بازار- فائزه زنجانی: آذربایجان غربی ۹۸۱ کیلومتر مرز مشترک با سه کشور ترکیه، عراق و جمهوری آذربایجان دارد و همین همسایگی ها است که این استان را دارای ظرفیتی ویژه صادراتی و اقتصادی کرده که اگر به درستی از این ظرفیت ویژه استفاده شود، می تواند در اقتصاد منطقه شمالغرب کشور تحول آفرین باشد.
وجود شش بازارچه مرزی و ۹ گمرک این استان را به یکی از مبادی صادراتی مهم کشور تبدیل کرده‌است. آذربایجان غربی را می توان دروازه ورود ایران به بازارهای اروپایی دانست که برای بهره گیری از این ظرفیت، بازارچه های مرزی این استان نقش آفرین هستند و طبق آمار ۲۳ درصد از کل پایانه‌های مرزی کشور در این استان واقع شده است.
اما در اهمیت این بازارچه های مرزی استان نکته جالب توجه این است که از مقدار صادرات انجام شده از مرز های استان ۵۹۵ هزار تن کالا به ارزش ۸۸۸ میلیون دلار از بازارچه های مرزی استان و ۵۲۶ هزار تن به ارزش ۷۱۲ میلیون دلار از گمرکات استان انجام شده است که نشان از بالا بودن میزان صادرات استان از بازارچه های مرزی نسبت به گمرک های استان دارد.
در تعریف بازارچه مرزی باید بگوییم این بازارها محوطه ای محصور واقع در نقاط مرزی است که مطابق با استاندارد های تعیین شده توسط دولت، به صورت مستقل یا در قالب تفاهم نامه منعقد شده بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای همجوار تاسیس می شود و در آنجا با حضور نماینده گمرک تشریفات ترخیص کالای مجاز برای مبادلات مرزی صورت می گیرد.
اشتغالزایی در مناطق مرزی و مبارزه با قاچاق با بازارچه های مرزی
هدف از ایجاد این بازارچه ها در آذربایجان غربی، اشتغال زایی در مناطق مرزی، جلوگیری از مهاجرت مرزنشینان، مبارزه با قاچاق و توسعه اقتصادی مناطق مرزنشین بوده است. در راستای این اهداف ایجاد بازارچه های مشترک مرزی تا حدودی علاوه بر سرعت بخشیدن به تجارت در امر صادرات غیر نفتی در رشد و شکوفایی و توسعه اقتصادی استان نیز مؤثر بوده است و نیز کمک بزرگی در اشتغال زایی منطقه داشته است.
این بازارچه ها علاوه بر اشتغال مستقیم تعداد زیادی از مردم مناطق اطراف بازارچه ها تحت عنوان پیله ور موجبات اشتغال غیر مستقیم عده دیگری از ساکنان استان در ارتباط با حمل و نقل و تهیه کالاهای صادراتی را فراهم کرده است.
اما اگر بخواهیم سری به بازارچه های فعال این استان بزنیم، باید اشاره ای به بازارچه های ساری سو بازرگان، صنم بلاغی پلدشت، رازی خوی، سرو ارومیه، تمرچین پیرانشهر و کیله سردشت داشته باشیم.
بازارچه تمرچین واقع در نقطه مشترک مرزی ایران و اقلیم کردستان عراق
بازارچه تمرچین در ۱۱ کیلومتری شهرستان پیرانشهر و در نقطه مشترک مرزی بین ایران و اقلیم کردستان عراق در محل روستای تمرچین واقع شده است. این بازارچه به دلیل حساسیت جغرافیایی، اقتصادی و امنیتی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
ساکنان مناطق واقع در مرز ایران و عراق به دلیل عدم برخورداری از اراضی زراعی و عدم کسب درآمد کافی از محل دامداری و نیز پیوندها و ارتباطات قومی و تاریخی با ساکنان آن سوی مرز، پیوسته به داد و ستد و مراوده کالا مشغول بوده اند و نیز به اقتضای موقعیت جغرافیایی منطقه، قاچاق کالا بسیار رایج بوده که ایجاد بازارچه های مشترک مرزی، سهم بسزایی در تنظیم مبادلات انواع کالا داشته است.
