موسی ترابی؛ بازار: مدیر یک مجتمع مسکونی را در نظر بگیرید، برای اینکه بتواند هزینه های مختلف آن مجتمع را پرداخت کند نیاز دارد تا هر ماه از اعضای آن مجتمع وجهی بعنوان شارژ ماهانه دریافت کند. اگر این مبلغ توسط ساکنان پرداخت نشود مدیریت ساختمان تقریباً غیرممکن است و به مرور باعث قطع شدن آب، برق، گاز و سایر امکانات مشترک و همچنین کثیف شدن و فرسوده شدن ساختمان می شود. حال بیایید ساختمان را به کشور و ساکنین ساختمان را به مردم یک کشور بسط دهیم. میبینیم که باید هزینه های کشور از یک جایی تأمین شود وگرنه مشکلات زیادی گریبان حاکمان را خواهد گرفت. اما فلسفه اخذ مالیات، نحوه اخذ آن و همچنین نحوه هزینه کرد آن به شرایط و سیاست های خرد و کلان حاکمان آن کشورها بستگی دارد. اینکه مردم یک کشور چقدر به اهمیت مالیات پی برده باشند و یا چقدر از درست بودنِ هزینه کرد مالیات مطمئن باشند نسبت مستقیم با وضع قوانین مالیاتی دارد. قوانین ساده، شفاف و بی قید و شرط در این حوزه می تواند اجرای آن را تضمین کند. متاسفانه در کشور ما قوانین مالیات نه تنها ساده و شفاف نیستند بلکه بسیار پیچیده و سخت هستند به طوریکه اگر قرار بود پیچیده ترین قوانین مالیاتی کل دنیا نوشته شود، به جرأت می توان گفت هیچ کشوری نمی توانست از ایران پیشی بگیرد. اگر بگوییم هیچ کسب و کارِ شفافی از قوانین مالیاتی در ایران راضی نیست دروغ نگفته ایم. دلیل اصلی این همه پیچیدگی ها در این قوانین به همان موضوع بازدارندگی بودن قوانین ( مقالات قبلی مطالعه شود) بر می گردد. یعنی در حوزه مالیات به جای اینکه قوانین تسهیل کننده وضع شود صرفاً قوانینی وضع شده که از فرار مالیاتی جلوگیری شود. سیاست های تدوین شده برای اخذ مالیات از کسب و کارها در کشور می تواند باعث رشد و یا نابودی کسب و کارها شود. در شرایط فعلی قوانین مالیاتی نه تنها حمایتی نیستند بلکه از منظر یک بیننده خارجی گویی به منظور نابودی کسب و کارها، وضع شده اند. برخی از مشکلات فعلی این قوانین به شرح ذیل است:
*اکثر این قوانین قدیمی هستند و بارها و بارها با مصوبات و بخشنامه های مختلف اصلاحیه خورده اند و تبدیل به دالان های تو در تویی شده اند که کسی نمی تواند در آنها راه درست را پیدا کند. این بخشنامه ها و مصوبات، اجرای قوانین را سلیقه ای کرده است.
*معمولا این قوانین از تکنولوژی بسیار عقب تر هستند. به طور مثال قوانین مالیات برای کسب و کارهای بزرگ و کسب و کارهای نوپا و یا استارتاپ ها به یک شکل است و این در عمل یعنی در نطفه خفه شدنِ استارتاپ ها!
*از ابزارهای فناوری اطلاعات آن هم به میزان خیلی کم، فقط برای جمع آوری اظهارنامه های مالیاتی استفاده می شود. در صورتی که با این ابزارها می توان نحوه اخذ و حتی هزینه کرد مالیات ها را محتول کرد و انقلابی در درآمدهای مالیاتی ایجاد کرد. کافی است فقط مدیران ارشد و تصمیم گیرنده دولتی و نمایندگان قانون گذار، کمی خارج از چارچوب فکر کنند و نوآور باشند! این مدیران باید بدانند که راه های قدیمی نتایج قبلی را به دنبال خواهد داشت و به طور حتم هیچ تحولی در این زمینه ایجاد نخواهد شد پس اینقدر آفتابه خرج لحیم نکنند.
در بسیاری از کشورها برای کسب و کارهای نوپا قوانین مالیاتی، حمایتی است. اما در ایران برای اینکه از حمایت دولت برخوردار شوید باید کسب و کار شما جز دسته هایی از کسب و کارها قرار گیرد که شامل معافیت های مالیاتی هستند. به طور مثال اگر کسب و کار شما دانش بنیان باشد، شامل معافیت مالیاتی می شوید. همین موضوع خود باعث ایجاد رانت ها و حتی درآمد زایی کارچاق کن ها می شود. شرکت هایی دانش بنیان شده اند که ماهیت دانش بنیانی نداشته اند و بالعکس شرکت هایی درخواستشان رد شده است که واقعاً دانش بنیان بوده اند و فقط نتوانستند هزینه حدود ۳۰۰ میلیون ریال را به کارچاق کن ها بپردازند!
تا به امروز در وضع قوانین مالیاتی از تکنیک های قدیمی استفاده می شد و همواره قصد بر این بود مالیات از طریق محاسبات مالی پیچیده محاسبه شود و هیچگاه از ابزارهای جدید برای اخذ مالیات استفاده نشده است. روش های محاسبات مالیات شرکت ها و کسب و کارها تقریبا به همان گونه است که شبکه بانکی شتاب در کشور وجود نداشته و بسیاری از معاملات و جابجایی ها دستی و حتی با پول نقد و چک انجام می شد اما در حال حاضر یک شبکه قدرتمند بانکی در کشور وجود دارد ولی کماکان از همان روشهای محاسبات قدیمی استفاده می شود.
برای وضع قوانین مالیاتی شاید اگر کمی خلاقیت مصرف شود چنین نتایجی خواهد داشت:
*در اجرای قوانین سلیقه ای رفتار نمی شود
*رشوه دادن و رشوه گرفتن از بین خواهد رفت
*سند سازی و فاکتور سازی نمی شود
*فرارهای مالیاتی دیگر مفهوم نخواهد داشت
*درآمدهای دولت بسیار بالاتر خواهد رفت
*کسب و کارهای نوپا درگیر پیچ و خم های قانونی نخواهند شد
*از هر کسی به اندازه و به عدالت مالیات اخذ می شود
برای رسیدن به چنین اهدافی فقط کافی است از افراد خلاق و نوآور در مسیر وضع قوانین مالیاتی استفاده شود. در کنار همه این موضوعات، بحث فرهنگی اخذ مالیات همیشه دغدغه بسیاری از مردم بوده است. اینکه چرا باید مالیات دهند در صورتیکه روز به روز اوضاع بدتر می شود. برگردیم به همان مثال مجتمع مسکونی و سوالی که برای همه بی پاسخ مانده است. چرا باید شارژ ساختمان بدهم در صورتی که روز به روز اوضاع مجتمع مسکونی بدتر و امکاناتش کمتر می شود؟ شاید اگر شفاف سازی در حوزه هزینه کرد مالیات انجام شود، فرهنگ مالیات دادن نهادینه شده و فرار مالیاتی به پست ترین و نکوهیده ترین کارهای جامعه تبدیل شود نه معیاری برای سنجشِ زرنگی و باهوش بودن افراد جامعه!
نظر شما