بازار؛ گروه بین الملل: پاکستان به دنبال تقویت روابط با جمهوری اسلامی ایران است. در این ارتباط، «ملک محمد احسان الله تیوانا»، رییس کمیسیون روابط خارجی مجلس ملی پاکستان با تاکید بر نیاز مبرم این کشور به تقویت روابط با جمهوری اسلامی ایران، گفته است: اسلام‌آباد مسیر جدیدی را در سیاست خارجی خود درپیش گرفته است و ما تحقق رویای تشکیل یک بلوک جدید قدرتمند با مشارکت تهران را دور نمی‌بینیم.
«ملک محمد احسان الله تیوانا» در انتخابات عمومی تابستان ۱۳۹۷ توانست به نمایندگی از حزب تحریک انصاف (حزب حاکم فعلی این کشور) به مجلس ملی پاکستان راه یابد. این سیاستمدار ۵۶ ساله هم اکنون ریاست کمیسیون روابط خارجی پارلمان را برعهده دارد و معتقد است سیاست خارجی دولت فعلی پاکستان به نخست وزیری «عمران‌خان» از نگاه به متحدان سنتی به تشکیل بلوک جدید قدرتمند منطقه‌ای با حضور جمهوری اسلامی ایران، چین، روسیه، مالزی و ترکیه، تغییر جهت داده است.
به گفته رییس کمیسیون روابط خارجی مجلس ملی پاکستان، دولت «عمران‌خان»، فوق العاده پیگیر توسعه روابط با همسایگان به ویژه جمهوری اسلامی ایران است، سیاستی که رهبران دولت غیرنظامی و نیروهای مسلح نگاه یکسانی به آن دارند و باعث شده تا یک وفاق ملی در بحث ورود پاکستان به یک بلوک جدید منطقه‌ای با مشارکت ایران، روسیه، چین، ترکیه و مالزی ایجاد شود.
جایگاه ایران در بلوک منطقه ای با پاکستان
برای پاکستانی‌ها، تقویت ائتلاف با ایران وزنه قابل توجهی در موازنه منطقه ای به شمار می رود. پاکستان بارها نشان داده که با وجود نزدیکی و روابط گرمی که با سعودی ها دنبال می کند؛ اما همزمان حاضر نیستند که نزدیکی با ریاض به قیمت از دست رفتن روابط گرم با تهران منجر شود.
از جمله در جریان تجاوز عربستان علیه یمن در سال ۲۰۱۵ با وجود درخواستی که رهبران ریاض از دولت اسلام آباد برای ورود و حمایت از جنگ علیه یمن داشتند، اما پاکستانی ها پاسخ موردنظر سعودی ها را ندادند و این رویکرد پاکستان در قبال جنگ یمن با استقبال ایران روبرو شد.
از سوی دیگر پاکستان همزمان با تحولات منطقه، نگاه با دقتی به تحولات بین المللی ناشی از روی کارآمدن دولت جو بایدن و شکست ترامپ در آمریکا دارد. مقامات پاکستانی به مانند دیگر رهبران سیاسی بسیاری از کشورها از این موضوع آگاه هستند که سیاست فشارحداکثری آمریکا علیه ایران نتوانست راه به جایی برساند و ایران در دوران پساترامپ با اعتماد به نفس و نفوذ بیشتری در تحولات منطقه ای ایفای نقش خواهد کرد.
ظرفیت های تجاری ایران و پاکستان
همزمان با نقش تعیین کننده تحولات سیاسی در روابط پاکستان با همسایه غربی خود، یعنی ایران، دو کشور همچنین دارای ظرفیت های گسترده ای در توسعه روابط اقتصادی دوجانبه هستند، اگرچه ارزش تجارت دوجانبه بین ایران و پاکستان کمتر از ۵/ ۱ میلیارد دلار در سال است و ایران هنوز نتوانسته جایگاه قابل توجهی در سبد تجاری پاکستان را بدست آورد.
براساس گزارش اتاق بازرگانی مشترک ایران و پاکستان، بزرگترین شریک تجاری پاکستان در بخش صادرات، ایالات متحده آمریکا است، به طوریکه ۱۶ درصد از صادرات کالایی پاکستان در سال ۲۰۱۸ به این کشور بوده است. پس از آمریکا نیز کشورهای چین و انگلستان رتبه‌های دوم و سوم و بزرگترین مقاصد صادراتی پاکستان هستند و صادرات پاکستان به چین ۸ درصد و به انگلستان ۷ درصد از کل صادرات پاکستان را تشکیل می‌دهد.
