه‌ای از اتفاقاتی بود که چهره استان سمنان را در طول چهار دهه تغییر داده است استانی که روزگاری انگور و زردآلو، بادمجان و خربزه و گردو و بادام و حتی انجیر و اناری معروف در سطح ایران داشت اما امروز نه تنها محصولی برای صادرات وجود ندارد، بلکه کاهش تولیدات کشاورزی، خشکسالی و سرمازدگی و همچنین خالی شدن روستاها از تولید باعث شده تا تولیدات استان جوابگوی جمعیت خودش هم نباشد.
مردم روستا نشین چاره‌ای جز هجوم به سمت شهرها نداشتند زیرا آب، مایع حیاتی تولید روستایی دیگر با کیفیت و کمیت خوبی در اختیارشان نیست
به تمام این موضوعات باید سیاست گذاری نادرست، تلاطم‌های اقتصادی، سرمازدگی و عدم توانمندی دولت در جبران آن، خشکسالی و دیر به فکر افتادن دولت در اجرای طرح‌های آّیاری نوین و … را نیز باید افزود که در نهایت روستاهای استان را به ویرانه‌ای بدل کرده است.
شهر قوی نیازمند روستای قوی
کارشناس اقتصادی درباره این موضوع به خبرنگار بازار، می‌گوید: شهری قوی است که روستای قوی پشتیبان آن باشد و این نه یک شعار بلکه یک اصل اثبات شده در اقتصاد محلی شهرهایی مانند شهرستان‌های استان سمنان است که جمعیت اندکی داشته و وابسته به روستاها هستند.
بابک سمیعی که دانش آموخته رشته اقتصاد است، می‌گوید: اتفاقی که در استان سمنان رخ داده این است که روستاها امروز خالی از تولید شده‌اند در نتیجه نه تنها شهر، بلکه خودشان را هم نمی‌توانند تأمین کنند و این امر باعث بروز مشکلات اقتصادی برای مردم روستاها شده است.
وی با بیان اینکه بسیاری گلایه دارند که روستایی ها چرا به شهرها می‌آیند، تاکید کرد: باید توجه داشت که در روستاهای استان امروز چیزی وجود ندارد نه در مقوله کشاورزی توانسته ایم آنها را حمایت کنیم و نه در زمینه دامداری می‌توان توسعه اقتصادی یافت زیرا آب نیست پس در نتیجه مهاجرت روستایی‌ها امری علیحده شده است.
روستاها باید مولد باشند
این کارشناس اقتصاد با بیان اینکه روستاها وقتی قدرت مولد بودن را از دست می‌دهند در واقع یکی از مراکز تأمین کننده نیازهای شهری از دست می‌رود، بیان کرد: در نتیجه این اتفاق، روستاها نیز مجبور هستند برای تأمین مایحتاج خود به شهرها بیایند و این امر سبب می‌شود تا تقاضا از شهری که خودش مولد نیست، بیشتر شود و این یک حباب عجیب و غریب جمعیتی و فقر اقتصادی را می‌سازد.
اتفاقی که در استان سمنان رخ داده این است که روستاها امروز خالی از تولید شده‌اند در نتیجه نه تنها شهر، بلکه خودشان را هم نمی‌توانند تأمین کنند و این امر باعث بروز مشکلات اقتصادی برای مردم روستاها شده است
سمیعی با بیان اینکه دولت در سال‌های اخیر هیچ برنامه مدونی در خصوص رونق روستاها نداشته است، گفت: برخی بر روی گردشگری روستاها تاکید دارند اما گردشگری زمانی جواب می‌دهد که شما در روستا یک حیات نرمال و حداقلی را شاهد باشید زیرا اگر شما حیات رایج روستایی را نداشته باشید قرار است گردشگر به چه امیدی بیاید؟
وی با بیان اینکه این جمعیت است که بازار تقاضا، امنیت، نیروی کار و … را می‌سازد، تاکید کرد: امروز بسیاری از روستایی‌های استان سمنان برای جمع آوری محصولات خودشان از باغات و مزارع هم نیاز به کارگر دارند و این تأسف بار است.
سیاست های نادرست
دیگر کارشناس و صاحب نظر حوزه بازار و اقتصاد، معتقد است: سیاست‌های دولت از همان ابتدای انقلاب برای روستاها نادرست بود. دولت می‌خواست که روستاها را تقویت کند و این امری درست به نظر می‌رسد اما در شکل اجرا، موفقیتی کسب نشد.
مرتضی سلیمانی با بیان اینکه سیاست توسعه کشاورزی به حفر متعدد چاه‌ها بدل شد تا جایی که در کالپوش امروز بسیاری از خانه‌ها حتی چاه دارند! این امر یعنی زمین آنقدر سوراخ سوراخ شد که هیچ ایمنی برای منابع آبی وجود نداشت در نتیجه روستا بدون آب ماند و وقتی هم که روستایی بدون آب باشد یعنی بدون حیات خواهد بود.
