مریم رضایی، بازار: جنگل‌ها به دلیل مصرف بیش‌ازحد چوب به‌عنوان مواد اولیه اصلی و استفاده در صنایع به‌عنوان منابع طبیعی که سرعت تجدید پذیری کمی دارند در جهان دارای اهمیت هستند. در دهه گذشته با توجه به قطع و برداشت از جنگل‌های طبیعی از مساحت این منابع باارزش کاسته شده و همواره نگرانی‌ها به‌خصوص در مورد جنگل‌های هیرکانی در بین کارشناسان و علاقه‌مندان وجود داشته تا این منابع برای نسل بعد پایدار باشد.
بخشی از نیاز چوبی کشور از طریق بهره‌برداری به‌خصوص از جنگل‌های شمال کشور که وزنه اصلی جنگل‌های ایران را به دوش می‌کشد تأمین‌شده است. بخشی دیگر از آن از طریق واردات چوب، قاچاق چوب و زراعت چوب بوده است.
در سال‌های اخیر که طرح تنفس از جنگل‌ها به‌صورت جدی پیگیری شده و در حال اجرا است، نقش سایر روش‌ها در تأمین نیاز چوبی کشور حائز اهمیت است. زراعت چوب به‌عنوان یکی از روش‌های علمی که فواید بیشتری هم برای منابع طبیعی کشور و هم کشاورز دارد نسخه اصلی این روزها به‌خصوص در جوامع روستایی است.
در این میان گونه‌های زراعت چوب در کشور بیشتر صنوبر، اکالیپتوس و پالونیا بوده است. صنوبر و اکالیپتوس در کاشت زراعت چوب به‌خصوص در حاشیه زمین‌های کشاورزی روستایی سابقه بیشتری دارد و دانش بومی جوامع روستایی این‌گونه ها را تجربه کرده است. به گفته کارشناسان اما در سال‌های اخیر پالونیا به‌عنوان یک‌گونه پیشرو در رشد و کیفیت چوب پرچم را در دست گرفته و سطح وسیعی به کاشت این‌گونه اختصاص پیداکرده است.
این روزها پالونیا را انقلابی بزرگ در صنعت چوب و به‌عنوان درختی که لقب لوبیای سحرآمیز را به خود اختصاص داده است می‌شناسند؛ اما اگر همین انقلاب عظیم بدون برنامه در دستور کار قرار بگیرد و در سال‌های آینده ابتر باقی بماند نه‌تنها نیاز چوبی کشور تأمین نمی‌شود بلکه راه برای سایر راه‌های تأمین چوب مثل واردات و قاچاق پررنگ‌تر خواهد شد. آنچه در این میان دارای اهمیت دوچندان است تحقیقات بخش منابع طبیعی و کشاورزی است که با طرح‌های دقیق اجرایی سازمان‌ها و حمایت‌های چندین ساله بخش صنایع کشت این‌گونه درختی را به سمت و سویی سوق دهد که اهداف کشور را تأمین کند.
هرچند مقاومت‌ها در خصوص کشت این‌گونه در شمال کشور به دلیل تفکراتی چون بومی نبودن پالونیا وجود دارد و بسیاری از کارشناسان و طرفداران محیط‌زیست این‌گونه را در کنار گونه‌های پهن‌برگ بومی جنگل‌های شمال مناسب نمی‌دانند؛ اما به نظر می‌رسد کشت پالونیا در مستثنیات باوجود فاصله با جنگل‌های هیرکانی متناقض نیست.
نباید فراموش کنیم در روزهایی که کشور با کمبود منابع شدید آبی مواجه است و استان گلستان در پشت چهره سبزی که در اذهان به یادگار گذاشته است اما در شمال خود از آب و هوایی گرم و خشک برخوردار است و مراتع درجه سه استان به سمت بیابانی شدن است. کشت محصولاتی که نیاز آبی بالایی دارند نه‌تنها در چشم انداز کشاورزی گلستان توصیه نمی‌شود بلکه فقط مرهم سالانه برای سفره کشاورز و جوامع روستایی است. تحقیقات نشان داده است که نیاز آبی یک هکتار کشت پالونیا در برابر یک هکتار گندم چیزی در حدود یک دهم است. یعنی با آب مورد نیاز یک هکتار گندم می‌توان 10 هکتار پالونیا کاشت.
زراعت چوب به‌خصوص با گونه پالونیا و خصوصیات و چوبی می تواند در نهایت سود بیشتری را روانه زندگی جوامع محلی کند و در کنار تأمین نیاز چوبی کشور به اقتصاد و رونق صنایع در استان نیز کمک کند.
برنامه ریزی، مدیریت و نظارت توسط سازمان ای مربوطه در این حوزه و تحقیقات بیشتر بخش کارشناسی در خصوص زراعت پالونیا با کاشت در زمین‌های کشاورزی و مستثنیات ضمن صرفه های اقتصادی برای کشاورز می تواند در سال‌های آینده فشار را از جنگل‌های طبیعی و هیرکانی کاهش دهد.
نظر شما