پژمان مرادی؛ بازار: لایحه بودجه پیشنهادی ۱۴۰۰ دولت با مبلغ ۲۴۳۵ هزار میلیارد تومان به مجلس تقدیم شد که ۲۰درصد نسبت به سال ۹۹ رشد داشته است. نفت، مالیات، عوارض، بازار سرمایه، فروش دارایی، انتشار اوراق و غیره از راه‌های درآمد دولت جهت تامین بودجه و هزینه‌های خود است که برای هر کدام مبالغی را در نظر گرفتند اما اینکه چقدر این درآمدها در شرایط کنونی کشور قابل تامین باشند، بستگی به اوضاع حاکم بر اقتصاد و سیاسی کشور دارد.
از بودجه پیشنهادی ۱۴۰۰، به بوجه آرمانی یاد می‌کنند بودجه‌ای که گفته می‌شود با نگاه بسیار خوشبینانه نوشته شده است که بیشترین ایراد وارده شده بر آن، مسئله پیشبینی میزان و قیمت فروش نفت در شرایط تحریمی است. یکی از بخش‌های که دولت امید زیادی برای کسب درآمد از آن دارد بازار سرمایه است. دولت با یک حساب و کتاب تخمین زده که باید برای سال آینده ۹۵ هزار میلیارد تومان از بازار سرمایه به دست بیاورد. هنوز آمار دقیقی درآمد دولت از بورس در سال جاری بیرون نیامده و آنچه که می‌شود به آن استناد کرد دو عدد ۳۲۰ هزار میلیارد تومانی است که وزیر اقتصاد گفته و ۱۰۰هزار میلیارد تومانی است که مسئولان سازمان بورس ادعا کردند. که بیشتر کارشناسان عدد ۱۰۰هزار میلیارد تومان را به واقعیت نزدیکتر می‌دانند.
مالیات بر عایدی سهام، مالیات بر نقل و انتقال سهام، مالیات از ارکان مختلف فعال در بازار سرمایه مثل کارگزاری‌ها و شرکت‌های حقوقی، عرضه سهام دولتی در بورس، درآمد حاصل از فروش و خرید سهام توسط شرکت‌های حقوقی دولت و چند منبع دیگر از منابع تامین درآمد دولت از بازار سرمایه است.
کسب درآمد از بورس تنها کار دولت ایران نیست، بسیاری از کشورهای دنیا سالیان درازیست که از این منبع برای تامین بخشی از بودجه خود استفاده می‌کنند. در ایران هم تا زمانی که پول‌های صادرات راحت نفت به خزانه دولت‌ها واریز می‌شد کمتر کسی به بازار سرمایه فکر می‌کرد تا اینکه در این دولت به دلیل سختر شدن فروش نفت، بودجه، کسری عمیقتری پیدا کرد و با توجه به پتانسیل بازار سرمایه دولت سعی کرد با جذب نقدینگی به این بازار کسری خود را جبران کند. سوال اصلی این است که آیا بازار سرمایه برای سال آینده توان تامین ۹۵ هزار میلیارد تومان درآمد برای دولت را دارد؟ برای پاسخ به این سوال دو سناریو وجود دارد که اولین آن این است که تمام پارامترهای رشد بازار سرمایه همچنان به قوت خود وجود داشته باشد در این صورت با جذابیت پیدا کردن بازار می‌توان امید به تامین قسمتی از بودجه برای سال ۱۴۰۰ از بورس داشت، سناریو دوم که در برابر سناریو اول قرار دارد یعنی پارامترهای رشد بازار تعدیل شده باشند و شاخص نتوان خود را به نطقه‌ای برساند که امید به تامین این میزان از درآمد برای بازار داشت.
