تهمینه غمخوار؛ بازار: وزیران ۱۳ کشور عضو اوپک و ۶ کشور متحد اوپک دوشنبه چهارم ژانویه، اولین نشست سال ۲۰۲۱ میلادی تولیدکنندگان نفت را به صورت ویدئو کنفرانس برگزار کردند تا در خصوص سطح تولید نفت در ماه فوریه تصمیم گیری کنند. دبیرکل اوپک در این جلسه با حضور متخصصان اوپک و متحدانش اعلام کرد که خطرات بسیاری برای بازارهای نفت در نیمه اول ۲۰۲۱ وجود دارد.
در آخرین نشست اوپک پلاس که ۳۰ نوامبر تا سوم دسامبر سال گذشته برگزار شد، تصمیم بر این شد تا تولید نفت در ماه ژانویه ۲۰۲۱ یک میلیون بشکه در روز افزایش یابد. در سال گذشته پاندمی بیماری کووید-۱۹ و اختلافات و تنشهای میان مسکو و ریاض برسر تعیین قیمت نفت که در ماه مارس ۲۰۲۰ موجب سقوط قیمت قیمت نفت شدند، بر خرید نفت به طرز قابل توجهی اثر گذاشت و تولیدکنندگان را متحمل ضررهای مالی نمود.
اوپک قصد دارد با برگزاری نشست های ماهانه همچنان بر بازار نفت و وضعیت تولیدکنندگان نفت خام نفوذ داشته باشد و اجازه ندهد که کشورهایی چون امریکا که روزانه بالغ بر ۱۱ میلیون بشکه نفت خام تولید می کند، بر بازار نفت اثر گذار باشد.
حال پس از مذاکرات اولیه میان اعضای اوپک، به دلیل عدم دستیابی به توافق در خصوص میزان تولید در ماه فوریه، مذاکرات ثانویه ای نیز در روز گذشته ادامه یافت و در پی آن قیمت نفت با کاهش یک درصدی روبرو شد. در مذاکرات بین نمایندگان کشورهای عضو اوپک پلاس در ۵ ژانویه، اینگونه مقرر شد تا در فوریه و مارس ۲۰۲۱ دو کشور روسیه (در هر روز ۶۵ هزار بشکه طی دو ماه) و قزاقستان (با ۱۰ هزار بشکه) افزایش تولید داشته باشند.
«دکتر محمد حیدر»، مشاور مالی و محقق اقتصادی لبنانی الاصل مقیم لندن در خصوص سیاست گذاری اوپک در سال جاری گفتگو با بازار می گوید: با توجه به تداوم بحران جهانی کرونا و عدم وجود متغیرهای جدید در افق ها، به ویژه با توسعه ویروس به ویروس هایی که جهش و شکل دیگری به خود گرفته شده اند، به نظر می رسد امیدها در رابطه با اطمینان از یافتن یک درمان موثر که بتواند به جهانیان ثابت کند که ویروس تحت کنترل قرار گرفته است، به سطح اطمینان نرسیده اند.
دکتر لبنانی الاصل مقیم لندن افزود: پیش از آغاز نشست دو روز گذشته میان اعضای اوپک، این سوال به ذهن خطور می کند که با ادامه اوضاع به همان شکلی که هست یا در صورت تشدید آن در حال حاضر و ادامه وضعیت عدم اطمینان در بازارها و اعمال تحریم مداوم در کشورهای جهان، شانس کشورهای اوپک برای تغییر وضعیت یا میزان توانایی آنها در ارائه برنامه هایی که از طریق آنها می توانند فعالیت خود را به بخش نفت و مشتقات آن برگردانند، چیست؟ آیا واقعاً آنها توانایی چنین کاری را دارند؟ اوپک قرار است برنامه های آتی برای بخش جهانی نفت و ناتوانی آن در کنترل این بازار و از دست دادن مسائل بیش از ظرفیت خود را تعیین کند، همانطور که از زمان تأسیس آن در دهه ۱۹۶۰ تا ابتدای قرن ۲۱ به این کار اهتمام ورزیده است.
این مشاور مالی همچنین اظهار کرد که بازار نفت، علاوه بر تغییر کنترل بازار از یک سو، یا ناتوانی سازمانی مانند اوپک در تعیین قیمت این کالا به تنهایی از نظر عرضه و تقاضا، اندازه بازار و سطح قیمت، شاهد تغییرات بسیاری بوده است. همانطور که بازارها به شکلی بی سابقه برای رقابت گشوده شده اند.
