سازمانهای غیردولتی نقش مهمی در رفع مشکلات دارند| دولت نقش «خواهرشهرها» را به عنوان پیشران کشور بپذیرد

تهمینه غمخوار؛ بازار: امروزه بسیاری از شهرهای دنیا با یکدیگر پیوندها یا قراردادهای خواهرخواندگی مبنی بر موضوعات فرهنگی، اقتصادی، بازرگانی و ورزشی منعقد کرده اند، در حالی که اولین پیمان خواهر خواندگی در یک قرن گذشته میان یک شهر انگلیسی و یک شهر در فرانسه با هدف ایجاد پیوند و اتحاد بین شهروندان این دو شهر که دارای تشابهات و منافع مشترک بودند، منعقد شد.

خواهرخواندگی در واقع قراردادی است که بین سران مملکتی یا مسئولان اجرایی دو شهر در جهت ایجاد همبستگی و اتحاد بیشتر بین شهرهای دارای منافع، خصوصیات و وجوه مشترک از جمله سابقه تاریخی، شهرهای دانشگاهی و علمی، شهرهای گردشگری و حتی بنادر (بندر تریستر ایتالیا و بندر شهید رجایی ایران) در راستای پرورش تفاهم، دوستی و اعتماد در سطح بین‌المللی و تبادل برنامه‌های آموزشی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در جهت توسعه صنعت گردشگری، انجام می شود. این قراردادها در جهت ایجاد توسعه دیپلماسی منعقد می شود که توسعه گردشگری، مشارکت در بازسازی و تبادل مدیریت امور شهری و رفت و آمد شهروندان را به همراه دارد.  

تعدادی از شهرهای مهم ایران از جمله تهران، شیراز، اصفهان، تبریز، مشهد و گرگان با بسیاری از شهرهای اروپایی و آسیایی دنیا خواهرخوانده شده‌اند. نوع روابط بین دو خواهر شهر با توجه به پتانسیل ها و ویژگی های آن دو تعریف می شود که از آن جمله می توان به رابطه خواهرخواندگی تبریز با باکو در جهت توسعه گردشگری سلامت و با کشورهای ترکیه و اروپایی در راستای فراهم آوردن فعالیت های اقتصادی و سرمایه گذاری های مشترک اشاره کرد.  

در همین راستا و بر اساس اهمیت موضوع ظرفیت خواهر شهری و دیپلماسی اقتصادی و عمومی آن، خبرنگار بازار گفتگویی را با «علیرضا رجایی»، رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل مرکز بین‌المللی توسعه خواهر شهرهای ایران ترتیب داده که در ادامه می خوانیم: 

* از چه طریق می توان دیپلماسی اقتصادی کشور را در جهت ارتقاء فرصت های همکاریهای بین المللی با رویکرد خواهر شهرها افزایش داد؟ به طور کلی آیا نگاه اقتصادی به این شبکه در طول سالهای گذشته افکنده شده یا بیشتر به لحاظ گسترش روابط فرهنگی مورد توجه قرار گرفته است؟  

بحث سیستر سیتی ها یا خواهر خواندگی شهرها به منظور ایجاد یک همبستگی جهانی با محوریت صلح، آرامش و نشاط عمومی تعریف شده است. در خصوص این مقوله، ما ۱۴۰ تفاهمنامه داریم که همگی به امضا رسیده که البته متاسفانه بالفعل نشده، زیرا اینگونه پنداشته شده که مدیران دولتی مالک این مقوله هستند و این مشکل موجب شده تا کار به درستی پیش نرود چرا که مدیران مختلف بر اساس سلایق خود متمایل به عملی شدن یا عدم انجام این تفاهمنامه ها در برهه های زمانی مختلف بوده اند.  

