بازار؛ گروه استان ها: طلای کثیف یا همان «زباله» در تمامی کشورهای دنیا بسیار مورد توجه برای کسب درآمد های پایدار شهری است اما در ایران و به خصوص در استان فارس برنامه ای مشخص برای این مهم وجود ندارد. آنچه در سطح شهر برای مردم قابل دیدن است مدیریت پسماندهای قابل بازیافت توسط معتادان است که از ساعات آغازین شب تا طلوع صبح اقدام به جمع آموری مواد قابل بازیافت از زباله ها می کنند.
هر چند که در این راستا ماموران شهرداری نیز فعال هستند اما به گونه ای با موضوع بازیافت برخورد می شود که گویا اولویت شهری شیراز نیست در حالیکه امروزه از طریق بازیافت می توان به سوخت های مختلف، روغن خودرو، برق، گاز و... دست پیدا کرد اما در شیراز مدیریت و کسب درآمد از زباله بر عهده دیگران است.
طبق تحقیقات میدانی، کارگاه های بسیاری در حاشیه شهر وجود دارد که در ظاهر تنها محل جمع آوری ضایعات و تفکیک هستند اما در زیر ظاهر آبرومند و بی حاشیه خود با استثمار عده ای برای کسب درآمدهای میلیاردی بدون پرداخت مالیات و عوارض حرکت می کنند.
بسیاری از این واحدها حتی حاضر به پرداخت مبالغ بالای ۳۰۰ میلیون تومان در ماه هستند تا شهرداری از پلمب آنها دست بردارد که این مساله نشانگر درآمد بالای آنها است.
هر چند بسیاری از این محل ها در بازدیدهای ستاد مبارزه با مواد مخدر یا شهرداری تعطیل شده اند اما در جای دیگری باز فعالیت خود را آغاز کرده اند.
شهرداری متولی قانونی جمع آوری پسماند است
سعید نظری عضو شورای شهر شیراز و ناظر شورا در سازمان پسماند در گفتگو با خبرنگار بازار با بیان اینکه جمع آوری و مدیریت پسماند برعهده شهرداری است، گفت: قانون وظیفه اصلی پسماند و زباله را به شهرداری محول کرده و شهرداری سالانه هزینه بسیاری در این زمینه انجام می دهد.
وی تصریح کرد: آموزش، تفکیک، جمع آوری، مدیریت دفن در هر شهر بر عهده شهرداری هاست اما در شیراز شهرداری تنها متولی این ماجرا نیست.
سالانه حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیارد تومان درآمد شهرداری از پسماندها و زباله ها است در حالیکه بیش از ۲۳۰ میلیارد تومان هزینه می کند
عضو شورای اسلامی شهر شیراز افزود: چند سالی است اتحادیه آسیاب داران و علاف شیراز خود را متولی این بخش می داند و شروع به دادن مجوز کرده است.
نظری ادامه داد: این اتحادیه جمع آوری ضایعات و کارگاه های خردکن و تفکیک را زیر مجموعه خود می داند و توانسته ارائه مجوز فعالیت را از آن خود کند اما موضوع اصلی اینجاست که اگر جمع آوری را وظیفه خود می دانند پس باید سایر زباله ها را هم جمع آوری کنند.
ناظر شورا در سازمان پسماند شیراز با اشاره به هزینه های سالانه شهرداری افزود: سالانه حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیارد تومان درآمد شهرداری از پسماندها و زباله ها است در حالیکه بیش از ۲۳۰ میلیارد تومان هزینه می کند.
وی یادآور شد: در این میان علاوه بر جمع آوری و خرید ضایعات قابل بازیافت از سوی واحدهای جمع آوری شهرداری و واحدهای دارای مجوز از اتحادیه آسیاب داران، گروه سومی هم وجود دارد که به صورت غیر قانونی دست به کار ضایعات شده اند.
نظری با یادآوری افزایش نرخ ارز در چند سال اخیر، گفت: با بالا رفتن قیمت ارز، قیمت ضایعات سیر نجومی یافته تا جایی که برخی از این کارگاه ها ماهیانه اجاره های ۵۰ میلیون تومانی می دهند بدون آنکه عوارض و مالیاتی به شهر پرداخت کنند.