دولت در دوره رشد بازار در سال جاری تقریبا همین میزان درآمد از بازار سرمایه کسب کرد. در این دوره که جزو پر سودترین دورهای بازار سرمایه بود که سهامداران سودهای عجیب و غریب کسب کردند و دولت هم از این فرصت جهت فروش دارایی‌های خودش استفاده کرد
جدا از مالیات بر عایدی سهام که ممکن است توسط دولت یا مجلس به هر دلیلی تصویب نشود، مالیات حاصل از نقل و انتقال سهم، عرضه سهام، عملکرد شرکت‌های حقوقی نزدیک به دولت در بازار و منابعی که بالا عنوان شد از جمله ظرفیت‌های بازار سرمایه هستند که دولت از آن‌ها درآمد کسب می‌کند. بررسی درآمدهای دولت از بازار سرمایه نشان می‌دهد که این دولت در سال ۹۷ تنها از محل مالیات بر نقل و انتقال سهام ۶۵۳ میلیارد تومان و در سال ۹۸ ۳هزار و ۹۰۰میلیارد تومان درآمد کسب کرده است که موضوع بیشتر به حجم معاملات بر می‌گردد. طبق آخرین آمار منتشر شده دولت طی ۵ ماه ابتدای سال جاری حدود ۸هزار میلیارد تومان از این محل کسب درآمد کرده که نسبت به پیشبینی موجود در بودجه ۹۹ حدود ۶ هزار میلیارد تومان بیشتر بوده است. یکی دیگر از محل‌های درآمد دولت از بازار سرمایه عرضه سهام شرکت‌های خود در بورس است که از این محل برای سال ۹۸ حدود ۸ هزار میلیارد تومان درآمد کسب کرده که این رقم بر اساس گفته دژپسند وزیر اقتصاد در شش ماهه ابتدای سال ۳۳ هزار میلیارد تومان بوده که برای سال بعد این رقم ۳۵ هزار میلیارد تومان برآورد شده است.
حساب و کتاب جزئی درآمدهای مالیاتی دولت از شرکت‌های کارگزاری، شرکت‌های سرمایه گذاری و مجموعه‌های دیگری که به بازار سرمایه مربوط می‌شود نیاز به اطلاعات دقیق‌تر و بیشتری دارد اما افزایش تعداد مشتریان کارگزاری‌ها و بالا رفتن حجم معاملات از سود هنگفت کارگزاری‌ها خبر می‌دهد که این موضوع هم مورد تایید مدیران کارگزاری‌های کشور هست. قسمتی از درآمد دولت هم حاصل معاملات شرکت‌های حقوقی نزدیک به دولت است اما رقم آن به صورت رسمی از سوی هیچ مرجعی عنوان نشده است و اطلاعات دقیقی از درآمد این شرکت‌ها جز سامانه کدال وجود ندارد که در صورت بررسی این اطلاعات هم نمی‌توان آماری دقیق ارائه کرد تنها علی زاده عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس گفته که یک شرکت حقوقی نزدیک به دولت تنها در ۴ روز ۴هزار میلیارد سهم به فروش رسانده است. حدود ۱۰۰شرکت حقوقی و بزرگ نزدیک به دولت در بازار سرمایه در حال فعالیت هستند، که اگر هر کدام تنها نصف چنین درآمدی را داشته باشند عدد که در مجموع به دست می‌آید رقم قابل توجه و بزرگی می‌شود.
برای تامین درآمد پیشبینی شده در بودجه ۱۴۰۰ نیاز است که بازار به یک رشد قابل توجهی مانند ابتدای سال جاری برسد در غیر این صورت با کاهش حجم معاملات روبه رو خواهد شد و تامین کسری بودجه کار مشکلی برای دولت از بازار سرمایه می‌شود. افزایش حجم معاملات هم منوط به چگونگی رویکرد دولت نسبت به بازار سرمایه در سال آینده دارد، مانند برنامه‌ی دولت برای جذب نقدینگی و هدایت آن به بورس.
پیمان مولوی دبیر انجمن اقتصاددانان ایران در گفتگو با بازار در مورد بودجه ۱۴۰۰ و تامین درآمد از بازار سرمایه گفت: انتشار اوراق سلف نفتی، این امکان را می‌دهد که پول سرمایه‌گذاران به خصوص سرمایه‌گذاران بزرگ به این اوراق هدایت می‌شود و این موضوع سبب کند شدن روند بازار سهام می‌شود. او معتقد است که با توجه به حجم نقدینگی که در سال آینده با آن روبه رو هستیم امکان تامین مبلغ گفته شده از بازار سرمایه وجود دارد.