در جایی شهرداری به صورت مالکانه به این مبحث نگاه کرده و در جای دیگر استانداری آن را به عنوان امر حاکمیتی تلقی کرده است. در صورتیکه در رابطه با امضای قراردادها یا پیمانهای خواهر خواندگی میان شهرها، پیش از امضا شدن باید از  بخش حکومتی کسب اجازه شود و بعد از به امضا رسیدن، عملا مجموعه ها یا نهادهای عمومی و شهروندی در بخش اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی، شهر سازی، زیر پوست شهر، مراودات میان مردم، همیاری ها و امدادرسانی، معیشت انسانی، مشاغل سالم، تبادل تجارب و دانش، دیپلماسی عمومی اقتصادی، دیپلماسی ورزشی، گردشگری، سلامت و بلایای طبیعی عهده دار آن می شوند.

اما مشکل اساسی و محوری پیش روی ما این است که درست است که دستگاههای حکومتی مجوز ثبت سازمانهای مردم نهاد یا (NGO) ها را صادر می کنند، اما در عمل مانع تراشی می کنند و برای نهادهای عمومی غیر دولتی نقشی قائل نیستند. عملا حاکمیت مبتنی بر رای مردم حرکت می کند اما زمانی که افراد بر کرسی اداره عموم می نشینند، فراموش می کنند که چه ماموریتی داشته و چه کسانی به آن ها رای داده اند. بنابراین، یکی از وظایف این مجموعه صیانت از رای و خواستگاههایی است که قبل رای دادن و انتخاب شدن در رابطه با آن ها تعاملاتی صورت گرفته است.

مشکل اساسی و محوری پیش روی ما این است که درست است که دستگاهها مجوز ثبت سازمانهای مردم نهاد یا (NGO) ها را صادر می کنند، اما در عمل مانع تراشی می کنند و برای نهادهای عمومی غیر دولتی نقشی قائل نیستند

در حقیقت، در خواهر شهرها ظرفیت های زیادی نهفته است که یکی از اصلی ترین آن ها وضعیت معیشتی و تعاملی مردم است که مردم به خوبی می توانند از این منظر منوط به این که بخش حاکمیتی اجازه انجام این گونه تعاملات را بدهد، بهره مند شوند. خواهر شهری ظرفیتی در جهت پشتیبانی امور دستگاه‌ها برای رساندن مردم به رفاه و زندگی سالم و صلح است.

مقوله سیستر سیتی ها در تمام مواردی که مربوط به تقاضا و خواستگاه های مردم و حتی حکومت به صورت پیشرانه است، نقش ایفا کند. استفاده از این ظرفیت در ایران نادیده گرفته شده در حالی که بخش‌هایی از این ظرفیت به عنوان قدرت نرم علیه کشورها استفاده کرده اند.

مشکل ما مشخصا در خصوص موانع پیش روی NGO ها در راستای ایجاد نقش پذیری تعریف شده است.  استفاده از دیپلماسی عمومی و اقتصادی در چانه‌زنی‌های منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی بسیار مثمر ثمر است چرا که تجربه کشورهای توسعه یافته بیانگر این ادعا می باشد.

* شما به NGO ها  اشاره کردید، مرکز توسعه خواهر شهرها تا چه اندازه از قدرت و پتاسیل سازمانهای مردم نهاد به نفع مردم و در جهت تامین مشکلات معیشتی آن ها می تواند استفاده کند؟

سازمانهای مردم نهاد یا (NGO) ها قدرت فوق تصور دارند که تحریم ها بر روی آن ها اعمال نشده است. لذا،  مرکز توسعه خواهر شهرها می تواند از این ظرفیت به میزان زیادی در بحث مواد غذایی، دارویی و تسهیلات پزشکی که مردم دچار مشکل هستند و با آن دست و پنجه نرم می کنند، استفاده کرده و با نازل ترین قیمت و حداقل زمان ممکن این اقلام را برای مردم تامین کند.

این مسائل منوط به این است که نظام بپذیرد که این مجموعه ها می توانند نقش آفرینی داشته باشند و ما از دریچه نگاه سایرین به این موضوع نگاه نکنیم.