وی ادامه داد: گروه سوم بدون هیچ نظارت و مجوزی با بهره کشی از معتادان متجاهر به صورت شبانه کیسه های زباله را پاره یا سطل های زباله شهرداری را مورد هجوم قرار می دهند و زباله دزدی می کنند.
نظری با اشاره به بازدید از برخی مکانهای غیر قانونی دپوی زباله و ضایعات در شیراز که منجر به پلمب آنها شده است، گفت: در یکی از موارد فرد متصدی کارگاه حتی پیشنهاد داد حاضر است ماهی ۳۰۰ میلیون تومان به شهرداری پرداخت کند تا اجازه فعالیت بگیرد که این نشانگر حجم چرخه مالی این تجارت پرسود است.
عضو کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شیراز افزود: راه اندازی کارخانجات بازیافت به سرمایه بالایی احتیاج دارد و اصولا باید از چند کلان شهر تغذیه شود همانند کارخانه بازیافت در یزد و قزوین، در شیراز تعدادی کارگاه وجود دارد که با جمع آوری ضایعات و خرد کردن آنها به عنوان مواد اولیه به کارخانجات دیگر استانها می فروشند، ضمن اینکه خرید و فروش ضایعات همانند طلا، نقد است و سرمایه گذار نیازی به سرمایه گذاری در این بخش نمی بیند و با توجه به شرایط اقلیمی شیراز این کلان شهر همواره مورد توجه اتباع بیگانه بوده که با شراکت برخی افراد بومی در این زمینه در حال اخلال در پسماند شهر هستند.
شیراز اولین کلان شهر در طرح تفصیلی ۲۰ ساله پسماند در کشور
نظری با بیان اینکه تا کنون فعالیت های خوبی در خصوص مدیریت پسماندها انجام شده است افزود: با سرمایه گذاری های بخش خصوصی خط دوم سورتینگ در برمشور در حال تکمیل است و همچنین طرح جامع تفصیلی ۲۰ ساله پسماند کلان شهر شیراز در ۳۷ جلد در شورای پنجم تصویب شده است.
عضو شورای اسلامی شهر شیراز در خصوص این طرح گفت: نکته قابل توجه این است که شیراز تنها کلان شهر دارای چنین طرحی است که برای اولین بار این طرح را تصویب کرده که در این طرح از حوزه آموزش تا حفظ محیط زیست و حتی وضعیت زباله های عفونی و بهداشتی که متولی آن وزارت بهداشت است نیز مد نظر قرار گرفته شده است و حتی بحث ذخیره انرژی از پسماند هم در آن دیده شده است که شهرداری ناظر آن است.
خرید و فروش ضایعات بر عهده اتحادیه آسیاب داران و علاف شیراز
اما محمود جهاندیده، رئیس اتحادیه آسیابداران و علاف شیراز نیز در گفتگو با خبرنگار بازار، با بیان اینکه بر اساس قانون نظام صنفی خرید و فروش ضایعات بر عهده این اتحادیه است، گفت: افراد دارای مجوز با پرداخت مالیات و عوارض به شهرداری به این کار می پردازند و تمام مشکلات آن را تحمل می کنند.
جهاندیده با اشاره به نوع برخورد شهروندان با مقوله بازیافت افزود: در برخی مناطق مردم مواد بازیافتی را به رایگان به مراکز جمع آوری می دهند اما در برخی مناطق به دلیل نیاز مالی ملزم به فروش مواد بازیافتی هستند به طور مثال ساختمان قدیمی را تخریب می کنند آهن آلات و پسماند ساختمانی درآمد زاست و صاحب ملک با فروش آن برخی از هزینه های خود را جبران می کند.
رئیس اتحادیه آسیابداران و علاف شیراز با اشاره به زیر شاخه های بسیار بازیافت، گفت: به طور مثال در مواد پلاستیکی ما ۳۰۰ شاخه بازیافت داریم که بسیاری از آنها به دلیل نبودن کارگاه ها و کارخانجات مورد نظر در شیراز خام فروشی می شود.
