بازار؛ گروه بین الملل: شورای آتلانتیک اخیرا گزارشی به قلم «الی گرانمایه»، «باربارا اسلاوین» و «سهیل شاه» با عنوان «بازنگری در راهبرد فرا آتلانتیک درباره ایران» منتشر نموده است. بخش اول این گزارش در ادامه آمده است.
از زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ماه نوامبر، بحران های بین المللی از جمله بحران در مورد برنامه هسته ای در حال گسترش ایران عمیق تر شده است. کارزار فشار حداکثری دولت ترامپ نه تنها موجب شد که تهران از تعهدات خود بر اساس توافق هسته ای پا پس بکشد، بلکه شکاف های شدید فراآتلانتیک را هم در پی داشته است. با چشم انداز روی کار آمدن یک دولت جدید در آمریکا، به سیاست جدیدی در برابر ایران نیاز است که آمریکا را بار دیگر به نزدیک ترین متحدان سنتی خود در اروپا پیوند دهد.
بی تردید رییس جمهوری منتخب «جوزف بایدن»، مسایل دیگری به ویژه فاجعه های انسانی و اقتصادی ناشی از همه گیری کوید-۱۹ را در اولویت قرار خواهد داد. با این حال یکی از وعده های بزرگ در جریان مبارزات انتخاباتی ترمیم روابط با متحدان آمریکا و تعهد دیگر بار آمریکا به توافق های چند جانبه بود. بایدن وعده داده که در صورت همکاری کامل ایران با توافق هسته ای ایران (برجام) به این توافق بازگردد. در واقع در پلاتفرم سال ۲۰۲۰ حزب دموکرات، بر نیاز فوری به پایبندی ایران و آمریکا به برجام و همکاری برای هموار کردن راه دیپلماسی تاکید شده است.
در حالی که دولت بایدن تا روز تحلیف - بیستم ژانویه ۲۰۲۰- نمی تواند این گام را بردارد، اما دولت های اروپایی و ایران می توانند بررسی بازگشت عملی به اجرای کامل برجام را آغاز کنند. این تلاش آسانی نخواهد بود. دولت های اروپایی باید کار سخت حفظ برجام را تا ماه ژانویه ادامه دهند. دولت ترامپ در مدت زمان باقی مانده از دوره ریاست جمهوری خود -به احتمال زیاد سیاست حداکثر فشار را- چه بسا از طریق نظامی- دو برابر خواهد کرد تا مسیر آتی دیپلماسی با تهران را دشوارتر سازد. بایدن به محض آغاز ریاست جمهوری، برای بازگشت مجدد به برجام احتمالا با مخالفت اسراییل و عربستان سعودی و رقیبان سیاسی داخلی روبرو خواهد شد. با توجه به این واقعیت ها، متحدان اروپایی که از زمان توقف مشارکت آمریکا در برجام برای حفظ دیپلماسی هسته ای با ایران تلاش کرده اند، می توانند نقش ارتباطی مهمی ایفا کنند.
تاریخ نشان داده که هر گاه آمریکا و اروپا سیاستشان را در مورد ایران هماهنگ کرده اند، پیشرفت واقعی قابل دسترس تر بوده است
هنگامی که آمریکا به طور یک جانبه برجام را ترک کرد، راه گفت وگوی مستقیم با ایران از طریق کمیسیون مشترک این توافق که ریاست آن را نماینده عالی اتحادیه اروپا در سیاست خارجی بر عهده دارد، از دست داد. بریتانیا، فرانسه و آلمان- گروه موسوم به E۳ - کرسی های کمیسیون و همچنین پیوندهای دیپلماتیک با ایران را حفظ کردند و با وجود گام هائی که دولت ترامپ برداشت و اقدام های متقابل ایران، به دنبال حفظ برجام بودند. با برگزاری انتخابات آمریکا، اکنون سه کشور اروپایی E۳ در موقعیتی قرار دارند که همراه با اتحادیه اروپا، بار دیگر می توانند خلاء حاضر را پر کنند. تاریخ نشان داده که هر گاه آمریکا و اروپا سیاستشان را در مورد ایران هماهنگ کرده اند، پیشرفت واقعی قابل دسترس تر بوده است.