در خصوص بحث این سازمانهای مردم نهاد، به ازای هر چهار تا پنج نفر، یک NGO وجود دارد که بخش های حکومتی تمام خواستگاهها و منافع ملی کشور را به همین NGO ها واگذار می کنند تا با تنوع و چینش مورد نیاز ایفای نقش کنند. مثلا در کشوری مانند آلمان اقتصاد رشد کرده و مردم تعهد بیشتری در تعامل با حکومت پیدا کرده اند. لذا، این مسئله موجب ارتقا و پیشرفت این کشور شده است.

بنابراین، اگر ما کشورمان را به صورت سلسله وار ممیزی کنیم، متوجه می شویم که هنگامی که نظام به گونه بسیج گرا بوده، افرادی در حوزه دفاع، اقتصاد و حوزه های مختلف نقش موثر و کارسازی داشته اند که عملا این موضوع  نادیده گرفته شده است.

در شرایط فعلی، ما منشور گام دوم انقلاب را داریم که توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شده، اما در عمل می بینیم که مردم نقشی را ایفا نمی کنند و صرفا یک تیتر است و مسئولین برای خود تکلیفی در نظر نمی گیرند که این کار را انجام دهند و به مردم واگذار کنند.

ما یک بحث برون سپاری وظایف غیرحاکمیتی در زمان امام خمینی قدس سره داشتیم. هم اکنون نیز بحث ماده ۴۸ (واگذاری امور مردم به مردم یا امور غیرحاکمیتی ) را داریم که هیچ کدام محقق نشده است. هر اتفاقی که رخ می دهد، به دور خود می چرخد و بخشهای حاکمیتی بیشتر مشغول بخشهای غیر حاکمیتی می شوند و عملا نمی گذارد بخش غیر حاکمیتی به ایفای نقش بپردازند.

اگر دولت بپذیرد که خواهر شهرها به عنوان پیشرانه کشور ایفای نقش می کند، عملا از ظرفیت های ایرانیان خارج از کشور، ایران دوستان و افرادعلاقه مند به خدمات میتوان در راه رفع مشکلات معیشتی، تکنولوژی و حتی ورزشی استفاده کرد. ما یک دبیرخانه ای در وزارت کشور تشکیل دادیم که تعبیر مدیریتی ما در این مسیر تغییر کرد. یک فرد به صورت ایجایی به این قضیه نگاه می کرد و دیگری به گونه ای سلوی.

اگر دولت بپذیرد که خواهر شهرها به عنوان پیشرانه کشور ایفای نقش می کند، عملا از ظرفیت های ایرانیان خارج از کشور، ایران دوستان و افرادعلاقه مند به خدمات میتوان در راه رفع مشکلات معیشتی، تکنولوژی و حتی ورزشی استفاده کرد

بنابراین، آن ها تعربف و شناخت درستی از بحث سازمان های مردم نهاد و سیستر سیتی ها نداشتند. در بحث خواهر شهرها ما یک بحث تعامل با ادیان و مذاهب را نیز تعریف کرده بودیم که سالانه جشن مسلمانان برای مسیح برگزار می شود و قرابت بسیار خوبی را ایجاد می کند.

در سال جاری، بحث قرابت کریسمس و عید نوروز با در نظر گرفتن خواسته های عمومی مردم، در دستور کار قرار گرفته است. عملا، این سازمان می تواند نیازهای کشور را در قالب منطقه ای، دو جانبه و جهان شمول به راحتی مدیریت کند. بنابراین، اگر ما گام خود را بر پایه اخلاق محور قرار دهیم و بپذیریم که مردم می توانند بار کشور را به دوش بکشند، می توان از این ظرفیت استفاده کرد، به آن جهت درست داد و بهره کافی را برد.

علاوه بر آن، توسعه پایدار در این میان تعریف می شود. مدیریتهای فصلی نقش آن چنانی ایفا نمی کنند، زیرا عملا با پدیده ای روبرو هستیم که خواستگاه عمومی است. توسعه، حکومت، رشد، نشاط عمومی و تعاملات پایدار مطرح است که جذب حداکثری به جد دنبال می شود.

