بانکهای ناکارآمدی که باید حذف شوند| ناترازی منفی ۷۰ هزار میلیارد تومانی بانک های غیر دولتی

اسدالله خسروی؛ بازار: کارشناسان معتقدند؛ خیلی از بانکها از رسالت کاری خود (چون واسطه گری وجوه نظیر خدمات رسانی در قالب دریافت سپرده و پرداخت تسهیلات به متقاضیان وام، بخصوص تامین سرمایه در گردش بنگاههای اقتصادی و مراکز تولید) دور شده و در مسیر بنگاهداری و سرمایه گذاری های سودآور که به نفع خودشان است حرکت می کنند، اقدام نادرستی که در سایه عدم نظارت بانک مرکزی کاملا مشخص و محرز است، چرا که برخی بانک ها به جای خدمات رسانی به مردم و فعالان اقتصادی اکنون صاحب نیروگاه، شرکت های سرمایه گذاری، مجتمع های تجاری، و مال های بزرگ و ... هستند.  توجه خیلی از بانک ها به بنگاهداری و سرمایه گذاری های سودآور در حالی است که سیستم بانکی کشور دارای ناترازی، و عدم افزایش سرمایه است و کیفیت خدمات رسانی که فلسفه وجودی بانک هاست رنگ و لعاب چندانی ندارد.

مقاومت بانک ها در فروش اموال و دارایی های مازاد
هر چند وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی بر افزایش سرمایه بانک ها تاکید دارند اما هنوز خیلی از بانک ها هستند که از دارایی زیادی برخوردار بوده  اما حاضر نیستند بخشی از آن را بفروشند تا از این طریق سرمایه های خود را افزایش دهند.

محسن صادقی کارشناس مالی در گفتگو با «بازار» با بیان اینکه افزایش سرمایه برای بانک ها ضروری است، افزود: موضوع کفایت سرمایه بحث مهمی است که بانک مرکزی به عنوان نهاد ناظر بر فعالیت بانک ها باید به جد پیگری شود چرا که کفایت سرمایه (نسبت سرمایه به ریسک) بانک ها باید به عدد ۸ برسد تا چنانچه گشایشی در ارتباط با دنیا اتفاق بیقند بانک ها بتوانند در مراودات خود با سیستم جهانی بانکی حرفی برای گفتن داشته باشند. این در حالی است که ارزش پول ملی اکنون کم شده و بانک ها باید در راستای افزایش سرمایه گام بردارند تا فعالیت بیشتری در عرصه اقتصاد داشته باشند.

وی به فاصله گیری خیلی از بانک ها از فعالیت تعریف شده خود اشاره کرد و گفت: کنترل بانک ها از اینکه وارد فعالیت های غیر بانکی شده اند ضروری است چرا که بخشی از بانک ها به دلیل سود آوری قابل توجه وارد معاملات سفته بازی شده و از این طریق سودهای سرشاری را کسب کرده اند.

خروج بانک ها از رسالت کاری و ورود به سرمایه گذاری های سودآور غیر بانکی
این کارشناس بانکی خاطرنشان کرد: رفتن بانک ها به سمت سرمایه گذاری های مرتبط بانکی چون توسعه خدمات پرداخت ها و یا ایجاد صرافی ها کار غیر معقولی نیست اما حرکت برخی بانک ها در بازارهای سودآور، و برخورداری از ساختمانها، باشگاهها، شعب اضافی، همچنین سرمایه گذاری در خرید نیروگاها، و مجتمع های بزرگ تجاری و ...اقدامی نادرست است که بانک ها متاسفانه به این سمت سوی روی آورده اند.

رفتن بانک ها به سمت سرمایه گذاری های مرتبط بانکی چون توسعه خدمات پرداخت ها و یا ایجاد صرافی ها کار غیر معقولی نیست اما حرکت برخی بانک ها در بازارهای سودآور، و برخورداری از ساختمانها، باشگاهها، شعب اضافی، همچنین سرمایه گذاری در خرید نیروگاها، و مجتمع های بزرگ تجاری و ...اقدامی نادرست است که بانک ها متاسفانه به این سمت سوی روی آورده اند

ارزش گذاری با رقم های نجومی برای به فروش نرفتن املاک بانکی
صادقی اضافه کرد: زمانی که بانک ها در فشار فروش اموال و دارایی ها قرار می گیرند، به اشکال مختلف از فروش اموال و دارایی های مازاد خود طفره می روند و یا قیمتی روی املاک خود می گذارند که کسی توان خرید آن را نداشته باشد. به طور مثال بانک آینده قیمت ۸۵ هزار میلیارد تومانی را در مزایده یکی از املاک خود گذاشت تا کسی حاضر نشود با ین رقم آنرا بخرد. حال سئوال اینجاست که چرا برخی بانک ها نسبت به افزایش سرمایه کم توجه اند اما املاک و اموال فراوان و با ارزشی  دارند که آن را نمی فروشند.

وی با بیان اینکه علاوه بر توجه بانک ها به افزایش میزان سرمایه های خود، ناترازی صورت های مالی برخی بانک ها نیز مشکل دیگری است تعدادی از بانک ها با آن مواجه اند افزود: البته تراز خیلی از بانک ها در شرایط تورمی رفع شد و خیلی از بانک ها با توجه به تقویت بنیه آنها در فروش اموال توانستند به تسهیلات دهی روی بیاورند اما هنوز برخی بانک ها ترازنامه منفی داردند. این در حالی است که بانک مرکزی باید با بررسی دقیق و نظارت بر عملکرد بانک ها سری بانک هایی که به نفع اقتصاد کشور کار نمی کنند و بدنبال سفته بازی، بنگاهداری و سودآوری غیر مرتبط بانکی هستند ابتدا به آنها تذکر دهد و در صورت عدم اعمال قانون و مقررات، آنها از چرخه فعالیت حذف کند.

