مهدی کریمی تفرشی_ گسترش ویروس کرونا و چگونگی مقابله با آن، امروز به یک نگرانی جهانی تبدیل شده است. بخش بزرگی از جامعه جهانی که سال‌ها به زندگی آرام و بدون اضطراب خو گرفته بوده امروز به یکباره با یک خطر بزرگ مواجه شده است. بورس های جهانی ریزش های بزرگی را تجربه کردند و قیمت نفت در بازارهای جهانی روند نزولی به خود گرفته است. جامعه ایرانی نیز با وجود آنکه به حادثه‌خیزی و اتفاقات غمبار هولناک پیش‌بینی نشده طبیعی و غیرطبیعی عادت دارد، از بروز این بیماری، مضطرب شده است. بسیاری از بنگاه های تولیدی کارشان را متوقف کرده‌اند و کسب و کارهای کوچک بسیاری تعطیل شده اند. دولت ناچار است هزینه سنگینی را برای هزینه های درمانی ناشی از ویروس کرونا و البته رکود اقتصادی و افزایش نزخ بیکاری بپردازد. همه این مشکلات در شرایطی پیش آمده که امیدی به کسب درآمد ارزی از محل فروش نفت وجود ندارد، صادرات غیر نفتی هم این روزها با چالش کووید ۱۹ دست و پنجه نرم می کند و حال خوشی ندارد.
صادرات به کشورهای همسایه که عمدتا جز مهم ترین شرکای تجاری ما هستند به کندی انجام می شود یا کاملا متوقف شده است. این در حالی است دست یافتن به نرخ رشد اقتصادی ۲۲ درصدی که در برنامه ششم توسعه اقتصادی هدف گذاری شده، مستلزم توسعه صادرات غیر نفتی است. توسعه صادراتی که نیازمند افزایش مراوادت تجاری با کشورهای همسایه است. در این میان سه کشور روسیه، عراق و عمان نقش مهمی در رونق تجارت ایران دارند.
اولین و بزرگترین واردکننده محصولات صنایع غذایی ایران، عراق است که در بسیاری از محصولات غذایی صادراتی ایران جایگاه نخست را دارا است. تقاضای واردات عراق همواره چشمگیر بوده و پیوسته واردکننده خالص بزرگ موادغذایی در منطقه بوده است و ایران نیز توانسته سهم مهمی از موادغذایی این کشور را تامین کند و جزو شرکای تجاری طبیعی ایران شناخته می‌شود.
افغانستان دومین کشور حائز اهمیت در تجارت ایران محسوب می‌شود که همواره جزو چهار کشور نخست برای صادرات محصولات مرتبط با صنعت غذا است. سومین جایگاه در این حوزه از آن روسیه است. اما نگاهی به وضعیت ورود و خروج کالا در هفته های گذشته نشان می دهد که کرونا بزرگترین مقاصد صادراتی ایران را تهدید می کند. اینکه سلامت مردم اولویت نخست هر کشوری باید باشد، جای هیچ بحثی ندارد. اما مساله اصلی تدوام ارتباطات تجاری با رعایت نکات بهداشتی و قرنطینه ای است.
اما متاسفانه در پی شیوع ویروس کرونا در ایران، برخی از کشورهای همسایه مرزها را بستند و صادرات غیر نقتی دچار مشکل شده است. حالا همه چیز در تجارت ایران منوط به زمان حضور ویروس کرونا شده است. اما قطعا این موضوع تبعات بزرگی برای اقتصاد ایران خواهد داشت.
بی شک در شرایطی اتکاء اصلی بودجه سال آینده بر اقتصاد غیرنفتی پایه ریزی شده است باید برنامه ریزی دقیق و حساب شده ای از سوی دولت برای جلوگیری از ضربه به صادرات غیرنفتی در شرایط بروز بحران هایی مانند شیوع ویروس کرونا اندیشیده شود.
از طرفی آنگونه که آمارها نشان می‌دهد در حال حاضر واردات یک‌هزار و ۴۰۰قلم کالا از چین و دیگر کشورها ممنوع است و پیش از این ممنوعیت هم فقط ۱۰ تا ۱۵ درصد واردات کشور، مصرفی بوده و بالای ۸۰ درصد را کالاهای واسطه‌ای و مرتبط با خطوط تولید تشکیل می‌دادند. این آمارها به خوبی نشان می دهد که اگر فکری به حال تامین مواد اولیه و کالاهای واسطه ای مورد نیاز بنگاه های تولیدی نشود، تولید کشور در سال ۹۹ حال و روز خوشی نخواهند داشت.
هم‌اکنون هیچ چیزی مهم‌تر از زمان و سرعت عمل نیست. تاخیر در انجام اقدامات اجرایی و ملموس، باعث بی‌اثر شدن اقدامات بعدی خواهد. باید از همین حالا به فکر مشکلاتی که شیوع ویروس کرونا برای اقتصاد ایران ایجاد کرده و می کند باشیم و چاره ای برای آن بیندیشیم. مسئولان باید بدانند که دیر یا زود درمانی برای این ویروسی که همه گیر شده پیدا می شود و اگر امروز واحدهای تولیدی و صادراتی را فراموش کنیم، آن روز دیگر زمانی برای جبران نخواهیم داشت. حاکمیت نباید فراموش کنند که مشکلات اقتصاد ایران درست نمی‌شود مگر آنکه شرایط فعالیت برای بنگاه های تولیدی حتی در شرایط خاصی همچون این روزها مساعد باشد و مانعی سر راه توسعه صادرات غیر نفتی وجود نداشته باشد.
نظر شما