همچنین طی سه سال گذشته بیشترین واردات پاکستان از کشور چین و حدود ۵.۱۴ میلیارد دلار یا ۲۴ درصد از کل واردات پاکستان بوده است. امارات متحده عربی نیز با حدود ۹ میلیارد دلار و عربستان سعودی با حدود ۳ میلیارد دلار به ترتیب پس از کشور چین در جایگاه دوم و سوم بزرگترین صادرکنندگان به پاکستان قرار دارند، اما ایران در میان کشورهای صادرکننده کالا به پاکستان جایگاه ۳۰ ام را به خود اختصاص داده و کمتر از ۱ درصد و حدود ۰.۶ درصد از نیاز وارداتی پاکستان را به خود اختصاص داده است.
این در حالی است که تجارت انواع میوه ، دام زنده و گوشت حیوانات، مصالح ساختمانی و فراورده های نفتی از جمله مهمترین کالاها در تجارت ایران و پاکستان است و به طور متقابل نیز از آنجا که پاکستان یکی از کشورهای بزرگ تولید کننده انبه در دنیا است، انبارهایی برای نگهداری انبه در خط مرزی با ایران ساخته شده است که می تواند زمینه را برای افزایش واردات این میوه ارزشمند را فراهم کند.
لذا براساس آمار اتاق بازرگانی مشترک ایران و پاکستان مشخص است که ایران با وجود مرز مشترک گسترده با پاکستان، اما نتوانسته وزنه سنگینی در بازار تجارت خارجی پاکستان باشد.
این در حالی است که تقویت و توسعه ظرفیت های تجاری دو کشور و ارتقای آن یکی از مهمترین و اصلی ترین پیش نیازها برای ایجاد بلوک سیاسی منطقه ای میان دو کشور است.
طی سال های گذشته فقدان کانال‌های بانکی و محدودیت های ناشی از تحریم های یکجانبه آمریکا همواره یکی از مهمترین چالش ها و موانع پیش رو در توسعه و گسترش روابط تجاری ایران و پاکستان بوده است اما در دوران پساترامپ و با تغییر دولت در آمریکا انتظار می رود که ایران و پاکستان نیز موانع کمتری در توسعه روابط دوجانبه داشته باشند.
از سوی دیگر تجارت غیررسمی بین پاکستان و ایران بسیار بالاتر از تجارت رسمی است و جالب اینکه هر دو کشور از تجارت غیرقانونی/قاچاق که به اقتصاد رسمی آنها ضربه می‌زند شاکی هستند. براین اساس تلاش برای مبارزه با قاچاق کالا یکی از مهمترین پیش نیازهای توسعه روابط اقتصادی و تجارت رسمی در روابط دو کشور به شمار می رود.
استدلال ایران این است که محصولات قاچاق پاکستانی را می‌توان در بازارهای تهران یافت. از طرف دیگر، روغن و کالاهای دیگر ایرانی نیز در همه جای کشور پاکستان موجود است. میوه‌های ایرانی از طریق افغانستان به پاکستان قاچاق می‌شود و به دلیل پایین بودن تععرفه گمرکی به منافع کشاورزان پاکستانی به ویژه در بلوچستان لطمه می‌زند. حل و فصل و مدیریت این مشکلات از اولویت های مهم در روابط دو کشور به شمار می رود.
همچنین زیرساخت های ارتباطی در روابط تجاری پاکستان و ایران نیز ضعیف و توسعه نیافته است و عمده نقل و انتقالات تجاری از طریق کامیون انجام می شود، در صورتی که اگر زیرساخت‌های ارتباطی و تدارکاتی بهتر شود دو کشور خواهند توانست تا نیازهای متقابل همدیگر را از جمله نیاز پاکستان به انرژی و نفت و نیاز ایران به برخی محصولات کشاورزی و میوه جات با آسانی و سهولت بیشتری تهیه شود.
براین اساس تقویت و توسعه روابط تجاری میان ایران و پاکستان پیش نیاز اصلی ایجاد بلوک منطقه ای میان دو کشور است و برای تقویت توسعه روابط تجاری دو کشور، تلاش برای حل مشکلات و چالش های پیش رو در اولویت قرار دارد.
نظر شما