تهمینه غمخوار؛ بازار: در مناسبات فی مابین ایران و پاکستان، تأثیرپذیری همکاری های اقتصادی از تحولات سیاسی داخلی و منطقه ای از جمله مهمترین دلایل پایین بودن سطح روابط اقتصادی میان دو کشور در سالهای اخیر بوده که عدم شناخت ظرفیت ها و منابع دو طرف به پایین بودن این حجم اندک کمک کرده است.
در همین راستا خبرنگار بازار گفتگویی با «محسن روحی صفت»، معاون پیشین مدیرکل دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت خارجه انجام داده است که در ادامه می آید.
* پاکستان همواره تحریم ها را دلیل اصلی پایین بودن سطح همکاری های تجاری و بانکی با ایران می داند. از دیدگاه شما، روابط اقتصادی ایران و پاکستان از سالهای گذشته در چه سطحی بوده و زمینه ها، فرصتهای همکاری و موانع موجود در این مناسبات به چه شکل است؟ با وجود این تحریم های روز افزون چگونه می توان موانع موجود را برداشت؟
سیاست همسایگی اساس رویه وزارت امور خارجه است که براساس آن ارتباط با همسایگان در اولویت قرار دارد، این مساله در قانون اساسی و برنامه توسعه کشور هم مورد توجه قرار گرفته است.
پاکستان همسایه شرقی ما است که علاوه بر این مسئله، دارای قابلیت ها و ظرفیت های فرهنگی و تمدنی هستیم و دو کشور از یک فرهنگ و تاریخ مشترک برخوردار هستند و همین مساله موجب ارتباطات بیشتر ایران و پاکستان شده است.
واقعیت این است که تحریم ها آثار خود را بر روی روابط اقتصادی دو کشور گذاشته است، زیرا تجار به شکل عادی و روتین قادر به مبادله وجوه کالای خریداری شده و یا به فروش رفته خود نیستند، ولی آنان توانسته اند بر بخشی از این فرآیند سخت غلبه کنند که حجم چنین معاملاتی زیاد نیست. البته دخالت مسئولین دولتی و یا اتاق های بازرگانی در کاهش آسیب های تحریم نیز موثر است.
دخالت مسئولین دولتی و یا اتاق های بازرگانی در کاهش آسیب های تحریم بر مناسبات ایران_پاکستان موثر است
فرصت های بکر زیادی برای تجار در روابط تجاری دو کشور وجود دارد که باید به دنبال آن بروند و منافع خود را جستجو کنند. آنچه اهمیت بیشتری دارد سرمایه گذاری های بخش خصوصی ایران در اقتصاد آن کشور است که باید راهی برای آن پیدا کرد و این موضوع اگر با هدایت و کمک بخش دولتی صورت گیرد، در ارتقا روابط دو کشور موثر است.
ایران و پاکستان دو کشور همسایه با اشتراکات تاریخی، فرهنگی، زبانی و دینی هستند که ارتباط تمدنی را تشکیل داده اند به گونه ای که بسیاری از مرزنشینان این منطقه به عنوان خویشاوند یکدیگر محسوب می شوند.
* گشایش گذرگاه مرزی ایران و پاکستان (ریمدان_گبد) نشان می دهد که ایران برای گسترش تجارت با همسایگان خود اولویت قائل است. سفیر ایران در اسلام آباد از گشایش این گذرگاه به عنوان روز تاریخی برای ایران و پاکستان در جهت افزایش مناسبات تجاری یاد کرد. همچنین، سخنگوی وزارت امور خارجه پاکستان، این گشایش مرزی را گامی بلند برای تقویت ارتباطات مردم دو کشور همسایه دانست. از دیدگاه شما افتتاح این طرح تا چه اندازه در گسترش مناسبات تهران_اسلام آباد تاثیرگذار است؟ ایجاد بازارچه های مرزی مشترک میان دو کشور چه کمکی به بهبود و توسعه روابط دو جانبه اقتصادی کرده است؟
گشایش گذرگاه ها با تسهیل روابط مردمی، تجارت دو کشور را افزایش می دهد و می تواند برای رشد اقتصادی منطقه نیز مفید باشد. چهار نقطه مرزی در دستور بازگشایی رسمی قرار گرفته است. تاکنون دو مرز میرجاوه و ریمدان به طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرده اند و یک نقطه مرزی دیگر به زودی گشایش خواهد یافت. افزایش تردد از طریق گشایش مرزهای رسمی موجب می شود تا مردم منطقه کالاهای بیشتری را برای رفع نیاز دو طرف مبادله کنند که همین روند موجب ارتقا سطح مناسبات اقتصادی می شود.
مردم برای فروش کالاهای خود و خرید اقلام مورد نیاز با مشکل مواجه بودند که این روند زمینه قاچاق را فراهم می کرد و قیمت‌ها افزایش بی‌رویه داشت که خارج از توان خرید مرزنشینان دو کشور بود، اما با گشایش مرزهای رسمی مردم منطقه، زندگی اقتصاد آنان رونق می گیرد و روابط دو کشور را مستحکم‌تر می‌کند و امنیت نیز به دنبال خواهد داشت.