اشتغال زایی در کنار درآمدزایی
جهاندیده در خصوص باندهای غیر قانونی جمع آوری ضایعات از سوی معتادان نیز گفت: به شخصه مخالف این نوع فعالیت هستم و واحدهای دارای پروانه این اتحادیه چنین فعالیتی ندارند به جز یکی دو مورد که با استفاده از معتادان پاکی یافته و ترک کرده و با اهمیت اشتغال زایی به صورت هدفمند این کار را انجام می دهند و یا واحدهایی که با بیش از ۱۳۰ نفر از خانواده بهزیستی و خانواده زندانیان در حال فعالیت هستند.
رئیس اتحادیه آسیابداران و علاف شیراز افزود: اما فراموش نکنید اگر همین معتادان متجاهر در بخش ضایعات کار نکنند به دلیل عدم تامین مالی دست به کارهای خلاف و دزدی می زنند پس چه اشکالی دارد به صورت هدفمند و اصولی شرایطی فراهم شود تا این معتادان علاوه بر درمان شغلی هم داشته باشند.
متاسفانه آنچه به نظر می آید این است که شهرداری بیشتر در پی درآمد زایی و اشتغال زایی است و گویی بحث درآمد در اولویت قرار دارد در حالی که اگر شهرداری ضایعات را با قیمت منصفانه از واحدهای تحت پوشش اتحادیه خریداری کند بسیاری از مشکلات حل می شود
تعامل نیاز اصلی در مدیریت پسماند
وی با بیان اینکه نیاز به تعامل بین تجربه اتحادیه در کنار فعالیت شهرداری داریم خاطر نشان کرد: بطور مثال در بحث لوله های قطره ای کشاورزی و پلی تین شهرداری هیچ فراوری ندارد اما واحدهای صنفی ما علاوه بر جمع آوری و تفکیک ، پس از وارد کردن این لوله ها ، شستشو ، ضدعفونی و در چرخه گرانول تبدیل به پلی تین فشار قوی برای کارخانه های تولیدی می‌شود.
جهاندیده با اشاره به تعاملی که پیش از این بین سازمان مدیریت پسماند و اتحادیه وجود داشته است افزود: تعامل با اتحادیه می تواند به صنایع تبدیلی شیراز کمک کند ، یا حتی به معرفی پیمانکاران مناسب منتهی شود همانگونه که در دوره پیشین عنوان سبز محیط زیست به شیراز رسید.
رئیس اتحادیه آسیابداران و علاف شیراز افزود: متاسفانه آنچه به نظر می آید این است که شهرداری بیشتر در پی درآمد زایی و اشتغال زایی است و گویی بحث درآمد در اولویت قرار دارد در حالی که اگر شهرداری ضایعات را با قیمت منصفانه از واحدهای تحت پوشش اتحادیه خریداری کند بسیاری از مشکلات حل می شود.
حضور مافیا با شراکت اتباع بیگانه
رئیس اتحادیه آسیاب داران با بیان اینکه در بحث مناقصه های مورد نظر شهرداری بسیاری از پیمانکاران پس از برنده شدن کار را به دست افراد غیر مجاز می سپارند گفت: در ورودی شهرک صنعتی بسیاری از این کارگاه های اتباع بیگانه وجود دارند که چون خود نمی توانند مستقیم در مناقصه شرکت کنند با شراکت برخی افراد وارد مناقصه میشوند.
جهاندیده با اشاره به وجود بیش از ۴۰ واحد جمع آوری بازیافت در شیراز از سوی شهرداری افزود: به طور مثال یکی از این کانکس ها از سوی پیمانکار به افراد غیر بومی داده شده بود و شبانه محل تجمع معتادان برای فروش ضایعات سرقتی و... بود.
رئیس اتحادیه آسیاب داران در ادامه افزود: طی این سالها با برگزاری کارگاه ها و همایش های آموزشی و نظارت ویژه، واحدهای صنفی تحت پوشش خود را در مورد موارد مختلف از جمله خرید ضایعات سرقتی آموزش دادیم در حالی که چند مدت قبل بخشی از ریل مسروقه راه آهن در یکی از همین کارگاه های اتباع بیگانه را پیدا کردند.
