بازار؛ گروه استان ها: تشدید تحریم ها و شیوع بیماری کرونا و به تبع آن مسدود شدن مرزها، هر یک به سهم خود تاثیر اساسی در زمینه صادرات در استان زنجان گذاشت، تاثیری که امروز بعد از گذشت بیش از ۱۰ ماه از آغاز اپیدمی کرونا، اثرات خود را در زمینه تولید و اقتصاد جامعه نشان داده و تولیدکنندگان با چالش های مواجه شده اند.
امسال بنا به اعلام سازمان صمت استان زنجان هدفگذاری صورت گرفته در بخش صادرات استان در سال جاری ۳۱۵ میلیون دلار تعیین شده که این هدفگذاری بر اساس نقشه راه استان و نیز اعلام وزارت صنعت ، معدن و تجارت صورت گرفته است.
هدفگذاری صادارتی در سال گذشته ۶۰۰ میلیون دلار بود که بالغ بر ۳۴۰ میلیون دلار به میزان ۶۰ درصد محقق شده است و هم اکنون بیش از ۸۵ درصد صادرات استان در بخش صنایع صورت می گیرد.
در همین زمینه و برای اطلاع از اوضاع حاکم در حوزه صادرات استان زنجان، گفت‌وگویی با مهدی رنگ رونا، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازگانی استان زنجان و رئیس انجمن اتحادیه صادر کنندگان زنجان انجام صورت گرفته است.
امسال با توجه به تشدید تحریم ها و همچنین شیوع بیماری کرونا، صادرات استان زنجان چه وضعیتی داشت؟
صادرات امسال بر اساس اعداد و ارقامی که گمرک استان زنجان برای هفت ماه امسال اعلام کرده بود، حاکی از آن است که متاسفانه نسبت به مدت مشابه سال گذشته شاهد کاهش ۱۱ درصدی بودیم. همچنین مجموع ارزش ارزی مربوط به صادرات استان نیز طی این مدت حدود ۱۲۶ میلیون دلار بوده است.این میزان صادرات فقط از گمرک استان صورت گرفته و سایر گمرکات را شامل نمی‌شود، با توجه به اینکه عمده صادرات استان به طور مستقیم از زنجان انجام شده و اقدامات گمرکی آن نیز در همین منطقه انجام می‌شود، به نظر می‌رسد که کل صادرات استان زنجان را دربر گرفته باشد.
دلیل اصلی کاهش میزان صادرات استان در هفت ماه امسال نسبت به مدت مشابه پارسال بحث قرنطینه و لزوم رعایت پروتکل‌های بهداشتی و در کنار آن، موضوع بسته بودن مرز کشورهای همسایه که شاهرگ ارتباطی استان با سایر کشورها به شمار می‌رود، است و از اواسط اردیبهشت‌ماه امسال که بحث ریلی آغاز و کشور ترکیه به صورت کاملا محسوس اجازه داد که کالاهای استان از طریق ریلی صادر و وارد شود، بخشی از این محدودیت‌ها برداشته شد و توانستیم صادرات استان را انجام دهیم.
مهمترین کشورهای هدف صادراتی استان زنجان چه کشورهای هستند و برای پیدا کردن بازارهای جدید صادراتی چه برنامه ریزی های صورت گرفته است؟
عمده کشور هدف صادراتی استان زنجان ترکیه است که در حال حاضر هم صادرات قابل توجهی به این کشور در بخش های مختلف داریم. بخش عمده‌ای از کالاهای استان زنجان به ترکیه صادر می‌شود که حدود ۶۲ درصد از سهم ارزش کالاهای صادراتی استان را شامل می‌شود. عراق به عنوان دومین کشور هدف صادراتی استان با سهم ۱۴ درصدی از صادرات استان مطرح است و رتبه سوم صادرات کالاهای استان نیز به کشور امارات متحده عربی بوده که پنج درصد صادرات را به خود اختصاص داده است.
ترکیه با توجه به حجم بالای صادرات استان زنجان، به عنوان عمده شریک تجاری زنجان به شمار می‌رود، طی سال گذشته و در مجموع بیش از ۷۰ درصد از صادرات استان به ترکیه انجام شده و امسال نیز همین جایگاه را برای این کشور متصور هستیم
ترکیه با توجه به حجم بالای صادرات استان، به عنوان عمده شریک تجاری زنجان به شمار می‌رود، طی سال گذشته و در مجموع بیش از ۷۰ درصد از صادرات استان به ترکیه انجام شده و امسال نیز همین جایگاه را برای این کشور متصور هستیم. از طرفی عمده کالاهایی که به این کشور صادر می‌شود نیز شامل شمش روی، شمش سرب، ترانسفورماتور، لوله و اتصالات آهن و پلیمر، کشمش و خرما، کاغذ فلوتینگ، لبنیات و سایر کالاها است.