بازارچه کیله از بازارچه های قدیمی
بازارچه کیله سردشت در سال ۱۳۷۵ افتتاح شد و آخرین و جنوبی ترین بازارچه ای است که در مرز مشترک جمهوری اسلامی ایران و عراق در محل روستای کیله واقع شده است.
بازارچه با شهرستان سردشت ۲۱ کیلومتر فاصله دارد و فاصله آن تا اولین شهر آن سوی مرز ۳۰ کیلومتر فاصله است.
بازارچه صنم بلاغی محلی برای تجارت مردم پلدشت
بازارچه صنم بلاغی پلدشت جنب گمرک صنم بلاغی احداث و مساحت آن ۱۴ هزار متر مربع بوده و دارای ۳۰ غرفه به همراه امکانات جانبی است که پیله وران شهرستان پلدشت در آن به تجارت مشغول هستند. بازارچه در ۳۰ کیلومتری شهرستان ماکو و در کنار شهرستان پلدشت واقع شده است.
بازارچه ساری سو همسایه با ترکیه
بازارچه ساری سو در مجاورت گمرک بازرگان تاسیس شده و در حوزه شهرستان ماکو و شهر دوغوبایزید در ترکیه واقع شده است. در حال حاضر دارای ۳۰ غرفه بوده و امکانات رفاهی از قبیل سالن غذاخوری، نمازخانه، آب و برق و تلفن دارد که برق بازارچه از طرف دولت ایران و آب آن از طرف دولت ترکیه تامین می شود.
پیله وران شهرستان ماکو در آن بازارچه مشغول صادرات و واردات کالا می باشند و با توجه به وجود این بازارچه در جوار گمرک بازرگان از لحاظ ترخیص کالا و انجام تشریفات گمرکی مشکل خاصی وجود ندارد.
بازارچه مرزی رازی در نقطه صفر مرزی با ترکیه
بازارچه مرزی رازی در فاصله ۸۳کیلومتری شهرستان خوی ودرنقطه صفر مرزی ایران با کشور ترکیه قراردارد که به عنوان یکی ازبازارچه های مصوب ازسال ۱۳۷۴ تحت نظارت گمرک مرزی رازی وگمرک خوی در امر صادرات و واردات برابر مقررات مربوطه انجام وظیفه می کند. این بازارچه با شهر وان حدود ۸۰کیلومتر فاصله دارد. به دلیل کوهستانی بودن منطقه بویژه در فصول سرد سال و مواقع بارندگی مشکلاتی در زمینه راه های ارتباطی بازارچه ایجاد می شود که برنامه هایی برای بهسازی جاده مربوطه از سوی مسئولان در حال انجام است.
فاصله بازارچه سرو از روز های اوج خود
بازارچه سرو در جوار گمرک سرو در ۵۰ کیلومتری شهرستان ارومیه واقع گردیده و در سال ۱۳۶۸ احداث و شروع به فعالیت کرده است. بازارچه تا سال ۱۳۹۱ فعالیت چشمگیری داشته و تمام پیله وران منطقه در آن انجام می شد و مشغول صادرات و واردات کالا بودند.
در این میان اندک توجهی به میزان صادرات از بازارچه های مرزی استان می تواند نشان دهنده اهمیت ویژه این بازارچه ها در اقتصاد استان و کشور باشد.
سهم بازارچه های مرزی از صادرات استان ۵۳ درصد است
رییس سازمان صنعت، معدن وتجارت استان آذربایجان غربی سهم بازارچه‌های مرزی را از میزان صادرات استان، ۵۳ درصد و سهم گمرکات را ۴۷ درصد دانسته و می گوید: در ۱۰ ماهه نخست سال جاری یک میلیون و ۱۲۱ هزارتن انواع کالا به ارزش یک هزار و ۶۰۰ میلیون دلار از بازارچه های مرزی و گمرکات استان به کشور های همسایه، آسیایی و اروپایی صادر شده است.