وی افزود: صنعت نفت طی سال گذشته شاهد تغییرات پیش بینی نشده بوده است. سازمان بین المللی انرژی انتظار داشت که در سال های آینده عرضه نفت حدود ۱۰ تا ۱۲ میلیون بشکه افزایش یابد. آژانس انرژی ایالات متحده همچنین انتظار داشت که درآمد نفت به نسبت نزدیک به میزان افزایش تقاضا نیز افزایش یابد. قیمت نفت طی چند سال شاهد نوسانات غیرمعمولی بوده که متوسط قیمت کلی هر بشکه نفت بیش از ۶۰ دلار نیست.
محمد حیدر اظهار کرد که با این حال، سال ۲۰۲۰ پر از شگفتی بود که منجر به خرد شدن هر معادله و برداشت مبتنی بر ادامه تقاضا یا حتی قیمت های قبلی شد و باید گفت که تنها ویروس کرونا نبود که دلیل حضور فعلی بازار نفت در نظر گرفته شد، بلکه کاهش تقاضا به دلیل تعلیق سفرهای مسافرتی و هواپیمایی، ورود تولیدکنندگان و صادرکنندگان جدید به بازار، دخالت سیاسی در قیمت های بازار و حاشیه سازی متحدان، علاوه بر سیاست شناور بازار از جمله عوامل تاثیر گذار بر بازار نفت سال گذشته بوده اند.
علاوه بر ویروس کرونا، کاهش تقاضا به دلیل تعلیق سفرهای مسافرتی و هواپیمایی، ورود تولیدکنندگان و صادر کنندگان جدید به بازار، دخالت سیاسی در قیمت های بازار و حاشیه سازی متحدان به همراه سیاست شناور بازار از جمله عوامل تاثیر گذار بر بازار نفت سال گذشته بوده اند
محقق لبنانی اضافه کرد که این عوامل مهمترین دلایلی است که می توان به طور خلاصه بیان کرد و یکی از مولفه های اساسی محسوب می شود که بازار را به سمت شرایط فعلی بدون ذکر خطرهایی که معمولاً از نوسانات فصلی یا بررسی دوره ای دارو یا موارد دیگر محاسبه می شود، سوق داده است.
این مشاور مالی همچنین گفت: در ژانویه سال گذشته، قیمت هر بشکه نفت بین ۷۰ تا ۶۵ دلار بود. بر اساس این قیمت متوسط، بسیاری از موسسات مالی و پولی در جهان اظهار داشتند که سطح عملکرد اقتصادهای جهان حداقل از سه درصد فراتر خواهد رفت، همانطور که انتظارات بانک جهانی، صندوق بین المللی پول و منابع بیست کشور و کشورهای همکاری اقتصادی و توسعه بین المللی نیز انتظار داشتند. بنابراین، انتظارات، گزارش ها و مشاوره های بین المللی برای کشورهای نفتی و بازارهای آنها شکل گرفت.
وی افزود: بر این اساس، کشورهای تولیدکننده و صادر کننده نفت بودجه خود را تنظیم کرده و از پروژه های توسعه و سرمایه گذاری امپراطوری هایی برای خود ساخته اند. اما سال ۲۰۲۰، نه تنها آرزوهای این کشورها را برآورده نکرد، بلکه ضربه ای ویرانگر به همه این انتظارات وارد نمود.
دکتر حیدر خاطر نشان کرد: درست است که ویروس کرونا از اواسط ژانویه گذشته علائم خود را نشان داد و سازمان بهداشت جهانی شیوع آن را در پایان ماه تأیید کرد، اما در آن دوره تأثیر قابل توجهی بر اقتصاد جهان نداشت. بنابراین، از آنجایی که بازار نفت بر اساس قراردادهای پیش فروش معامله می شود، قیمت های ابتدایی ماه ژانویه سال گذشته تحت تاثیر هیچ متغیری مانند ویروس کرونا قرار نگرفت و بنابراین تأثیر آن در ژانویه و فوریه سال گذشته بی اثر بود و به همین دلیل تمام قیمتها در آن دوره ثابت ماند، زیرا کاهش افت در آن زمان کاهش فصلی در نظر گرفته شد و قراردادهای امضا شده در آن دوره ظرف سه یا چهار ماه دریافت شد، یعنی در ماه های آوریل و مه، چون این دو ماه ماه های نسبتاً گرم در نظر گرفته می شوند، تقاضا برای آن به طور طبیعی در آن دوره کاهش یافت.