بیشتر چه محصولاتی سبد صادراتی استان زنجان را تشکیل می دهد و برای ارتقاء کمی و کیفی صادرات استان زنجان چه برنامه ریزی های باید صورت گیرد؟
بیش از ۷۲ درصد از کالاهای صادراتی استان به ترکیه طی هفت ماه امسال را شمش روی به خود اختصاص داده است، استان زنجان به عنوان قطب تولید فلزات رنگین در کشور بوده و از آنجایی که عمده کالای تولیدی استان در حوزه شمش روی صادراتی است، همین موضوع باعث شده است که تلاش کنیم در وهله اول بازار این محصول را حفظ کنیم و در ثانی در این فکر باشیم که در سبد کالایی و در سبد کشورهای در حال معامله، سایر کشورها را نیز به عنوان هدف صادراتی جدید در این عرصه وارد کنیم.
همیشه این دغدغه در عرصه صادرات استان با ما همراه بوده که اولا بتوانیم بازارهای صادراتی را که امروز داریم، حفظ کنیم و در ثانی بتوانیم این بازار را گسترش دهیم، اختصاص سهم ۶۲ درصدی صادرات استان زنجان به ترکیه، هم معایب و هم مزایایی دارد. روند مطلوب این سهم از آن جهت است که ما سالیان سال توانستیم در این عرصه حرفی برای گفتن داشته باشیم و جایگاهی برای خود ایجاد کنیم و موفق به بازارسازی شده‌ایم، به گونه‌ای که مشتری به طور مداوم خواهان کالاهای ما است اما این دغدغه را نیز داریم که اگر روزی به هر دلیلی از جمله بسته بودن مرزها نتوانیم کالای خود را به ترکیه صادر کنیم، آیا برای چنین مواقعی کشور جایگزینی را پیدا کرده‌ایم و همین موضوع ایجاب می‌کند که تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد قرار ندهیم.
فارغ از مسائل و مشکلاتی که شیوع ویروس کرونا به دنبال داشته و همه ما به این دغدغه‌ها اشرافیت داریم، تلنگرهایی را نیز به دنبال داشته است، یکی از این تلنگرها، این بود که اگر روزی نتوانستیم به هر دلیلی به امر صادرات بپردازیم، سه ماه عملا این روند را متوقف کنیم.
برای پوشش دادن دغدغه بازاریابی در عرصه صادرات، اقدام به شناسایی بازارهای دیگری علاوه بر بازارهای موجود، کرده‌ایم، برای این کار، اولویت را بر حفظ این بازار قرار داده‌ایم و نیز به دنبال شناسایی بازارهای جدیدی برای صادرات کالاهای تولیدی استان زنجان هستیم تا با اقداماتی بتوانیم جایگاهی را در این بازارها ایجاد کنیم که این دغدغه اتاق بازرگانی، اتحادیه صادرکنندگان و خود صادرکنندگان است.
افق صادراتی استان زنجان را چگونه پیش بینی می کنید؟
یک برنامه صادراتی را پیش‌بینی کرده‌ایم که این برنامه در کمیته توسعه صادرات استان مصوب شده و طی روزهای گذشته وارد فاز عملیاتی و اجرایی آن شده‌ایم، در این بخش همه دغدغه‌هایی که وجود دارد، شناسایی شده است.
هر چند این برنامه صادراتی یک مقدمه داشت و این مقدمه نیز حدود سه سال پیش به صورت مشترک با همکاری اتاق بازرگانی زنجان و سازمان صمت استان با عنوان طرح ممیزی صادرات به اجرا گذاشته شد که برنامه صادراتی استان نیز بر اساس همین طرح ممیزی صادراتی بود اما این بار بیشتر بر روی کالاها مانور دادیم.
معتقدیم نباید خود را محدود به یک بازار در عرصه صادرات کنیم و خوشبختانه استان زنجان در سال‌های اخیر توانسته در حوزه صادرات به ارقام کالاهای خود تنوع ببخشد، نقشه راه صادرات زنجان مصوبه کارگروه توسعه صادرات استان بوده و اتاق بازرگانی زنجان کارهای مربوط به این نقشه راه را انجام داده و چند ماه بر روی این طرح کار شده و کاملا یک برنامه مدون و کارشناسی شده است. همچنین برای نقشه راه صادرات استان آیین‌نامه اجرایی نیز تدوین شده است.
بزرگترین موانعی که فرآروی توسعه صادرات استان زنجان است، در چه زمینه های است؟
ایران کشوری است که مورد تحریم قرار گرفته و تحریم به این معنی است که کشورهای خارجی، برخی از محدودیت‌هایی را لحاظ کرده‌اند که این محدودیت‌ها جنبه‌های مختلف از جمله سیاسی و به ویژه اقتصادی را شامل می‌شود تا کشور تحریم شده عملا نتواند در حوزه‌های مختلف از جمله بازرگانی خارجی، تجارت خارجی فعالیت کرده و دچار مشکل شده و از طرفی قادر نباشد کالاهایی را که مورد نیاز واحدهای تولیدی داخل به عنوان مواد اولیه است را وارد کند و همه این موارد در قالب تحریم به شدت علیه ایران به اجرا گذاشته می‌شود.
