بازار؛ گروه استانها: موضوع پسماند در شهر بیرجند و خراسان‌جنوبی قصه دیروز و امروز نیست. سالهاست کارشناسان و صاحب نظران بر این عقیده‌اند که دفن غیر اصولی پسماند در شهرها و شهرستان‌های خراسان‌جنوبی علاوه بر اینکه به محیط زیست آسیب فراوانی وارد می‌کند، عدم تفکیک آن نیز سود سرشاری را نصیب دلالان می‌کند.
کار به آنجا رسید که در تاریخ یکم مردادماه ۹۸، مدیرکل محیط زیست خراسان‌جنوبی در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کرد که برای چهار شهردار در خراسان‌جنوبی پیرامون دفن غیر اصولی پسماند در دادگاه تشکیل پرونده شده که یک مورد در مرحله رسیدگی است.
اما همانطور که مطرح شد عدم تفکیک پسماند در خراسان‌جنوبی موجب گسترش پدیده زباله گردی شده که چهره نازیبایی به شهرهای خراسان‌جنوبی به ویژه بیرجند داده است.
نکته قابل توجه این است که قانون مدیریت پسماند سال ۸۳ و آیین نامه اجرایی آن سال ۸۴ تصویب و به دستگاه های مربوطه نیز ابلاغ شده است.
۱۶ سال انتظار برای اجرای قانون
مسئول حسن اجرا و نظارت بر این قانون محیط زیست است و در این قانون و آیین نامه اجرایی آن وظایفی به دستگاه ها و نهادهایی چون دانشگاه علوم پزشکی و وزارت کشور و شهرداری ها گذاشته شده است.
پسماندها به چهار دسته عادی، پزشکی، کشاوررزی و صنعتی تقسیم می شود که مدیریت اجرایی پسماندهای عادی با شهرداری ها است.
بر اساس آیین نامه مدیریت اجرایی پسماند، طرح جامع و تفصیلی مدیریت پسماند باید به گونه ای تهیه شود که در مراکز استان ها و همچنین شهرهای با جمعیت بیش از یک میلیون نفر تا پایان سال ۱۳۹۰ و در سایر شهر ها و روستاها تا پایان سال ۱۳۹۲، همه پسماندهای عادی را به صورت تفکیک شده جمع آوری کنند.
این در حالی است که در مرکز خراسان‌جنوبی هنوز تفکیک پسماندها به صورت اصولی انجام نمی‌شود و این قانون بعد از سال‌ها از تصویب هنوز معطل مانده است و شیوع کرونا و نگرانی‌های به حق نسبت به سلامت کارگران شهرداری نیز مزید بر علت شده تا تفکیک پسماند همچنان جیب دلالان را پر کند.
همچنین در تاریخ ۲۶ آذر ۹۷ مرتضی نخعی‌نژاد مسئول پایش حفاظت محیط زیست خراسان‌جنوبی نیز به رسانه‌ها گفته بود سود واقعی از این جمع‌آوری زباله‌ها به جیب دلالانی می‌رود که برخی از این زباله گردها را ساماندهی می‌کنند، در حالی که با اجرای تفکیک زباله، سود آن می‌توانست نصیب مردم و توسعه شهر شود.
افزایش تولید زباله در بیرجند
مدیر امور پسماند شهرداری بیرجند در گفتگو با بازار با اشاره به افزایش تولید زباله در بیرجند طی سال جاری اظهار کرد: افزایش تولید زباله های خانگی از نیم کیلوگرم در روز به ۷۵۰ گرم افزایش یافته است.
احمد لطایفی میزان تولید پسماند بیمارستانی را ۵.۵ تن اعلام کرد و افزود: این میزان در قبل از شیوع کرونا ۳ تن بوده است.
وی با بیان اینکه افزایش زباله ها باعث افزایش هزینه‌های دفع شهرداری شده است، تصریح کرد: در حال حاضر دفع زباله‌های بیمارستانی با توجه به شیوع کرونا به صورت ساعتی انجام می‌شود در صورتی که قبلا این کار روزانه انجام می‌شد.
وی با بیان اینکه در گذشته دفع زباله‌های بیمارستانی با عملیات آهک و خاک پاشی انجام می شد، ادامه داد: اما با شیوع ویروس کرونا محلول خاک و آهک را افزایش داده ایم.