هنوز اطلاعات کاملی در مورد نحوی انتشار اوراق در بازار بیرون نیامده اما ۷۰هزار میلیارد تومان که برای درآمد سلف نفتی پیشبینی کردند رقم بسیار بزرگی است. اگر قرار باشد ریسک سلف نفتی را به گردن سهامداران بیندازیم کار درستی نیست، به این سادگی نیست ۷۰هزار میلیارد تومان اوراق سلف بفروشیم
به نظر می‌رسد عمده ایرادات گرفته شده یا همان نگاه خوشبینانه دولت به بودجه به بحث فروش نفت و انتشار اوراق سلف نفتی بر می‌گردد. نقد نمایندگان مجلس هم بیشتر حول و هوش نفت می‌گردد، آن‌ها می‌گویند که با وجود تحریم‌ها امکان ندارد که دولت بتواند این میزان از نفت را بفروشد. هنوز جزئیاتی از انتشار اوراق سلف بیرون نیامده اما گفته شده که انتشار این اوراق ممکن است دولت بعد را بدهکار کند.
امکان تامین مالی از بازار سرمایه وجود دارد
در رابطه با این سوال که آیا امکان تامین ۹۵ هزار میلیارد درآمد از بازار سرمایه برای در سال آینده وجود دارد؟ میثم رادپور کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با بازار گفت: دولت در دوره رشد بازار در سال جاری تقریبا همین میزان درآمد از بازار سرمایه کسب کرد. در این دوره که جزو پر سودترین دورهای بازار سرمایه بود که سهامداران سودهای عجیب و غریب کسب کردند و دولت هم از این فرصت جهت فروش دارایی‌های خودش استفاده کرد.
رادپور قیمت ارز، نرخ تورم، نرخ بهره بانکی، قیمت کامودیتی‌ها در جهان، اعتماد مردم به بورس و شرایط سیاسی کشور را پارامترهای اثر گذار مهم و تاثیرگذار بر روند بازار عنوان کرد و گفت: با توجه به شرایط حاکم بر کشور امکان بسیاری کمی وجود دارد که قیمت دلار برای سال آینده تعدیل شود و همچنان در همین رنج یا بیشتر حرکت خواهد کرد در خصوص تورم هم که مشخص است و نرخ تورم ما حداقل برای سال اینده ۳۰درصد خواهد بود. قیمت کامودیتی‌ها جهانی بر اساس معیارهای موجود روند روبه رشدی را برای آینده خواهند داشت.
وی در رابطه با اعتماد مردم به بازار سرمایه افزود: زمانی که کمی بازار سرمایه رشد کند، بحث طمع شکل می‌گیرد و از طرف دیگر مردم ما فراموش کاراند و بار دیگر با رشد بازار ورود پیدا می‌کنند. در مسئله بین المللی هم بستگی به این دارد که ایران با آمریکا وارد مذاکره می‌شود یا نه، در صورتی که اتفاق برای برجام نیفتد هم نرخ دلار و هم انتظارات تورمی رشد بیشتری خواهد کرد.
این کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه موقعیتی وجود ندارد که دلار برای سال آینده رشد نکند به یک سناریو خوشبینانه هم اشاره کرد: در صورتی که قیمت دلار بالا نرود، تورم در ایران کاهش پیدا کند و قیمت کامودیتی هم رشد نکند می‌توان انتظار داشت که میزان درآمد بودجه از بازار سرمایه ممکن است محقق نشود.
رادپور به فروش اوراق سلف نفتی در بازار سرمایه اشاره کرد و افزود: هنوز اطلاعات کاملی در مورد نحوی انتشار اوراق در بازار بیرون نیامده اما ۷۰هزار میلیارد تومان که برای درآمد سلف نفتی پیشبینی کردند رقم بسیار بزرگی است. اگر قرار باشد ریسک سلف نفتی را به گردن سهامداران بیندازیم کار درستی نیست، به این سادگی نیست ۷۰هزار میلیارد تومان اوراق سلف بفروشیم، مگر تا کنون چنین تجربه‌ای داشتیم، آیا واقعا در بازار کنونی ما امکان چنین فعالیتی وجود دادرپ؟ این موضوع یک تامین مالی پر ریسکی است و در هیچ کجای دنیا ما چنین چیزی را ندیدیم.
به گزارش بازار، این بودجه به صورت پیشنهادی به مجلس ارائه شد و بر اساس گفته نمایندگان احتمال تغییرات فراوان در بودجه وجود دارد.
نظر شما