بانک مرکزی باید با بررسی دقیق و نظارت بر عملکرد بانک ها سری بانک هایی که به نفع اقتصاد کشور کار نمی کنند و بدنبال سفته بازی، بنگاهداری و سودآوری غیر مرتبط بانکی هستند ابتدا به آنها تذکر دهد و در صورت عدم اعمال قانون و مقررات، آنها از چرخه فعالیت حذف کند

مشکل ترازنامه بانک ها با فروش اموال حل می شود
همچنین در این باره میثم خسروی، کارشناس مالی در گفتگو با «بازار» می گوید؛ اشتباه برخی بانک ها این است که اموال مازاد خود را به پول تبدل نمی کنند تا هم مشکلی در ترازنامه نداشته باشند و هم این که با پول اموال مازاد اقدام به خرید اوراق دولتی سودآور در بازار سرمایه کنند و از محل فروش اموال و دارایی ها سرمایه بانک را افرایش دهند.

وی با بیان این که بانک ها به عنوان واسطه گران مالی باید در راستای افزایش منابع مالی اقدامات لازم را به کار گیرند و بخشی از اموال خود را که به صورت زمین، ساختمان، شعب مازاد و شرکت های بلوکه شده اند را که از قدرت نقد شوندگی لازم برخوردارند واگذار و یا به فروش برسانند، گفت: هر چه منابع بانکی بیشتر باشد قدرت بانک ها در پرداخت تسهیلات بیشتر می شود.

این کارشناس بانکی افزود: رویه مناسب این است که بانک ها اموال مازاد خود را بفروشند و از ماحصل آن اوراق دولتی بخرند چرا که این اوراق بورس پذیر بوده و به راحتی می توانند آن را در بازار سرمایه بفروشند. اظهارات کارشناسان در زمینه توجه بانک ها به رسالت کاری، فاصله گیری از بنگاهداری و سفته بازی همچنین حرکت در مسیر افزایش سرمایه ها در حالی مطرح است که گزارش اخیر پژوهشهای مجلس شورای اسلامی نشان می دهد که عملکرد بانک ها براساس آمار و اطلاعات منتشر شده، فقط در سه ماه ابتدای سال به هیچ وجه قابل دفاع نیست و شاهد تخلف گسترده بانک ها از مقررات ناظر به شفافیت و حتی عدم افشای صورت های مالی هستیم.

عملکرد بانک ها قابل دفاع نیست
در این گزارش آمده است؛ حساب سرمایه مجموع بانک ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی از مردادماه ۱۳۹۸ منفی شده و در خردادماه ۱۳۹۹ به میزان ۶۲- هزار میلیارد تومان رسیده است. این حجم از ناترازی یا زیان در شبکه بانکی که مرکز پژوهش ها در سال ۱۳۹۶ نسبت به وقوع آن هشدار جدی داده بود، بی سابقه بوده است اگرچه در طبقات مختلف بانک ها یکسان نیست. تنها بانک های تخصصی دولتی واجد حساب سرمایه مثبت هستند و بانک های غیردولتی با ۷۰- هزارمیلیارد تومان حساب سرمایه منفی، بیشترین ناترازی را بر شبکه بانکی تحمیل کرده اند.

مانده مطالبات غیرجاری شبکه بانکی در پایان خردادماه ۱۳۹۹، به ۲۱۳ هزار میلیارد تومان رسیده است. نسبت مانده مطالبات غیرجاری به کل مطالبات نیز در پایان خردادماه با یک واحد درصد افزایش نسبت به پایان اسفندماه، به ۱۲/۷ درصد رسیده است؛ این درحالی است که متوسط این نسبت در کشورهای مختلف دنیا حدوداً ۴ درصد است.

تنها بانک های تخصصی دولتی واجد حساب سرمایه مثبت هستند و بانک های غیردولتی با ۷۰- هزارمیلیارد تومان حساب سرمایه منفی، بیشترین ناترازی را بر شبکه بانکی تحمیل کرده اند

البته در این میان اعطای تسهیلات حمایتی کرونا، حراج اوراق بدهی دولتی توسط بانک مرکزی، تعریف کریدور نرخ سود در بازار بین بانکی و تغییر شیوه محاسبه نسبت سپرده قانونی از اهم اقدامات مؤثر بر نظام بانکی بوده است که در فصل بهار ۱۳۹۹ اتخاذ شده است.

مبتنی بر تبیین صورت گرفته از وضعیت نظام بانکی در گزارش حاضر، پیشنهادهای سیاستی ارائه شده است که اهم این پیشنهادها عبارتند از:
۱. نظارت و پیگیری اجرای مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی در ارتباط با اصلاح نظام بانکی و ساماندهی به بانک های ناسالم و انجام ارزیابی کیفیت دارایی های آنها،
۲. اجرای ضوابط ابلاغی بانک مرکزی ناظر بر شفافیت شبکه بانکی،
۳. تدوین برنامه منسجم و زمانبندی شده برای رفع ناترازی بانک ها (ازجمله افزایش سرمایه بانک های دولتی) و اجرای آن،
۴. تسریع در اصلاح زیرساخت های قانونی نظام بانکی.
بانک ها اموال مازاد خود را به اوراق دولتی بدل کنند
بانک ها اموال مازاد خود را به اوراق دولتی بدل کنند
بانک ها چنانچه اموال مازاد خود را واگذار و تبدیل به اوراق دولتی کنند، علاوه بر رشد روز افزون سودآوری، قدرت آنها در پرداخت تسهیلات به مراکز تولید نیز افزایش می یابد.