این تحریم‌ها را در اوایل دهه ۹۰ داشتیم و به نوعی این تحریم‌ها را با توجه به شگردهایی که در آن دوران اتخاذ کردیم، دور زدیم، این در حالی است که بعد از برجام، بخش خصوصی و دولتی دچار ذوق‌زدگی شد و از محل این ذوق‌زدگی کاذبی که ایجاد شده بود، شگردهای خود را در زمانی که محبور به دور زدن تحریم‌ها بود، به طور آشکارا بیان کرد.
بعد از خروج یک جانبه آمریکا از برجام و تشدید تحریم‌ها، دشمن از آدرس‌های ما استفاده کامل را برد. به همین خاطر امروز تحت فشار اقتصادی مضاعف هستیم و راه‌هایی را که سابق بر این برای دور زدن تحریم‌ها شناسایی کرده بودیم، از بین بردیم و لذا امروز به دنبال پیدا کردن راه جدیدی هستیم.
سیاست های بانک مرکزی چه تاثیری در زمینه روند صادرات داشته است؟
بانک مرکزی از سال ۹۷، خود را وارد گود صادرات و واردات کرد و باعث ایجاد فاصله بین واردکننده و صادرکننده شد، بانک مرکزی اعلام کرد که خواهان پررنگ شدن نقش خود در این زنجیره است، به همین خاطر صادرکنندگان از این حضور استقبال کرده و ترجیح دادند که از این به بعد به جای اینکه ارز را به طور مستقیم در اختیار واردکننده قرار دهند، در اختیار بانک مرکزی قرار دهند تا نقش خود را ایفا کند.
بانک مرکزی در آغاز این نقش پررنگ خود نسبت به اعلام بخشنامه‌های مختلف اقدام و فشار حداکثری و سخت‌گیری‌های متعدد را اعمال کرد، این سوال مطرح شد که وقتی بانک مرکزی برای وارد کردن پول‌های خود به داخل کشور با مشکل مواجه است، حال چگونه است که قصد دارد نقش یک واسطه پررنگ را بین واردکننده و صادرکننده ایفا کند. متاسفانه به دلیل سخت‌گیری‌های بی‌مورد و زائد بانک مرکزی، صادرکننده ترجیح داد که در این شرایط کنار بکشد و دلیل اصلی این امر نیز بدهکار و متعهد شدن به بانک مرکزی است، این در حالی است که صادرکننده قادر نیست در طول مدت زمانی که بانک مرکزی تعیین کرده، ارز خود را بازگرداند.
واردکنندکان نیز به دلیل اینکه قادر نبودند منابع ارزی خود را به موقع از بانک مرکزی دریافت کنند، با مشکل مواجه شدند، به طور خلاصه بلایی که بانک مرکزی طی دو سال گذشته بر سر تجارت خارجی آورد، آمریکا از انجام آن عاجز بود
واردکنندکان نیز به دلیل اینکه قادر نبودند منابع ارزی خود را به موقع از بانک مرکزی دریافت کنند، با مشکل مواجه شدند، به طور خلاصه بلایی که بانک مرکزی طی دو سال گذشته بر سر تجارت خارجی آورد، آمریکا از انجام آن عاجز بود، به طوری که بخشی از کاهش آمار ارزی حاصل از صادرات به این موضوع اختصاص دارد، بنابراین اصول و روش‌های اعلامی بانک مرکزی منطبق با آنچه که صادرکنندگان می‌توانستند به آن عمل کنند، نبود.
بزرگترین مشکل و دغدغه اصلی برای صادرکنندگان در شرایط کنونی وجود مقررات زائد از طرف دیکته یک جانبه بانک مرکزی است بعد از دو سال سعی و تلاش، در نهایت بانک مرکزی حدود چهل روز پیش رضایت داد تا با همان روش قبلی به امر صادرات بپردازیم؛ چرا که اقتصاد دستوربردار نیست و نمی‌توان با خلق ارز نیمایی به ارزآوری پرداخت و رونق صادرات را محقق کرد.
مشکل دیگر مربوط به وزارت صنعت، معدن و تجارت است که هر روز اقدام به صدور بخشنامه می‌کرد و این بخشنامه‌های خلق‌الساعه، کمر بازرگانی خارجی را می‌شکند. بازرگانی خارجی مقوله‌ای نیست که در چند روز اتفاق بیافتد، بلکه پیش‌نیاز برخی از مقدمات است.
نظر شما