بازار؛ گروه کشاورزی: در بخش اول گفتگوی «بازار» با دکتر علی‌اکبر محمد علیپورملکشاه، مدیر جنگل آموزشی و تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی گرگان» که از سال ۱۳۷۰ به همراه همکاران خود اقدام به کشت درخت پالونیا در سایت تحقیقاتی این دانشگاه کرده است عنوان شد که بر اساس تحقیقاتی که صورت گرفته درخت پالونیا به هیچ وجه مهاجم نیست و لذا برای بقای حیات دیگر گونه ها گیاهی محسوب نمی شود. با این وجود مخالفان کشت این درخت با استناد به سایت وزارت کشاورزی آمریکا مدعی مهاجم بودن این درخت هستند. این در حالی است که به گفته این محقق پالونیا در سایت نامبرده فقط گونه تومونتوزا به عنوان گونه مهاجم معرفی شده است. گفتنی است در حال حاضر در ایران گونه پالونیا فورتونی کشت می شود. در ادامه به دیگر مسائل پیرامون کاشت درخت پالونیا در ایران و جهان می پردازیم.
*پیش از این شما عنوان کردید که چوب پالونیا به دلیل سبک بودن و استحکام بالا در صنایع مختلفی همچون «سازه های هوایی، سازه های آبی، ساختمان سازی، ابزار موسیقی، صنعت مبلمان و غیره کاربرد دارد. با این تفاسیر چرا سازندگان چوبی شناخت کاملی از پالونیا ندارند و هنوز مشتاق به استفاده از چوب راش و روسی هستند؟
تا گونه ای به کشور بیاید و مطرح شود زمان می برد، به همین دلیل اگرچه سال ۷۰ کشت شده اما از سال ۹۵ وارد اراضی کشاورزی مردم شده است. لذا هنوز چوب عمده ای از پالونیا در کشور نداریم به همین دلیل ناشناخته است. البته در سایت تحقیقاتی گرگان، درختان پالونیایی که به دوره بهره برداری رسیده باشد داریم اما به دلیل اینکه جنبه تحقیقاتی دارد اجازه برداشت نداریم. در ختان پالونیای کشت شده در در اراضی مردم نیز الان ۴ ساله است و ۴ سال دیگر آماده بهره برداری می شود به همین دلیل هنوز بین نجاران و صنعتگران چوبی ناشناخته است در حالی که بسیار سبک است و ارّه خوری آن خوب است و به دستگاه های نجاری آسیب نمی زند.
اگرچه سال ۷۰ کشت شده اما از سال ۹۵ وارد اراضی کشاورزی مردم شده است، لذا هنوز چوب عمده ای از پالونیا در کشور نداریم به همین دلیل چوب پالونیا هنوز نجاران و صنعتگران کشور ناشناخته است
به عبارت دیگر ناشناختگی پالونیا به این دلیل است که هنوز چوب آن وارد بازار نشده است. این در حالی است که الان که درختان جنگلی قطع نمی شوند صنایع لایه بُری به کل خوابیده است. اما جالب است بدانید برخلاف دیگر چوب های صنعتی، چوب پالونیا اگر برای لایه بری مورد استفاده قرار بگیرد نیازی نیست که به استخر پخت برود و مستقیما بریده می شود و وارد صنعت می شود.
*کشت مطلوب بذر پالونیا مستلزم وجود چه شرایط آب و هوایی است؟
برای سبز شدن بذر پالونیا به یک شرایط نسبتا پیچیده از جمله نور بالای ۶ هزار لوکس، دمای بالای ۱۸ درجه، رطوبت کافی و همچنین خاک سبک نیاز داریم. با این وجود باید بگوییم این چهار شرایط نه در جنگل حاکم است و نه قابل فراهم شدن در ارضی کشاورزی مردم است. به عبارت دیگر این چهار شرط را همزمان با هم نداریم که تکثیر صورت بگیرد، به این ترتیب ما شرایط نامبرده را در نهالستان و گلخانه مهیا می کنیم تا نهال سبز می شود.
