زمان در حال اتمام است؛ اروپا برای احیای برجام کاری کند| «مکرون» حق نداشت عربستان را به مذاکرات هسته‌ای ایران دعوت کند

بازار؛ گروه بین الملل: اخیرا وزیر امور خارجه ایران بر بازگشت آمریکا به اجرای تعهداتش در توافق هسته‌ای ایران موسوم به برجام تاکید کرد.

«محمد جواد ظریف» در گفتگوی اختصاصی با شبکه سی ان ان گفت: دولت آمریکا باید به برجام بازگردد و ایران آماده خواهد بود فوراً به این اقدام پاسخ دهد. در اینجا زمان مطرح نیست بلکه موضوع این است که آیا دولت جدید آمریکا می‌خواهد از سیاست‌های شکست خورده دولت ترامپ پیروی کند یا خیر. هماهنگ کننده اتحادیه اروپا در کمیسیون مشترک می‌تواند بازگشت ایران و آمریکا را به توافق هسته‌ای تنظیم نماید و امکان دارد سازوکاری برای هماهنگی و همگام سازی اقدامات ایران و آمریکا برای بازگشت به توافق هسته‌ای ایجاد شود.

واقعیت امر این است که جمهوری اسلامی ایران علی رغم بدعهدی های آشکار و واضح ترامپ که شدید ترین تحریم های نفتی و بانکی را علیه کشورمان برخلاف مفاد توافق برجام، اعمال کرد. ایران در برابر استراتژی فشار حداکثری ترامپ، صبر استراتژیک را در پیش گرفت.

روحیه قانون شکنانه غیر دموکراتیک ترامپ همه کشورهای دنیا را مضطرب و نگران ساخته بود و امروز همه کشورهای دنیا نه فقط جمهوری اسلامی ایران؛  منتظر گام های بازگشتی بایدن در جهت اصلاح رفتارهای هنجار شکنانه ترامپ هستند.  

رفتار سیاسی بایدن به صورت لغو ممنوعیت ورود مسلمانان به داخل آمریکا و بازگشت به توافق آب و هوایی پاریس با دو فرمان اجرایی، خوش بینی نسبی را در سطح بین المللی نسبت به بازگشت به توافقات بین المللی و در پیش گرفتن دیپلماسی و چندجانبه گرایی ایجاد کرده است.

در این راستا خبرنگار بازار گفتگویی با «طارق رئوف» رئیس سابق بخش امنیت سیاسی و شفاف سازی آژانس بین المللی انرژی اتمی تنظیم نموده که در ادامه می آید.

طارق رئوف از مقامات سابق آژانس بین المللی انرژی اتمی است و به عنوان مشاور ارشد در کنفرانس بازبینی پیمان منع گسترش سال ۲۰۱۵ حضور داشت. وی از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۱ رئیس اداره سیاست‌های امنیتی و شفاف سازی آژانس بین المللی انرژی اتمی بوده و در مورد ایران، عراق، لیبی، کره شمالی، کره جنوبی و سوریه به شخص مدیرکل گزارش می‌داد. رئوف رئیس جایگزین هیئت اعزامی آژانس به کنفرانس‌های منع گسترش از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۰ نیز بوده و از فوریه سال ۲۰۱۴ عهده دار سمت مدیر بخش خلع سلاح، کنترل تسلیحات و منع گسترش مؤسسه تحقیقات صلح استکهلم شده است.

*امانوئل ماکرون رئیس جمهوری فرانسه اخیرا خواستار حضور عربستان در مذاکرات هسته ای با ایران شده است. دلیل طرح این موضوع چیست؟
رئیس جمهور مکرون احتمالاً علاقه مند به فروش اسلحه به عربستان است زیرا به نظر می رسد که دولت بایدن در آینده به عربستان سعودی نزدیک نخواهد بود؛ آنطور که رئیس جمهور ترامپ بود.

هیچ دلیل و منطقی وجود ندارد که عربستان سعودی یا هر کشور دیگر در خاورمیانه در میز مذاکره ایران و اتحادیه اروپا / E-۳ / + ۳ باشد (اتحادیه اروپا / فرانسه ، آلمان ، انگلیس / چین، روسیه، ایالات متحده). امضا کنندگان برجام باید توافق نامه را احیا کنند، پیشنهاد وزیر خارجه ظریف به اتحادیه اروپا / E-۳ برای هماهنگ سازی یا تسهیل بازگشت آمریکا / ایران به برجام کاملا منطقی است. زمان در حال اتمام است، از این رو EU / E-۳ باید فعال باشد.

*سخنگوی اتحادیه اروپا اعلام کرده که موضوع ماکرون، نظر شخصی اوست و موضع اتحادیه اروپا نیست. دلیل مخالفت آشکار اتحادیه اروپا با موضوع ماکرون چیست؟
من فکر می کنم به این دلیل است که رئیس جمهور ماکرون پیش از این با اتحادیه اروپا رایزنی نکرده است و شاید همچنین به این دلیل که در گذشته رئیس جمهور ماکرون از پیشنهادهای دولت ترامپ برای قرار دادن برنامه موشک های بالستیک و فعالیت های منطقه ای ایران در میز مذاکره به عنوان بخشی از مذاکرات برجام حمایت کرده است. موقعیت اتحادیه اروپا / E-۳ حفظ برجام اصلی است که در ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵ امضا شده است.

*در حالی که «تونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا معتقد به پیوند زدن برجام به مسائل موشکی و منطقه ای ایران در ابتدای کار است ولی «رابرت مالی» نماینده ویژه در امور ایران معتقد است که ابتدا باید در خصوص توافق هسته ای به نتیجه رسید و سپس موضوعات دیگر را مطرح کرد. او حتی گفته است ممکن است موضوع موشکی ایران در دوره اول بایدن قابل حل نباشد و معتقد است موضوع موشکی ایران مرتبط با موازنه قوای منطقه ای است که نیازمند راهکاری منطقه ای است. ارزیابی شما از این دو موضع گیری چیست و دیدگاه کدام فرد در دولت بایدن قوی تر است؟
وزیر امور خارجه جدید آمریکا «تونی بلینکن» از تیم «هیلاری کلینتون» آمده است؛ تیمی که مخالف مذاکره با ایران بود و با نظرات اسرائیل در مورد خاورمیانه و مسائل ایران همدل بود. «رابرت مالی» بیش از «تونی بلینکن» در امور خاورمیانه تجربه داشته و دیدگاه ها و موضع وی براساس دانش وی از منطقه واقع بینانه و عملی است.

برجام  باید احیا و اجرا شود. موضوع توانایی موشک های بالستیک و برنامه های هسته ای در منطقه خاورمیانه باید جداگانه در مکانیسم کنفرانس دبیرکل سازمان ملل در مورد خاورمیانه عاری از سلاح هسته ای و سلاح های کشتار جمعی مورد بررسی قرار گیرد - مکانیسمی که در سال ۲۰۱۸ توسط مجمع عمومی تصویب شد - اولین کنفرانس آن در نوامبر ۲۰۱۹ برگزار شد، دومین کنفرانس برای نوامبر ۲۰۲۰ برنامه ریزی شده بود که به دلیل همه گیری COVID-۱۹ به تعویق افتاد.

در این چارچوب کنفرانس سازمان ملل متحد، توانایی های هسته ای و موشکی اسرائیل، همراه با ایران و عربستان سعودی، باید مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

*محمد جواد ظریف در اظهارات اخیر خود خواستار میانجیگری اروپا برای اجرای همزمان برجام از سوی ایران و امریکا شده است. به نظر می رسد این راهکار عملیاتی شود. ارزیابی شما چیست؟
پیشنهاد ظریف پیشنهاد خوبی است و راهی برای خروج از بن بست ارائه می دهد - با اینکه دولت بایدن اصرار دارد ایران ابتدا باید کاملاً به برجام برگردد و از شش ماه قبل تا ماه ژوئن ۲۰۱۹ اقدامات هسته ای خود را معکوس کند، در حالی که ایران اصرار دارد ابتدا باید همه تحریم های ترامپ لغو شود.

با این وجود EU / E-۳ ضعیف است و باید در برابر دولت بایدن ایستادگی کند که در داخل نیز علی رغم کنترل سنا و مجلس نمایندگان ضعیف است.

اگرچه مجلس ایران موظف کرده است که تا ۲۱ فوریه ۲۰۲۱، اگر ایالات متحده به برجام برنگردد، ایران باید اجرای پروتکل الحاقی خود را متوقف کند و از بازرس آژانس انرژی هسته ای بین المللی بخواهد ایران را ترک کند، اما این اشتباه است که تهران جلوی اجرای پروتکل الحاقی را بگیرد و از بازرسان آژانس انرژی هسته ای بخواهد آنجا را ترک کنند.

این به نفع خود ایران است که بازرسی های آژانس انرژی هسته ای به کار خود ادامه دهند و تهران به طور کامل با بازرسان آژانس انرژی هسته ای همکاری کند و پادمانها و پروتکل الحاقی آن را به طور کامل اجرا کند.

متوقف کردن این امر فقط به ایران آسیب می رساند و پشتیبانی بین المللی را از دست می دهد.

*«تونی بلینکن» اخیرا اعلام کرده اگر ایران باز هم تعهدات خود را کاهش دهد در عرض چند هفته به توان ساخت بمب اتمی دست می یابد. دلیل این اظهار نظر چیست؟
من فکر می کنم تونی بلینکن آگاهی زیادی در این مورد نداشته و موضوع را بی مورد بزرگ کرده است – او حتمال دارد ایران و اتحادیه اروپا / E-۳ را تحت فشار قرار دهد. با ارائه پیشنهادی غیرواقعی مبنی بر اینکه ایران ابتدا باید اقدامات خود را معکوس کرده و به طور کامل به برجام برگردد؛ بلینکن غاز خود را پخته و خود را در موقعیتی زندانی کرد که به سختی می تواند خود را بدون از دست دادن پرستیژ از آن خارج کند – که این مهم نشان دهنده کم تجربگی و عدم اعتماد به نفس اوست.

اعتماد بین المللی به توانایی های تیم سیاست خارجی بایدن همچنان ضعیف است، هرچند بسیاری از شکست دادن تیم ترامپ و خارج شدن او از کاخ سفید خوشحال هستند.