بازار؛ گرو بین الملل: پس از سه سال محاصره قطر از سوی چهار کشور عربی یعنی عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصر و بحرین، پنجم ژانویه ۱۶ دی ماه «تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر برای شرکت در نشست همکاری خلیج فارس وارد فرودگاه شهر العلا شد؛ جایی که «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان به استقبال او رفت.
این اتفاق در حالی افتاد که وزیر خارجه کویت در بیانیه‌ای اعلام کرد دوحه و ریاض بر سر بازگشایی مرزها با یکدیگر توافق کرده‌اند. البته خبر آشتی قطر و عربستان موضوعی بود که از ماه قبل نیز مطرح بود به نظر می رسد دو کشور عزمی جدی برای عادی سازی روابط با یکدیگر دارند.
خبرنگار «بازار» در گفت و گو با پروفسور «پل پیلار» عضو شورای اطلاعات ملی آمریکا و استاد دانشگاه جرج تاون به بررسی این موضوع پرداخته است.
لازم به ذکر است که «پل پیلار» از اساتید دانشگاه «جرج تاون» آمریکا بوده و تاکنون مسئولیت‌های متعددی را بر عهده داشته که از جمله آنها می‌توان به ریاست واحد تحلیل عملیات‌های سازمان سیا در شرق نزدیک، خلیج فارس و جنوب آسیا اشاره کرد. پیلار همچنین سابقه حضور در شورای اطلاعات ملی آمریکا را به عنوان یکی از اعضای اصلی این شورا در کارنامه فعالیت خود دارد.
*قطر و ۴ کشور عربستان، بحرین، امارات متحده عربی و مصر در خصوص حل و فصل اختلافات به توافق رسیدند. چقدر این توافق می تواند پایدار باشد و به سرنوشت توافق ریاض که چند سال پیش از آن منعقد شده بود مبتلا نشود؟
عربستان سعودی و متحدانش اکنون سعی کرده اند با انزوا و مجازات قامت قطر را به خواست خود خم کنند و موفق نشدند. هیچ دلیلی وجود ندارد که انتظار داشته باشیم آنها به این زودی ها دوباره آن مسیر ناموفق را امتحان کنند. این توافق احتمالاً پایدار خواهد بود.
*چه دلایلی دو طرف را برای رسیدن به توافق ملزم کرد؟ به قدرت رسیدن بایدن چقدر در این میان حائز اهمیت بوده است؟
انگیزه اصلی توافق که همان تلاش برای منزوی کردن قطر بود به شکست انجامید. پس از تأمین هزینه های اقتصادی قابل توجه، قطر توانست خود را با تکیه بر نیرویی که ذخایر عظیم گاز خود به آن می دهد، سازگار کند. تغییر قریب الوقوع دولت در ایالات متحده آمریکا نیز عامل مهمی بود، به این معنا که «محمد بن سلمان»، حاکم اصلی عربستان متوجه می شود دیگر «دونالد ترامپ» نیست که از وی حمایت کند و اینکه برای داشتن روابط مناسب منطقی با ایالات متحده آمریکا در زمان بایدن، عربستان سعودی باید نشان دهد که یک همکار است تا یک شریک منطقه ای نفاق افکن.
*آیا این توافق به معنای کوتاه آمدن ۴کشور از شروط خود در قبال قطر است؟
این توافق از برخی جهات مبهم است، به نظر می رسد تنها تعهد قطر این است که از دادخواست های خود علیه کشورهایی که تحریم را انجام داده اند، صرف نظر کند. کشورهای دیگر موضوعاتی مانند شبکه الجزیره را رها نخواهند کرد و ما احتمالاً شکایات مربوط به آن و سایر موارد را خواهیم شنید. اما آنها زمینه ای نمی سازند برای بازگرداندن تحریم ها و انزوا علیه قطر.
*وزیر خارجه قطر بعد از این توافق اعلام کرد که توافق مذکور بر روابط دوحه با تهران تأثیر نخواهد گذاشت. این در حالی است که یکی از شروط ۴ کشور کاهش روابط دوحه با تهران بوده است. آیا این توافق تأثیری بر روابط دوحه با تهران خواهد داشت؟
احتمالاً نه، با توجه به ماهیت مبهم توافق جدید و این واقعیت که اساساً سایر کشورها بودند که از این کار منصرف شدند به جای اینکه قطر چنین کاری کند. قطر همچنان دلایل محکمی برای حفظ روابط با ایران دارد از جمه مسئله مربوط به گاز طبیعی.
*اخیراً سند تفاهم‌نامه کمیسیون مشترک همکاری های اقتصادی ایران و قطر امضا شده و قرار است سطح روابط در زمینه های حمل و نقل و ترانزیت، خدمات فنی و مهندسی، فرهنگی، فناوری و کشاورزی ایران و قطر بیش از گذشته توسعه یابد. ایران جزو معدود کشورهایی است که چنین سندی را با قطر امضا کرده است. با توجه به توافق اخیر و خارج شدن قطر از محاصره ۴ کشور عربی، آیا همکاری های اقتصادی اعلامی میان قطر با ایران گسترش خواهد یافت؟
چشم انداز آنها تجارت گسترده است و توافق قطر با سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس این احتمال را ایجاد می کند؛ علیرغم احتمال تداوم روابط قطر با ایران در میان کشورهای حاشیه خلیج فارس. وسعت روابط تجاری احتمالاً به همان اندازه ملاحظات اقتصادی به ملاحظات سیاسی بستگی خواهد داشت.
نظر شما