*با توجه به اینکه بحث مهاجم بودن یا نبودن درخت پالونیا بسیار مهم است تا چه حد با اطمینان می توانید ادعای مهاجم بودن این گونه گیاهی را رد کنید؟
همانطور که گفتم سایت کشاورزی آمریکا گونه تومنتو زا را به عنوان گونه مهاجم تلقی کرده و اسمی از فورتونی نبرده است، ما نیز در ایران کشت فورتونی را تبلیغ می کنیم.
از طرفی دیگر کشورهایی مانند آمریکا، کانادا، روسیه، استرالیا و چین، جنگل‌های وسیعی دارند و در شمار کشورهای صادر کننده چوب های الوار و علوم و تکنولوژی چوب و کاغذ در جهان قرار دارند، لذا یقینا دغدغه جنگلی و تنوع زیستی را بهتر از ما درک می کنند با این حال می بینیم که این کشورها به کشت انبوه و گسترده پالونیا روی آورده اند. اما ما در اینجا در مورد مهاجم بودن یا نبودن آن هنوز با همدیگر درگیر هستم. در حالی که امروز حدود ۸۰ کشور در سراسر دنیا در زمینه کشت و تجارت پالونیا مشغول کار هستند.
لازم است بدانید یکی از ویژگی های مهاجم بودن هر گیاهی، تکثیر طبیعی و جنسی این گیاه با استفاده از بذر در محیط جدید است. این در حالی است که بذر پالونیا در نیمه پاییز رسیده و آماده تکثیر است اما همانطور که گفته شد چهار شرایط لازم برای تکثیر را به طور همزمان در جنگل و اراضی کشاورزی ندارد، پس نمی توان گفت پالونیا گونه ای مهاجم است.
برای سبز شدن بذر پالونیا به یک شرایط نسبتا پیچیده از جمله نور بالای ۶ هزار لوکس، دمای بالای ۱۸ درجه، رطوبت کافی و همچنین خاک سبک نیاز داریم، با این وجود باید بگوییم این چهار شرایط نه در جنگل حاکم است و نه قابل فراهم شدن در ارضی کشاورزی مردم است به همین دلیل بذر پالونیا در گلخانه ها و نهالستان ها فقط رشد می کندو تبدیل به نهال می شود
از سوی دیگر ما ضرورتی نمی بینیم که این گونه را وارد جنگل کنیم چون یکی از مسائلی که مخالفین پالونیا مطرح می کنند نگران در مورد این است که اگر این درخت را وارد جنگل کنند باعث نابودی گونه های جنگلی ما می‌شود. اما ما به هیچ وجه تاکیدی نداریم پالونیا را وارد جنگل کنیم چون به قدری زمین های کشاورزی و بیابانی داریم که نیازی به ورود به جنگل نمی بینیم. لذا نهال این درخت تنها در نهالستان و گلخانه ها و با فراهم ساختن هر چهار ویژگی مورد نیاز سبز می شود.
این در حالی است که حتی دکتر عارف، معاون اول وقت رئیس جمهور در سال ۱۳۸۲ به سازمان جنگل‌ها تکلیف کردند که با توجه به نتایج تحقیقاتی که روی درختان صنوبر، اکالیپتوس و پالونیا صورت گرفته از این سه درخت برای توسعه فضای سبز استفاده کنند.
*درخت پالونیا چه ویژگی های مهمی دارد که درختانی مانند صنوبر و اکالیپتوس ندارد؟
ویژگی های و خصوصیات زیادی دارد که قابلیت مانور دارد از جمله اینکه گلهای گونه فورتونی پالونیا بسیار درشت است و طولی حدود ۸ سانتی متر دارد و به شدت گرده زا است. در حالی که و گرده های آن به هیچ وجه آلرژی زا نیست و ضمنا شهد فراوانی دارد و جاذب زنبور عسل است. گفتنی است کیفیت عسل تولیدی از گل های پالونیا نیز بهتر از عسل اقاقیا است و در درمان بیماری های تنفسی، مشکلات ریوی و همچنین مشکلات گوارش مفید است. به طوری که در بازسازی ریه بیماران و افراد سیگاری نقش مهمی دارد، اگرچه استفاده از خواص دارویی این گل هنوز وارد سیستم دارویی و درمانی کشورهای بسیاری شده است اما در ایران هنوز این اتفاق نیفتاده است.