گردش مالی ماهیانه سه میلیارد تومان
کارشناس اقتصادی در گفتگو با بازار به مافیای زباله اشاره کرد و گفت: وضعیت نامطلوب تفکیک زباله در منازل و اجرایی نشدن قانون مدیریت پسماند در خراسان جنوبی موجب شده تا زباله گردی در بیرجند حتی در همین شرایط کرونایی پررنگ باشد.
محمد احمدیان با بیان اینکه به گفته مسئولان استان گردش مالی زباله گردی در بیرجند ماهیانه بیش از سه میلیارد تومان است، بیان کرد: نبود کارخانه کمپوست و بازیافت و تفکیک نشدن زباله ها از مبدا در استان سبب حضور زباله گردها شده است.
وی با اشاره به اینکه مافیای زباله با به‌کارگیری کودکان از این طریق درآمدهای هنگفت کسب می‌کند، ادامه داد: قانون مدیریت پسماند که اکنون ۱۶ سال از تصویب آن می گذرد اگر طی سالهای گذشته جدی گرفته می شد سودهای میلیاردی برای شهرداری داشت که می توانست برای عمران شهری استفاده شود.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه سالهاست که بشر در نقاط مختلف جهان به ارزش موجود در میان زباله های خشک پی برده و با جمع آوری زباله های خشک از سطح شهرها ثروت اندوزی می کند، ادامه داد: کشورهای پیشرفته از فروش تولیدات ثانویه، درآمد کسب می‌کنند که در واقع بازیافت زباله هم یکی از تولیدات ثانویه است که می تواند عایدی اقتصادی بالایی برای کشور و شهر و استان مان داشته باشد.
احمدیان با اشاره به اینکه تفکیک پسماندهای خشک از تر به یکی از اولویت های جوامع توسعه یافته تبدیل شده است، ادامه داد: چنانچه تفکیک زباله از مبدأ و بازگشت آن به چرخه مجدد تولید و انرژی به خوبی انجام شود علاوه بر حذف حجم قابل توجهی از زباله های تولیدی از چرخه طبیعت، این طلای کثیف، به یک ظرفیت اقتصادی تبدیل می شود.
کرونا تفکیک را متوقف کرد
حسن اکبری، مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان‌جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار بازار اظهار کرد: سرانه تولید زباله در خراسان جنوبی به ازای هر نفر در روز ۴۰۰ گرم بوده در حالی که این سرانه در کشور ۶۰۰ گرم است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان‌جنوبی با بیان اینکه هر چند در خراسان‌جنوبی میزان تولید زباله از متوسط کشوری کمتر است، گفت: مشکل اصلی ما در حوزه پسماند نه تولید زیاد آن که شیوه دفن غیر اصولی و عدم تفکیک آن است.
در شرایط فعلی شهرداری‌های خراسان‌جنوبی در راستای پیشگیری از احتمال سرایت ویروس کرونا به کارگران زباله‌ها و پسماندها را پس از جمع‌آوری به صورت مستقیم دفن می‌کنند و فعلاً اقدامی در راستای تفکیک و پردازش پسماند صورت نمی‌گیرد
اکبری ادامه داد: با وجود اینکه شهروندان همواره محل‌هایی را برای جمع‌آوری زباله‌ها در نظر دارند اما دستگاه‌های متولی همچون شهرداری ها و دهیاری‌ها اصول دفن زباله را رعایت نمی‌کنند که شاهد نابسامانی در زباله گاه‌های استان هستیم.
وی افزود: در شرایط فعلی شهرداری‌های خراسان‌جنوبی در راستای پیشگیری از احتمال سرایت ویروس کرونا به کارگران زباله‌ها و پسماندها را پس از جمع‌آوری به صورت مستقیم دفن می‌کنند و فعلاً اقدامی در راستای تفکیک و پردازش پسماند صورت نمی‌گیرد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان‌جنوبی با تأکید بر اینکه در شرایط فعلی و شیوع کرونا نیز مردم خراسان‌جنوبی بحث تفکیک زباله‌ها را جدی بگیرند، یادآورشد: امیدواریم با بازگشت به شرایط عادی مجدد موضوع تفکیک پسماند توسط شهرداری‌ها جدی گرفته شود.
اکبری گفت: در همین شرایط کرونایی نیز مردم خراسان‌جنوبی خود بحث تفکیک پسماند و جدا سازی پسماند خشک و تر، کاغذ، مواد شیشه‌ای و ... را جدی گرفته و آن را به فرزندان خود نیز آموزش دهند.