غلامرضا بابایی ادامه می دهد: از مقدار صادرات انجام شده از مرز های استان ۵۹۵ هزار تن کالا به ارزش ۸۸۸ میلیون دلار از بازارچه های مرزی استان و ۵۲۶ هزار تن به ارزش ۷۱۲ میلیون دلار از گمرکات استان انجام شده است.
وی در خصوص عمده کالاهای صادراتی از این مبادی می گوید: این محصولات انواع فرآورده های نفتی به جز بنزین، انواع محصولات کشاورزی، آبمیوه، کنسانتره، انواع لوازم خانگی، انواع پلیمرهای پروپیلن، محصولات لبنی و غیره را شامل می شود.
بابایی ادامه می دهد: عمده کشور های مقصد صادرات کالاهای تولید داخل کشور نیز آلمان، صربستان، یوگسلاوی، روسیه، کویت، رومانی، بلغارستان، هند، کشور های عربی و آسیای میانه است.
وی با اشاره به میزان ورود کالا از این مبادی نیز می گوید: در مدت زمان مشابه سال جاری ۵۰۴ هزار تن کالا از گمرکات و بازارچه های استان به ارزش یک هزار و ۴۳۱ میلیون دلار وارد کشور شده است که از این مقدار ۴۲۲ هزار تن به ارزش ۵۶۹ میلیون دلار از گمرکات استان و ۸۲ هزار تن به ارزش ۱۵۲ میلیون دلار از بازارچه های مرزی استان وارد شده است.
تشابهات فرهنگی و زبانی دو طرف مرز، تسهیل تجارت را به دنبال دارد
سردشت یکی از شهرستان های مرزی استان است که بازارچه های مرزی زیادی در خود جای داده که یکی از این بازارچه ها را می توان کیله سردشت دانست که فرمادار سردشت در این خصوص می گوید: تشابهات فرهنگی و زبانی و وجود رابطه‌های فامیلی دو طرف مرز باعث کاهش هزینه مبادلات شده و بهترین ظرفیت تسهیل تجارت بین طرف عراقی و ایرانی است و همچنین سردشت نزدیک‌ترین فاصله را با شهرهای اقلیم کردستان و حتی به شهر دمشق سوریه دارد.
اقصی نخشی پور می گوید: وجود سرمایه گذاران فعال در سردشت که در شهرهای تهران، ارومیه، جلفا و ماکو فعالیت دارند، می‌تواند ظرفیت خوبی در جهت توسعه تجارت منطقه باشد.
وی از ظرفیت ویژه این شهرستان برای راه اندازی کاروان های زیارتی عتبات عالیات می گوید: این شهر با توجه به نزدیکی به مراکز استان‌های شمال و شمالغرب کشور فرصت مناسبی را جهت راه اندازی کاروان‌های زیارتی عتبات عالیات فراهم کرده و این مورد یکی دیگر از دلایل ضرورت رسمی شدن کیله و توسعه آن است.
ایجاد بازارچه های مشترک با کشورهای همسایه می تواند تاثیرگذار باشد
نخشی پور ادامه می دهد: برای رونق وضعیت فعلی بازارچه کیله، ایجاد مشوق‌هایی به نسبت سایر شهرهای مرزی می‌تواند تاثیر مثبتی داشته باشد، همچنین ایجاد بازارچه مشترک دو کشور و ایجاد غرفه‌های معین با صادرات و واردات مشخص با مدت معین می‌تواند اشتغال زا باشد.
در عین حال فرماندار سردشت در خصوص عمده کالای صادراتی از این مرز می گوید: عمده اقلام صادراتی شامل سیمان، پوکه معدنی، کاشی، سرامیک، میوه و تره بار، مصنوعات فلزی و عمده اقلام وارداتی لاستیک سبک و سنگین طی بخشنامه مورد تایید بوده است.
حالا که آذربایجان غربی توانسته درصد بالایی از بازارچه های مرزی کشور را به خود اختصاص دهد و از طرفی درصد بالایی از صادرات استان از این مبادی انجام گیرد، باید نسبت به توسعه زیرساخت های این بازارچه ها و توسعه صادرات از طریق آن ها اقدام کرد.
نظر شما