با این وجود از گلهای درخت پالونیا به صورت دمنوش برای بهبود برونشیت و سرفه معمولا استفاده می شود. در صنعت آرایشی و بهداشتی برای تولید عطر و کرم های مختلف نیز از گل درخت پالونیا بسیار استفاده می شود.
از سوی دیگر برگ های این درخت نیز به عنوان علوفه برای تغذیه دام های اهلی و آبزیان کاربرد دارد و از نظر مواد غذایی در حد یونجه و شبدر است.
شاید جالب باشد بدانید برگهای این درخت حدود ۲۰ درصد پروتئین دارد و قابلیت هضم آن حدود ۶۰ درصد است و دام به راحتی می تواند آن را هضم کند.
برگهای درخت پالونیا از نظر مواد غذایی در حد یونجه و شبدر است، همچنین حدود ۲۰ درصد پروتئین دارد و قابلیت هضم آن حدود ۶۰ درصد است و دام به راحتی می تواند آن را هضم کند
از سوی دیگر در تجزیه برگ ها و جوانه های گل این درخت ۸ نوع اسیدهای آمینه و ماکرو اِلمان هایی مثل منیزیوم، کلسیم، پتاسیم و همچنین روی، منگنز، مس و آهن شناسایی شده است که در تقویت زمین های کشاورزی به عنوان کود سبز یا خاک و برگ استفاده می شود و برخلاف اینکه مخالفان می گویند خاک را فقیر می کند موجب تقویت خاک می شود. همچنین بر اساس آزمایشاتی که انجام داده ایم حدود ۳ درصد ازت دارد که عاملی برای تقویت خاک است.
*آیا محدودیتی هم برای کشت درخت پالونیا وجود دارد؟
بله در کاشت پالونیا یکسری نکات را باید مد نظر قرار داد؛ چون اگر رعایت نشود دچار مشکل می شود و نتیجه لازم را بدست نمی آید. از جمله محدودیت های کاشت درخت پالونیا این است که در معابری که با عرض کمتر از ۴ متر است نباید کشت شود. همچنین در معابری که لوله های گاز، آب و همچنین کابل های زیرزمینی و سیم های هوایی عبور می کند به هیچ وجه نباید کاشته شود چون رشد درخت سریع است در نتیجه ریشه ها نیز سریع حرکت می کند و به این سازه ها آسیب می زند. همچنین از کاشت آن در حیاط های کوچک و نزدیک به چاه فاضلاب باید خودداری شود.
در معابر شهری نیز کاشت به صورت تک پایه و با رعایت فاصله کاشت حداقل ۴ متر از معابر، ساختمانها و دیگر تاسیسات شهری بلامانع است.
از سوی دیگر در مناطقی که سطح ایستابی آب کمتر از ۲ متر باشد نباید کاشته شود؛ مثلا در بسیاری از زمین های هموار پایین دست جلگایی استان گیلان سطح آب بالا است نباید کاشته بشود. البته توجه داشته باشید که در جایی که کنار رودخانه، دره و چشمه های آب باشد که آب جریان داشته باشد مشکلی ندارد و خیلی هم خوب رشد می کند اما جایی که آب راکد باشد و آب جریان نداشته باشد به هیچ وجه نباید کاشت شود چون ریشه های آن پوسیده می شود. شوری آب و خاک نیز نباید کمتر از ۴ دسی متر باشد یا کمتر از ۴ هزار میکی موس بر سانتی نتر باشد؛
در شمال کشور ارتفاع از سطح دریا نباید بیشتر از هزار متر باشد. گفتنی است درخت پالونیا در مناطقی که حداقل دما تا منفی ۱۵ باشد و حداکثر تا ۴۵ درجه باشد سازگاری دارد البته در مناطقی که رطوبت هوا زیاد است و یا به اصطلاح شرجی است تا ۵۰ درجه هم مشکل ندارد.
در پایان شاید بد نباشد بدانید که در حال حاضر ما نمونه هایی از پالونیا وجود دارد که در صحرای سینای مصر کشت شده است؛ ما نیز الان در جنوب کرمان نمونه های عینی داریم که اتفاق افتاده است یعنی در مناطقی که به شدت گرم و ماسه ای بوده سبز شده است و این نکته مثبتی است.
نظر شما