در طول چند ماه گذشته گروهی از تحلیلگران از جمله از شورای آتلانتیک، شبکه رهبری اروپا و شورای روابط خارجی اروپا چارچوب فراآتلانتیکی جدیدی را پیشنهاد کرده اند که نگرانی ها در مورد چگونگی گره گشایی از برجام و دیگر منابع بی ثباتی منطقه ای و نیز رفاه مردم عادی خاورمیانه را در نظر می گیرد. با توجه به غلیان سیاست در هر دو کشور ایران و آمریکا به دلیل انتخابات - ایرانی ها در ماه ژوئن ۲۰۲۱ رییس جمهوری جدید انتخاب می کنند - و درگیری رهبران با پیامدهای کوید-۱۹، هدف از این توصیه ها پرتو افکندن بر نقشی است که اروپا می تواند در کمک به حفظ برجام، ترویج صلح و توسعه منطقه ای و تقویت تماس های رودر رو و مردمی با ایران ایفا کند. مجموعه این موارد، یک دستور کار دیپلماتیک فراآتلانتیکی است که از طریق آن آمریکا و متحدان اروپایی اش می توانند پرونده هسته ای را تثبیت کنند و سپس با تکیه بر شتاب دیپلماتیک ناشی از آن، به نگرانی های دیگر در مورد ایران بپردازند.
اکنون برجام در تنگنای سختی قرار دارد. دولت ترامپ به شدت به دنبال از بین بردن این توافق می باشد. در نتیجه تقریباً تمام مزایای اقتصادی این توافق برای ایران موجودیت خود را از دست داده است. تهران به مدت یک سال پس از خروج آمریکا از برجام به آن پایبند ماند – بعضا برای این که تاثیر تحریم های ایالات متحده را ارزیابی کند و ببیند آیا طرف های دیگر برجام قادر به پر کردن خلاء ایجاد شده هستند یا نه. حرکت دولت ترامپ در ماه مه ۲۰۱۹ در اعمال قطع کامل صادرات نفت ایران، در واقع یک تیر خلاص بود. در واکنش به این کار ایران نیز به تناوب اجرای برجام را کاهش داد.
توافق برجام در حال حاضر از بسیاری جهات بیشتر به یک مرده متحرک تبدیل شده است که به سختی و تلو تلو خوران پیش می رود
به طور کلی، توافق برجام در حال حاضر از بسیاری جهات بیشتر به یک مرده متحرک تبدیل شده است که به سختی و تلو تلو خوران پیش می رود. ایران موجودی اورانیوم غنی شده با درجه خلوص پائین خود را بیش از 10 برابر کرده، سانتریفیوژها و ظرفیت کلی غنی سازی اورانیوم را افزایش داده و گام هایی برداشته که به منافع آمریکا و اروپا در خاورمیانه آسیب وارد کرده است. این رویکرد؛ کم - در مقابل – کم، بعضا برای سوق دادن اروپایی ها به فراهم کردن مزایای اقتصادی بیشتر بود. با این حال اجزا کلیدی این توافق از جمله دسترسی قابل توجه و نظارت بی سابقه آژانس بین المللی انرژی اتمی به تاسیسات هسته ای ایران، هنوز پا برجاست. گذشته از این، ایران اظهار داشته است که اقدامات هسته ای انجام شده، در صورت دریافت سود اقتصادی که بر اساس برجام وعده آن داده شده بود، می تواند معکوس شود. ایران بارها خواستار بازگشت آمریکا به این توافق شده است و مقامات ایرانی به طور خصوصی اذعان دارند که کاهش تحریم های آمریکا بهترین راه حصول اطمینان از این است که ایران خودش به همکاری کامل بازگردد.
برای حفظ برجام و بازگرداندن ایران و ایالات متحده آمریکا به پایبندی کامل، به اقدام فوری اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی نیاز است
به دنبال اعلام ایران در ژانویه ۲۰۲۰ مبنی بر این که از این پس به محدودیت های برجام پایبند نیست، کشورهای E۳ به سازوکار حل و فصل اختلافات استناد کردند. این کار در وهله اول وسیله ای برای خرید وقت و ایجاد فضای سیاسی برای توجیه ادامه دیپلماسی برای حفظ برجام بود. کشورهای E۳ همچنین علیه راهبرد اخیر دولت ترامپ برای اعمال مکانیسم ماشه - تحریم های سازمان ملل متحد علیه ایران - موضع گرفت و در ماه اوت از تایید قطعنامه دیگر شورای امنیت سازمان ملل متحد که به طور نامحدود تحریم تسلیحات متعارف بر ایران را تمدید می کرد، خودداری کرد. کشورهای E۳ همچنین، هر چند با موفقیت محدود، درصدد برآمد تا در برابر تحریم های ثانویه آمریکا دست کم از تجارت بشردوستانه با ایران از طریق استفاده از ساز و کار مالی اینستکس تعداد کمی از معاملات را به طور کامل به انجام رساند. با توجه به این وضعیت، برای حفظ برجام و بازگرداندن ایران و ایالات متحده آمریکا به پایبندی کامل، به اقدام فوری اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی نیاز است.
اولین کار اروپا زنده نگه داشتن برجام طی دوره انتقال سیاسی در آمریکاست. کشورهای اروپایی باید روندی را در داخل کمیسیون مشترک، در بهترین حالت در سطح وزرای خارجه، آغاز کنند که چگونگی بهترین مسیر ترمیم توافق را بررسی کند. هدف از این گفتگوها شناسایی پارامترهای یک معامله موقت است که برای ایران و دولت بایدن اندکی پس از شروع به کار دولت جدید آمریکا قابل پذیرش باشد. در طول مرحله گذار در ایالات متحده، E۳ می تواند آنچه را که ایران برای توقف کامل فعالیت های هسته ای فراتر از برجام نیاز دارد، تشریح کند. این موضوع به احتمال زیاد به شدت با بسته نجات از تحریم از سوی دولت بایدن گره خورده است.
پس از روز تحلیف در ایالات متحده آمریکا، نمایندگان EU/E۳ باید به طور مشترک به واشنگتن سفر کنند تا موافقت آمریکا را برای توافق موقتی که گام های آمریکا و ایران را هماهنگ می کند، تأمین کنند. تا زمانی که این معامله حاصل می شود، دولت بایدن همچنین می تواند به طور رسمی قصد خود را برای ورود مجدد به برجام به کمیسیون مشترک ارایه کند.
ارزیابی ایران این است که هنوز کاملا به برجام پایبند است. تفسیر ایران از پاراگراف های ۲۶ و ۳۶ توافق این است که ایران می تواند در مقابل اعمال دوباره تحریم های آمریکا اجرای توافق را کاهش دهد
ارزیابی ایران این است که هنوز کاملا به برجام پایبند است. تفسیر ایران از پاراگراف های ۲۶ و ۳۶ توافق این است که ایران می تواند در مقابل اعمال دوباره تحریم های آمریکا اجرای توافق را کاهش دهد. هنگامی که خطر گسترش برنامه هسته ای ایران قابل کنترل شد، EU/E۳ باید به سرعت با تهران و واشنگتن بر سر یک جدول زمانی کار کنند تا ایران تغییرات عملیاتی انجام شده در برنامه هسته ای خود را معکوس کند و به محدوده برجام بازگردد و آمریکا تعهد خود را برای لغو تحریم ها هماهنگ کند.
انگلیس، آلمان و فرانسه و اتحادیه اروپا باید ایران و امریکا را تحت فشار قرار دهند تا موافقت کنند که پیش از انتخابات ایران به همکاری کامل برسند
اروپایی ها باید به دنبال روشنگری در مورد طرح های آمریکا برای رفع تحریم ها باشند، از جمله در مورد مشکلات بالقوه ای که در زمان دولت ترامپ زیر نظر مقام های ضد تروریسم آمریکا بر ایران اعمال شد. کشورهای E۳ و اتحادیه اروپا باید هر دو طرف را تحت فشار قرار دهد تا موافقت کنند که پیش از انتخابات ایران به همکاری کامل برسند، زیرا در اواسط ژوئن ۲۰۲۱ انتخابات ایران برگزار می شود و پس از آن فضای سیاسی برای حرکت در تهران، دست کم تا شروع کار دولت جدید به شدت محدود می شود. زمان بندی اواسط ماه ژوئن همچنین مصادف خواهد بود با دومین گزارش سه ماهه سال ۲۰۲۱ آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره اجرای برجام و جلسه شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی.
مانند سال ۲۰۱۶، بسیار محتمل است که بانک های جهانی حتی اگر تحریم های آمریکا کاهش پیدا کند، درباره تجارت با ایران محتاط باقی بمانند. کشورهای E۳ و ایالات متحده آمریکا باید کارگروه تحریم های کمیسیون مشترک برجام را احیا کنند و با هماهنگی وزارت امور خارجه و خزانه داری آمریکا و بانک های اروپایی، یک طرح گسترده ارائه دهند که نگرانی های مربوط به وضعیت تحریم ها و اجرای تحریم های آمریکا را کاهش دهند. البته دولت های آمریکا و اروپا نمی توانند شرکت های خصوصی را مجبور به بازگشت به بازار ایران کنند، اما می توانند اعتبارات سرمایه گذاری و صادرات و کمک های توسعه ای فراهم کنند. کمک های توسعه ای باید در جهت تقویت بخش خصوصی ایران و افزایش شفافیت موسسات مالی ایران از طریق پیوند دادن چنین حمایتی به پیشرفت ایران در زمینه برآورده کردن یا پاسخگوئی ایران به الزامات کارگروه ویژه اقدام مالی FATF باشد.
یکی از دغدغه های اصلی در پس زمینه این مذاکرات سطح بالا، این است که ایالات متحده آمریکا چگونگی کاهش تحریم ها را همراه با گام های ایران برای معکوس کردن گسترش برنامه هسته ای خود هماهنگ کند. کشورهای اروپایی می توانند با ایران در زمینه اعتماد سازی کار کنند. به عنوان مثال دولت های اروپایی که در اینستکس ذینفع هستند باید رهبری آن کشورها را تشویق کنند تا برای کمک رسانی به واردکنندگان آسیب دیده از تحریم ها دیدارهای بیشتری از تهران داشته باشند. این امر به اروپایی ها کمک خواهد کرد تا ارزیابی کنند که چگونه می توان تجارت بشردوستانه را، به ویژه با توجه به مهار شیوع کوید-۱۹ در ایران، بهبود بخشید. دولت بایدن باید به تسهیل چنین فعالیت هایی کمک کند و دامنه تجارت بشردوستانه را تحت هدایت دفتر کنترل دارایی های خارجی(OFAC) گسترش دهد.
بعلاوه، تشویق «ابزار همسایگی، توسعه و همکاری های بین المللی» پیشنهاد شده بر اساس چارچوب مالی چند ساله اتحادیه اروپا و تامین مالی پروژه های مشترک در ایران برای اتحادیه اروپا هم مفید خواهد بود. این امر کمک های فنی اروپا در بخش هایی مانند کشاورزی را تسهیل می کند. دولت های اروپایی و آمریکا نیز باید برای تسهیل کمک های کوید-۱۹ به ایران از موسسات وام دهی جهانی مانند بانک جهانی و صندوق بین المللی پول، بیشتر تلاش کنند. اروپا به نوبه خود می تواند چنین وام هایی را از طریق اینستکس ارایه کند که دست کم به تصویب ضمنی ایالات متحده آمریکا نیاز دارد.
ادامه دارد........
نظر شما