از طرفی در این مناطق عده ای شرور از بیکاران برای قاچاق سوء استفاده می‌کنند که با توجه به ارتباطات تجاری که در پی گشایش مرزهای رسمی به وجود می آید تعداد افراد بیکار کاهش و در نتیجه امنیت افزایش می یابد. در هشت ماهه نخست سال جاری، بیش از یک میلیون و ۷۳۸ هزار تن کالا به ارزش ۷۰۸ میلیون دلار تبادل تجاری انجام شده که سهم صادرات به پاکستان یک میلیون و ۵۳۸ هزار تن به ارزش ۵۹۰ میلیون دلار و سهم واردات از این کشور نیز ۱۲۰ هزار تن به ارزش ۱۱۸ میلیون دلار بوده است.
انواع سوخت مایع و گاز، مصالح ساختمانی، میوه و صیفی‌جات، مواد غذایی، لوازم آشپزخانه، لوازم آرایشی و بهداشتی، خشکبار، سنگ، ظروف و لوازم یدکی ماشین آلات عمده کالاهای صادراتی ایران به پاکستان است.
* مهمترین محور اقتصادی بین ایران و پاکستان، خط لوله صلح است. از دیدگاه شما مهمترین دلایل توقف این پروژه چه بوده و اگر کار این خط لوله به اتمام رسد، چه تاثیری بر روابط فی مابین دو کشور خواهد گذاشت؟
دید واقع بینانه این است که خط لوله صلح هنوز مهمترین محور اقتصادی بین دو کشور نیست، اما خط لوله بین ایران و پاکستان می تواند مهمترین محور اقتصادی بین دو کشور شود آن هم در صورتی که پاکستان از فشارهای سیاسی، امنیتی و اقتصادی بتواند خود را رها کند و آزادانه تصمیم به احداث ادامه خط لوله گاز ایران که تا شهر مرزی ایرانشهر کشیده شده بگیرد.
همچنین واقعیت این است پاکستان به شدت محتاج این خط لوله و انرژی است و در صورت تحقق، آثار زیاد اقتصادی بر این کشور خواهد گذاشت. اما دشمنان دو کشور مانع تحقق این رویای پاکستان شده اند، تحریم های امریکا مانع اصلی تحقق آن بوده و برخی کشورهای رقیب ایران نیز علاقه ای به در هم تنیده شدن روابط اقتصادی ایران و پاکستان را ندارند.
تحریم های امریکا مانع اصلی تحقق خط لوله صلح بوده و برخی کشورهای رقیب ایران نیز علاقه ای به در هم تنیده شدن روابط اقتصادی ایران و پاکستان را ندارند
لذا این کشور را تحت فشارهای امنیتی، مالی و سیاسی و اقتصادی گذاشته اند تا این امر تحقق نیابد و برای این کشور روشن ساخته اند که در صورت وقوع هزینه گزافی را باید پرداخت کند.
* نقش بندر گوادر در اقتصاد پاکستان و چالش‌ها و فرصتهای فراروی آن چیست؟ این بندر چه نقشی در توسعه روابط ایران و پاکستان دارد؟
طرح توسعه بندر گوادر با سرمایه‌گذاری مستقیم چینی‌ها و براساس برنامه سرمایه گذاری عظیم این کشور در پاکستان تحت عنوان کریدور اقتصادی چین پاکستان که به «سی پک» معروف است، به اجرا درآمد. بندر گوادر در ایالت بلوچستان پاکستان و در ساحل دریای عرب قرار گرفته و طرح تاسیس این بندر عمیق نخستین بار در سال ۱۹۵۴ میلادی (۱۳۳۲ شمسی) مطرح شد.
فاصله گوادر از بندر کراچی به عنوان بزرگترین شهر تجاری پاکستان ۵۳۳ کیلومتر و فاصله آن از مرز ایران نیز ۱۲۰ کیلومتر است. بندر چابهار ایران تنها بندر اقیانوسی ایران نیز می باشد. ایران در نظر دارد کریدور حمل و نقلی شمال و جنوب را از طریق این بندر فعال کند و همچنین با مشارکت هند ترانزیت کالا برای افغانستان را به انجام برساند.
اهمیت گوادر برای پاکستان به دلیل موضوع چین و تنها راه دسترسی چین به آب های اقیانوس هند است، زیرا راه دریایی چین به نیمی از جهان از تنگه مالاگا می گذرد که تحت تسلط متحدین رقبای چین است و در صورت ناامنی مشکل عمده ای برای چین به وجود خواهد آمد.
با همکاری اتحادیه اقتصادی اکو از اسلام آباد تا ترکیه کریدور ترانزیتی شرق به غرب راه اندازی شده که ترانزیتی شدن این بخش می‌تواند در تجارت و توسعه منطقه تاثیر چشمگیری داشته باشد
سواحل چابهار و گوادر مناطق توسعه نایافته سیستان و بلوچستان ایران و بلوچستان پاکستان است که دو کشور به جای رقابت می توانند با مشارکت و همکاری از رهگذر این دو بندر این مناطق را توسعه دهند.
از این رو مسیر ریلی و جاده ای گوادر به چابهار می تواند به طرح‌های توسعه ای دو کشور کمک کند. با همکاری اتحادیه اقتصادی اکو از اسلام آباد تا ترکیه کریدور ترانزیتی شرق به غرب راه اندازی شده است که ترانزیتی شدن این بخش می‌تواند در تجارت و توسعه منطقه تاثیر چشمگیری داشته باشد
نظر شما