وی افزود: شرایط امروز روستاهای استان به شدت قابل پیش بینی بود اما شگفت‌انگیز اینکه هیچکس به آن وقعی نگذاشته است و این امر در تمام دولت‌ها بدون استثنا دیده می‌شود. امروز دچار تصمیمات افراطی هستیم که سبب شده تا توسعه روستایی فقط در کشت کشاورزی آن هم با وابستگی به آب فراوان دیده شود و نتیجه آن امروز این است که شاهد هستیم.
سمنان یکی از خشک ترین استان های کشور
این کارشناس گفت: تا سال‌ها بی ارجمند که یکی از خشک‌ترین نقاط استان سمنان محسوب می‌شود مهد تولید هندوانه و خربزه و جالیزها بود و در حالی مسئولان به این تولیدات فخر می‌فروختند که روز به روز روستاهای این بخش به نابودی نزدیک می‌شد.
سیاست‌های دولت از همان ابتدای انقلاب برای روستاها نادرست بود. دولت می‌خواست که روستاها را تقویت کند و این امری درست به نظر می‌رسد اما در شکل اجرا، موفقیتی کسب نشد
سلیمانی با بیان اینکه امروز طبیعی است که روستاها خالی از تولید و جمعیت شوند، ابراز کرد: مشخصاً شما هم اگر در جایی باشید که نتوانید کاری کنید از آن مهاجرت خواهید کرد به نظر می‌رسد امروز باید بیش از هر زمانی به روستاها قوت بخشید و دور کشاورزی و دامداری را به دلیل فقدان آب، خط کشید.
وی افزود: امروز باید و باید مزیت‌های گردشگری استان سمنان در روستاها احصا شود سپس برای آن برنامه‌ریزی کرده و تمام اقدامات از کشاورزی و دامداری، میراث فرهنگی و صنایع دستی، حتی راه و ابنیه و حمل و نقل، ورزش و جوانان، حتی تبلیغات اسلامی و نهادهای فرهنگی مانند ارشاد و … را باید با پیوست گردشگری در روستاها فعال کرد و گردشگری مذهبی، ورزشی، تفریحی و ده‌ها مورد دیگر را راه انداخت تا جمعیت دوباره برگردد و در نهایت کشاورزی و دامداری را به صورت کلی از روستاها حذف کرد چون چاره‌ای نیست.
توسعه بازار های الکترونیک روستایی
در این شرایط باید چه کرد؟ یک کارشناس بازار در گفتگو با خبرنگار بازار می‌گوید: مشکل روستاها امروز در کنار خروج جمعیت، کاهش تولید و همچنین فقدان نیروی کار، یک اصل مهم به نام بازار فروش محصولات و خدمات است. امروز صنایع دستی، گردشگری، کشت گیاهان دارویی، عرقیات گیاهی و … در روستاها هنوز فعال هستند اما بازاری برایشان نیست.
سید رضا طباطبایی افزود: به نظر می‌رسد امروز در کنار پیوست‌های گردشگری و کشاورزی و صنایع دستی و … که بر حسب مزیت‌های هر روستا باید تعریف شوند، نیاز به یافتن بازار برای تولیدات روستایی و حتی جذب گردشگر داریم، بیان کرد: توسعه بازارهای الکترونیک روستایی با همان رویکردی که هندوستان و کشورهای موفق در این زمینه در نظر گرفته‌اند، یک راهکار است.
مشکل روستاها امروز در کنار خروج جمعیت، کاهش تولید و همچنین فقدان نیروی کار، یک اصل مهم به نام بازار فروش محصولات و خدمات است. امروز صنایع دستی، گردشگری، کشت گیاهان دارویی، عرقیات گیاهی و … در روستاها هنوز فعال هستند اما بازاری برایشان نیست
وی با بیان اینکه برند سازی از تولیدات و خدمات حتی در زمینه گردشگری دیگر موضوعی است که باید در روستاها آن را مد نظر قرار داد، ابراز کرد: در غیر این صورت باید شاهد باشیم که تا ۱۰ سال آتی تمام روستاهای استان سمنان به خصوص در دامغان و شاهرود خالی از جمعیت شوند و وقتی جمعیت نباشد یعنی تولید نیست، امنیت نیست و...
در نهایت باید گفت امروز صورت مسئله مشکلات روستایی مشخص است اما باید دید آیا اراده‌ای هم برای حل و فصل مشکلات این حوزه وجود دارد؟ زیرا در رویه کنونی به واقع چندان نمی توان به استقرار جمعیت در روستاها خوش بین بود به خصوص اینکه روز به روز از سهم روستاها در تولید استان سمنان کاسته می شود.
نظر شما