وی بیان‌کرد: نکته دیگر میزان استفاده بالای پلاستیک در استان است و از طرف دیگر در روستاهای خراسان‌جنوبی نیز تفکیک پسماند به درستی صورت نمی‌گیرد.
سودی که به جیب دلالان می‌رود
رضا حسنی صفت، عضو شورای شهر بیرجند در گفت‌وگو با خبرنگار بازار اظهارکرد: به نظر من چه قبل و چه بعد از شیوع کرونا پسماندها در بیرجند به شیوه اصولی و دقیق تفکیک و پردازش نمی‌شده است و تفاوتی بین قبل و بعد کرونا وجود ندارد.
وی بیان‌کرد: از این جهت همچنان این عدم تفکیک پسماند به نفع دلالانی است که زباله گردها را ساماندهی و آنان را وادار به جمع آوری زباله می‌کنند و سودی که باید برای شهر هزینه شود به جیب دلالال می‌رود.
حسنی صفت ادامه‌داد: تنها تفکیکی که در حوزه پسماند از قبل در خراسان‌جنوبی صورت می‌گرفته است، بحث تفکیک پسماندهای پزشکی در راستای بی خطرسازی آن بوده است و در غیر این مورد ما تفکیک خاصی در خراسان‌جنوبی مشاهده نکردیم.
عدم تفکیک پسماند به نفع دلالانی است که زباله گردها را ساماندهی و آنان را وادار به جمع آوری زباله می‌کنند و سودی که باید برای شهر هزینه شود به جیب دلالال می‌رود
سازمان مدیریت پسماند در شهرداری بیرجند ایجاد می‌شود
ابراهیم تقی زاده رئیس شورای شهر بیرجند اما نظر دیگری دارد. وی در گفت‌وگو با خبرنگار بازار اظهارکرد: شهرداری سایت بزرگی را برای بحث جمع آوری پسماند در نظر گرفته است که در گام بعدی به دنبال تجهیز آن است.
وی با اشاره به اینکه شهردار بیرجند در دیدار با نماینده مردم بیرجند، درمیان و خوسف در مجلس بیان کرده که در حوزه خدمات شهری نیز مرکز جمع‌آوری پسماندهای شهری با ۸ میلیارد تومان ساماندهی شده است، ادامه‌داد: در حوزه پسماند شهرداری دو موضوع را در نظر دارد.
رئیس شورای شهر بیرجند گفت: یکی از این برنامه‌ها ایجاد سازمان مدیریت پسماند در شهرداری بیرجند است که بتواند امور مرتبط در این زمینه را پیگیری کند و برنامه بعدی نیز تجهیز سایت جمع آوری پسماند است.
تقی‌زاده با اشاره به اینکه تفکیک پسماند از مبدأ از سالهای بسیار قبل مطرح بوده است، یادآور شد: تا زمانی که این تفکیک از طرق مختلف از جمله نصب سطل‌های زباله مخصوص صورت نگیرد، ما همچنان در این حوزه دچار مشکل خواهیم بود.
وی در پاسخ به این سؤال که در راستای تجهیز سایت جمع‌آوری پسماند برای سال آینده چه میزان اعتبار و بودجه برای شهرداری بیرجند توسط شورای شهر مصوب شده است، گفت: بررسی بودجه شهرداری بیرجند هفته آینده در شورای شهر مورد بررسی قرار می‌گیرد و بودجه متناسب با این موضوع برای آن در نظر گرفته خواهد شد.
در هر حال سال‌ها است از تصویب قانون مدیریت پسماند و آیین‌نامه اجرایی آن می‌گذرد و شهرداری‌های خراسان‌جنوبی تاکنون به مفاد این قانون عمل نکرده‌اند که در نتیجه آن سود حاصل از طلای کثیف جیب کسانی را پر می‌کند که از نیاز اقتصادی زباله گردهای سطح شهر سوء استفاده می‌کنند.
موضوعی که هم چهره شهر را به لحاظ اجتماعی نازیبا کرده است و هم از منظر اقتصادی یک آسیب برای جامعه محسوب می‌شود.
امید است که در ماه‌های پایانی سال که فصل تدوین بودجه شهرداری است در این خصوص اعتبار متناسبی در نظر گرفته شود تا هر چه زودتر در راستای تفکیک پسماندهای شهر اقدامات جدی صورت گیرد.
نظر شما