محقق لبنانی گفت: اما اتفاقاتی که پس از آن دوره رخ داد، بازارهای نفت را نگران عواقب ناشی از شیوع این بیماری همه گیر در جهان کرد، زیرا بخش های اقتصادی این موضوع را به ویژه تصمیم به محدود کردن یا جلوگیری از پروازهای هواپیمایی بین کشورها در تلاش برای کاهش انتقال ویروس کرونا از یک کشور به کشور دیگر، احساس کردند و قیمت های نفت در بقیه سال از قیمت ۵۳ دلار در ماه مارس به سطح پایین تر کاهش یافت.
دکتر حیدر اظهار کرد علاوه بر افت بازار در پی کاهش تقاضا، نوعی چالش سیاسی بین کشورهای اوپک، به ویژه عربستان سعودی و کشورهای اوپک پلاس به طور خاص روسیه وجود دارد. در شرایطی که عدم توافق در رابطه با سیاست قیمت گذاری و مقدار عرضه نفت، وجود دارد، عربستان سعودی گامی برداشت که پیش از این سابقه نداشت، زیرا مقادیر زیادی نفت را به سمت بازار سوق داد و منجر به مازاد بیش از سه میلیون بشکه در یک زمان که قیمت ها به پایین ترین سطح در چند دهه گذشته رسیده بود، شد.
علاوه بر افت بازار در پی کاهش تقاضا، نوعی چالش سیاسی بین کشورهای اوپک، به ویژه عربستان سعودی و کشورهای اوپک پلاس به طور خاص روسیه وجود دارد
مشاور مالی و محقق اقتصادی لبنانی اضافه کرد که البته، این سیاست منجر به نوعی رقابت شدید و هجوم خریداران بین المللی شد، اما این سیاست قیمت ها را به سمت پایین کشید تا جایی که قیمت نفت وست تگزاس اینترمیدیت به صفر رسید و ناتوانی خریداران در دریافت قرارداد و عدم توانایی ذخیره آنها نیز موجب شد تا بسیاری از خریداران مجبور به پرداخت هزینه و متحمل مبالغ هنگفتی برای شرکت هایی که دریافت قرارداد خود را در انبارها تضمین می کنند، شدند به طوری که ناظران فکر می کردند قیمت نفت در آن دوره به زیر صفر رسیده است.
وی گفت: در آن زمان، قیمت نفت اوپک کمتر از ۱۰ دلار و کاهش تقاضا برای نفت در بازارهای آسیای شرقی به دلیل وجود انباشت در بازارها و عدم استفاده از نفت در انبار به دلیل عدم تولید صنعتی و توقف ترافیک هوایی جهانی بود.
محمد حیدر خاطر نشان کرد که سیاستی که پادشاهی عربستان سعودی با متحدانش در اوپک دنبال کرد، این سازمان را به سمت کنترل سیاسی بر این سازمان به جای اینکه تصمیم در مورد آن صرفاً اقتصادی باشد، سوق داد. عربستان سعودی به طور مستقیم قصد دارد نقش تعدادی از کشورها در این سازمان مانند ایران و ونزوئلا، حتی خود امارات متحده عربی را که متحد عربستان است، محدود کند.
سیاستی که پادشاهی عربستان سعودی با متحدانش در اوپک دنبال کرد، این سازمان را به سمت کنترل سیاسی بر این سازمان به جای اینکه تصمیم در مورد آن صرفاً اقتصادی باشد، سوق داد
وی افزود: این سیاست موجب شد عربستان سعودی تصمیم گیرنده اصلی در سازمان باشد تا اعضای دیگر هیچ نقشی در تصمیم گیری در مورد هرگونه سیاست عمومی نداشته باشند.
محمد حیدر تصریح کرد: از طریق روزنه ای که عربستان سعودی در بازار نفت ایجاد کرد که عملکرد تعداد زیادی از متحدانش را در اوپک خنثی می کند، به رئیس جمهور ایالات متحده اجازه داد تا در سیاست قیمت گذاری هر بشکه نفت دخالت کند، زیرا وی بیش از یک بار نارضایتی از سطح بالای قیمت ها در بازارها را به آن دیکته کرد و او به کاهش قیمت پاسخ داد.
وی در پایان گفت: این یک نمونه خطرناک بود که منجر به معرفی عوامل خطر جدیدی شد که پیش از آن در بازار نفت مورد استفاده قرار نمی گرفتند، به این معنی که قیمت نفت در معرض دخالت های سیاسی، به ویژه از کشورهای غیر صادرکننده نفت مانند ایالات متحده آمریکا قرار گیرد. شاید نگاه به سطح عملکرد صنعت نفت در جهان و انرژی جایگزین، بتواند بسیاری از عوامل دیگر را نیز روشن کند.
نظر شما