کمبود صنایع تبدیلی در شیراز
رئیس اتحادیه آسیاب داران شیراز با اشاره به فعالیت حدود ۹۰ واحد صنفی دارای مجوز و فعال شیراز افزود: حدود ۱۴۰ واحد غیر مجاز با صدور اخطاریه تا پایان ماه پلمب می شوند.
جهاندیده با اشاره به اینکه دفن زباله در نبود صنایع تولیدی باعث از بین رفتن محیط زیست می شود، افزود: واحدهای صنفی ما در زمینه های مختلف سبدسازی، نایلون، کیسه زباله فعالیت دارند اما چرا نباید خودمان در فارس صنایع تولیدی داشته باشیم تا ناچار نباشیم مواد اولیه خود را به دیگر استانها بفرستیم یا در بحث فلزات چرا نباید ذوب آهن استانی خودمان دز پاسارگاد را تقویت کنیم.
رئیس اتحادیه آسیاب داران شیراز با اشاره به قانون خروج کارخانجات تولیدی و کارگاه های ضایعات به خارج از محدوده شهر گفت: زمینی به مساحت ۱۰ هکتار توسط اتحادیه جا نمایی شده است که سرمایه گذار جهت ساخت سریع آن هم وجود دارد اما نیازمند حمایت و تسریع ان از سوی شهرداری و سایر نهادهای مرتبط هستیم.
طلای کثیف شیراز هزینه یا درآمد
روح الله خوشبخت رئیس سازمان پسماند شهرداری شیراز نیز در گفتگو با خبرنگار بازار با اشاره به روند بازیافت گفت: یکی از دلایلی که از پسماند به عنوان طلای کثیف یاد می شود وجود مواد قابل بازیافت در ترکیب پسماند می باشد که از نظر اقتصادی دارای ارزش است، این بخش دارای ارزش در ایران حدود ۲۰-۳۰ درصد کل پسماند را تشکیل می دهد.
خوشبخت افزود : برای جمع آوری این بخش از پسماند ابتدا باید توسط شهروندان از پسماندهای تر جدا شده و در یک مخزن مناسب ذخیره و سپس به مأ مورین شهرداری تحویل گردد.
رئیس سازمان پسماند شهرداری شیراز با بیان اینکه یکی از روشهای جمع آوری پسماندهای خشک بازیافتی پس از تفکیک در مبدأ، ایجاد مراکز ویژه دریافت این پسماندها می باشد گفت: شهرداری شیراز در حال حاضر ۵۹ مرکز جمع آوری مواد بازیافتی را در شهر راه اندازی کرده است و به نام ایستگاههای اطلاع رسانی و جمع آوری مواد قابل بازیافت در نقاط مختلف شهر در دسترس شهروندان می باشد.
خوشبخت در خصوص سایر شرکتهای جمع آوری ضایعات و یا برخی که از طریق معتادان زباله دزدی می کنند، گفت: شهرداری ها برای جمع آوری پسماندهای قابل بازیافت از روشهای مختلفی استفاده می کنند که یکی از آنها مشارکت بخش خصوصی می باشد در این روش عملیات جمع آوری پسماند قابل بازیافت از طریق مزایده یا مناقصه رسمی به بخش خصوصی واگذار می شود.
رئیس سازمان پسماند شهرداری شیراز یادآور شد: در حال حاضر در هر منطقه از شهرداری یک پیمانکار برای جمع آوری پسماند قابل بازیافت فعالیت دارد و هرگونه جمع آوری این پسماندها از طرق دیگر مورد تأیید شهرداری نمی باشد.
خوشبخت با اشاره به اینکه برای جلوگیری از ورود افراد متفرقه به موضوع جمع آوری پسماند قابل بازیافت مشارکت حداکثری شهروندان در تفکیک پسماندها از مبدأ بسیار مهم است، گفت: این امر به این دلیل دارای اهمیت است که اگر شهروندان پسماندهای قابل بازیافت را در مبدأ به طور کامل تفکیک کنند و آن را به مراکز مورد تأیید شهرداری یا خودروهای حمل مواد بازیافتی پیمانکاران شهرداری تحویل دهند دیگر هیچ گونه پسماند بازیافتی در کیسه یا مخزن پسماند باقی نمی ماند که دیگران بخواهند به آنها دسترسی داشته باشند.
رئیس سازمان پسماند شهرداری شیراز با اشاره به هدف از جدا سازی پسماندهای خشک و تر گفت: جمع آوری جداگانه آنها باعث استفاده از مواد قابل بازیافت برای تولید محصولات جدید و جلوگیری از آلودگی محیط زیست می شود و کاهش مصرف انرژی، جلوگیر ی از هدر رفتن سرمایه ها و استفاده کمتر از منابع طبیعی را در پی دارد.
در حال حاضر در هر منطقه از شهرداری یک پیمانکار برای جمع آوری پسماند قابل بازیافت فعالیت دارد و هرگونه جمع آوری این پسماندها از طرق دیگر مورد تأیید شهرداری نمی باشد
خوشبخت اظهار کرد: برای این منظور پسماندهای بازیافتی پس از جمع آوری براساس نوع جنس از یکدیگر جدا می شوند بسته بندی شده و هرکدام برای تولید محصولی خاص به عنوان ماده اولیه به صنایع مربوطه انتقال داده می شود، به عنوان مثال فلزات برای تولید محصولات فلزی جدید به صنایع ذوب فلز منتقل خواهند شد.
رئیس سازمان پسماند شهرداری شیراز در خصوص هزینه شهرداری برای جمع آوری بازیافت گفت: اجرای هر برنامه ای نیاز به تجهیزات، نیروی انسانی است و برای جمع آوری پسماندهای قابل بازیافت نیاز به استفاده از ماشین آلات، نیروی انسانی و تجهیزاتی نظیر مخازن ذخیره پسماند خشک می باشد، برای تأمین این امکانات و تجهیزات نیروی انسانی قطعا هزینه های لازم می باشد که در حال حاضر هزینه ذخیره سازی و جمع آوری این پسماندها بیش از ۱۰(ده)هزار ریال به ازاء هرکیلوگرم مواد قابل بازیافت می باشد.
وی یادآور شد :هر چه دراین بخش هزینه انجام دهیم هزینه های دیگر ناشی از جمع آوری، حمل و دفن پسماند عادی کاهش خواهد یافت و علاوه بر آن باعث حفظ محیط زیست و منابع طبیعی نیز شده ایم زیرا اگر پسماندها وارد طبیعت شوند هزینه های ناشی از رفع آلودگی محیط زیست و بازیابی منابع طبیعی بسیار بیشتر از هزینه جمع آوری پسماندهای خشک می باشد.
رئیس سازمان پسماند شهرداری شیراز با بیان اینکه موفقیت هر طرح، پروژه یا برنامه ای لازمه آن مشارکت مردم است، افزود: در مدیریت پسماند به ویژه تفکیک پسماند از مبدأ شهروندان نقش اصلی را بر عهده دارند و مشارکت یا عدم مشارکت آنها موفقیت یا عدم موفقیت تفکیک پسماند از مبدد را نتیجه می دهد.
وی افزود: نبود مواد قابل بازیافت در کیسه ها یا مخازن زباله در کاهش معضلات اجتماعی نظیر دوره گردها و زباله دزدها نقش موثری ایفا نمایند و شهرداریها را در کاهش هزینه های ناشی از پسماند یاری کنند.
این وضعیت در حالی برای طلای کثیف شیراز و استان فارس پیش آمده که طی سه سال گذشته بارها سرمایه گذارانی در بحث بازیافت وارد شهر شیراز شدند و گروهی نیز با استفاده از زباله های شهری قصد تولید روغن خودرو و برق داشتند که این مساله با عدم تدبیر مسئولین شهری و استانی همراه شد و مدیران استان حتی نتوانستند زباله ها را مدیریت کنند.
نظر شما