مدیریتهای فصلی نقش آن چنانی ایفا نمی کنند، زیرا عملا با پدیده ای روبرو هستیم که خواستگاه عمومی است

تمام این موضوعات می تواند کشور را به تعالی برساند. ما در این بحث با مجمع های مختلف در تماس بودیم و به آن ها تذکر دادیم و نامه هایی را به بخشهای حکومتی، غیر حکومتی، فردی و سازمانی ارسال کردیم که از این ظرفیت ها در جهت تامین خواستگاه ها و خوانش های اخلاقی کشور استفاده شود. در این صورت در اثر این چانه زنی ها هم مردم از رخوت خارج می شوند و نشاط عمومی، کشور را فرا می گیرد و در آن صورت با حداقل هزینه کشور به خوبی اداره می شود.

بخش اساسی از هزینه ها، هزینه های سربار دستگاهها و سازمانهای دولتی است که ایجاد شده و عملا هزینه ها را بر دوش مردم افزایش می دهد. برخی اینگونه می اندیشند که به دلیل آن که دست ما به نفت می‌رسد، بهره مندی از ظرفیت مردم برای رفع مشکلات به صورت جدی در نظر گرفته نمی شود، در حالی که دوران رانت و استفاده از سوخت‌های فسیلی مانند نفت روز به روز در حال کم رنگ و محو شدن است و اقتصاد کم کربن دانش‌بنیان در جهان مطرح می‌شود.

بخش اساسی از هزینه ها، هزینه های سربار دستگاهها و سازمانهای دولتی است که ایجاد شده و عملا هزینه ها را بر دوش مردم افزایش می دهد

اما اگر مجموعه های خصوصی و خواهر شهرها به درستی این کار را در حوزه های مختلف از گردشگری گرفته تا تامین معاش و دیگر حوزه ها انجام دهند، تامین نیازها به راحتی و سریعتر صورت می پذیرند.

مشکل اساسی در خصوص قرار دادهای تعربف شده در مجموعه ما، عدم سنخیت، تاریخ اجرا و معرفی مجری است که در سیستم وجود دارد که ما سعی می کنیم که با معاونت های شهرداری و دهیاری های وزارت کشور رایزنی کرده تا از این ظرفیت ها به درستی استفاده شود.

مجموعه خواهر شهرها از قدرت نافذی برخوردارند و می توانند حل مشکلات میان دولتهای دارای مشکل را از پی تو پی به پی تو جی تبدیل کنند و دولتها با مذاکره با یکدیگر صلح و دوستی را ایجاد کنند. راه و روش کارآمد است که با بیشترین بهره برداری و کمترین هزینه به مدیریت کشور می پردازند.

* از دیدگاه شما اهمیت الگوسازی در راه اندازی شبکه خواهر شهرها چیست؟

باید برای راه اندازی شبکه خواهرشهرها الگوسازی کنیم و با توجه به جلسات کارشناسی چند محور مشخص شده که می توان به نقش پذیری هنرمندان، دانشمندان، اهل فن و حرف مختلف، اشتراک عمومی بدون لحاظ نمودن مسائل گزینشی و جذب حداکثری اشاره کرد، یعنی اصل و پایه آن بر اساس نقش پذیری مردم است که اگر به صورت جدی دنبال شود از دغدغه های مردم عملا کاسته می شود و این گونه نمی شود که هر چند سال یکبار یک رئیس جمهور انتخاب شود و روز از نو روزی از نو صورت گیرد و تعهدات رئیس جمهور قبلی و فعلی فراموش شود.

این مجموعه ها موجب می شود تا استیفای حقوق به راحتی انجام شود و بر اساس قوانین و ضوابط به همراه یک رفتار مسالمت آمیز کشور به درستی اداره شود.

همچنین، تعریف برنامه های عملیاتی و بستر مناسب برای شبکه های میان شهری و استانداردسازی و بومی سازی قرارداد خواهرشهرها از جمله دیگر مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد.