بازار؛ گروه استانها: شهریورماه بود که رئیس جمهور طی یک سخنرانی از مردم برای سرمایه‌گذاری در بازار بورس دعوت کرد، روحانی اظهار کرد: «فضای بورس را برای مردم آماده کردیم؛ مردم نباید به بورس کوتاه مدت نگاه کنند».
در ماه‌های ابتدایی سال ۹۹ بازار بورس کشور با هیجانات بسیاری روبرو شد؛ رشد حضور بورس بازان و رشد ناگهانی سهام شرکت‌های مختلف در روزهای ابتدایی و همچنین تشویق دولت به سمت این سرمایه‌گذاری باعث شد بورس طی روزهای اخیر به وضعیت نامطلوبی برسد.
مردمی که با هیجان بسیاری وضعیت تالار شیشه‌ای را برای کسب سود بیشتر دنبال می‌کردند و بی‌اراده وارد این بازار شدند ناگهان سرمایه آنها با ریزش بورس به باد فنا رفت و بسیاری از مردم حتی زندگی خود را از دست دادند.
زمانی این تالار شیشه‌ای بیش از همه بورس‌های جهانی به دلیل وضعیت خود به نتایج انتخابات آمریکا چشم دوخته بود، اکنون کارشناس و غیر کارشناس برای این بازار افق‌هایی را پیش بینی کرده و مردم هم همچنان در کوچه سرگردانی منتظر چشم انداز مطلوبی هستند، سهامداران هم باید منتظر افق مطلوبی باشند و برای خروج سرمایه خود از این بازار عجول نباشند.
سرمایه‌هایمان را می‌فروشیم
نامش علی رئوفی است و ۴۵ سال سن دارد و دانشجوی روانشناسی است که چهار ماهی است وارد سرمایه‌گذاری در بازار بورس شده است. وی درباره وضعیت بورس می‌گوید: من فارغ التحصیل بیکار هستم و سرمایه خود را در بروس گذاشتم اکنون دو ماهی است با ریزش بورس روبرو هستم؛ مردم دیگر به این بازار مالی اعتماد ندارند و سرمایه آنها در این بازار از بین رفته است.
وی می‌افزاید: قصد دارم سهام خود را بفروشم؛ به بازار نمی‌شود اعتماد کرد. به نظر بورس برای دولت است نه ملت؛ مردم هم با هیجان همه دارایی خود را گذاشتند، بیچاره افرادی که سرمایه ابتدایی خود را از دست دادند؛ پدر یکی از دوستان من بر اثر این ریزش پی در پی، سکته کرده و در خانه بستری است.
دخالت دولت بورس را پایین کشید
یک شهروند دیگر قمی که زمانی کاسب بود و شغل آزاد داشته و با بحران کرونا وضعیت اقتصادی او هم بحرانی شده و با کمک سرمایه اندکی که به واسطه فروش سکه و طلای همسرش حاصل شده به سمت بازار بورس سراسیمه می‌شود اما با ریزش این روزها همین اندک سرمایه را هم از دست می‌دهد، در گفت‌وگو با خبرنگار بازار بیان می‌کند: کسب و کار خود را در بحران کرونا از دست دادم و برای امرار معاش و کسب درآمد به سمت بورس رفتم؛ در ابتدا خوب بود ولی اکنون وضعیت نامطلوب است و به نظر بورس در قبضه دولت قرار دارد.
محسن یارمحمدی می‌افزاید: دیگر به این بازار اعتمادی نیست، کاش سرمایه‌ام را در بازار می‌گذاشتم؛ حال به این وضع زندگی و به فنا رفتن سرمایه‌ام هیچ امیدی به این بازار ندارم؛ چرا که هیجانات از ابتکارات دولت است و چرا دولت اکنون مردم را به حال خود رها کرده است؟
دولت به وظیفه خود عمل کند
دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه مفید نیز در این زمینه در گفت وگو با خبرنگار بازار می‌گوید: بازار سرمایه مانند هر بازار دیگر نیازمند زیرساخت‌های مناسب است تا بتواند کارا عمل کند. در اینجا است که نقش دولت مهم خواهد بود زیرا دولت علاوه بر اتخاذ سیاست‌هایی که موجب ثبات اقتصادی شده به تعادل بازار ارز، نرخ سود بانکی، مدیریت نقدینگی می‌انجامد و یا به کاهش نوسانات کمک می‌کند باید ریل‌گذاری کرده و قوانینی مناسب در بازار مالی تدوین کند.
حجت الاسلام دکتر محمدرضا یوسفی بیان می‌کند: دولت باید به وظیفه تاریخی خود عمل کند به سیاست‌های شفاف‌سازی مبادرت ورزیده و با انواع انحصارها و دخالت‌های بازیگران و رانت جویی‌ها مقابله و نظارت دقیق بر فرآیندها داشته باشد و در یک کلمه فضای رقابت منصفانه در بازار را فراهم تنها در این صورت بورس روند درستی را پیش گیرد.
دولت بدون تلاش برای فضای شفاف در بورس و ایجاد زیرساخت‌های لازم اقدام به تشویق مردم عادی برای ورود به بازار سرمایه کرده است
وی در بخش دیگری از سخنان خود بیان می‌کند: فلسفه وجودی بازار سرمایه، ایجاد کانالی برای تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی است تا رشد سرمایه‌گذاری، رشد نرخ اشتغال و رشد اقتصادی را نتیجه داده؛ رونق اقتصادی و رفاه برای جامعه را به ارمغان آورد و به عبارت دیگر بخش مالی اقتصاد باید در خدمت بخش حقیقی آن باشد.
این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به دعوت دولت از مردم برای سرمایه‌گذاری در بورس، اظهار کرد: اما مفهوم حمایت از بازار سرمایه در ایران به گونه‌ای دیگر است؛ دولت بدون تلاش جهت فضای شفاف در بورس و ایجاد زیرساخت‌های لازم اقدام به تشویق مردم عادی برای ورود به بازار سرمایه کرده است.
به گفته وی، مردم به تشویق مقامات و توهم سوددهی بدون ریسک وارد بازار شدند در حالی که خلأهای قانونی، نظارت ضعیف بر نحوه معاملات، وجود رانت‌های اطلاعاتی و... فضای بسیار دلپذیری را برای رانت جویان فراهم کرده و مردم از ابتدا وارد فعالیت ریسکی شده بودند.
لزوم فراهم کردن زیرساخت‌های مناسب برای بازار سرمایه
یوسفی بر فراهم کردن زیرساخت لازم برای بازار سرمایه در کشور تأکید دارد و می‌گوید: در صورتی که بازار مالی کارکرد درستی داشته باشد می‌تواند از طریق تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی در ایجاد رونق اقتصادی نقش مهمی ایفا کند و بازار سرمایه برای اینکه رسالت خویش را به خوبی عمل کند نیاز به زیرساخت مناسبی دارد.
وی عنوان می‌کند: دولت با تدوین قوانین مناسب و اجرای سیاست‌های شفاف‌سازی موجب تصمیم‌گیری بهتر فعالان این بازار می‌شود؛ همچنین دولت‌ها با سیاست‌گذاری‌های مناسب مانند مدیریت نرخ بهره و تثبیت تورم و دیگر سیاست‌ها، فضای فعالیت بازیگران بازار سرمایه را فراهم می‌کنند از این امور به حمایت دولت از بازار سرمایه می‌توان تعبیر کرد در یک تشبیه دولت به مثابه یک فدراسیون ورزشی که با قانون گذاری مناسب و داوری عادلانه موجب فراهم شدن فضای رقابت منصفانه می‌شود باید عمل کند.
بازار سرمایه‌ای که برای بقای خود چشم به سرمایه ملی دوخته است
این دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه مفید همچنین از اشتباه دیگر دولت پرده برداشته و بیان کرد: حال دولت اشتباه دیگری را مرتکب شده است؛ از صندوق توسعه ملی برای کمک به صندوق تثبیت بازار استفاده می‌کند، یعنی بازار سرمایه که باید ابزار تأمین مالی بنگاه‌ها می‌شد خود برای تدوامش به کمک سرمایه ملی نیازمند است، امری که در کشورهای معتبر اقتصادی دیده نمی‌شود.
وی با اشاره به اینکه استفاده از صندوق توسعه مالی ابعاد و پیامدهای زیادی دارد، اظهار می‌کند: اول این که از سرمایه ملی و نسل‌های آتی جهت منافع سهامداران استفاده می‌شود یعنی از جیب حدود ۸۰ میلیون به جیب چند میلیون نفر و چنان چه در سهم شرکت‌ها از بازار بیان شده به شکلی نابرابر در جیب این چند میلیون خواهد رفت.
به گفته یوسفی، این قضیه شبیه پرداخت زیان مؤسسات مالی اعتباری در سال ۹۶ توسط بانک مرکزی است که با استفاده از بیت المال، سوء مدیریت و فساد مدیران جبران شد.
وی تصریح می‌گوید: از سوی دیگر با توجه به محدودیت‌های ارزی، روشن است که این برداشت از صندوق امری صوری بوده و بر ذخایر خارجی بانک مرکزی چیزی افزوده نمی‌شود و در نتیجه عملاً استقراض از بانک مرکزی صورت خواهد گرفت.
یوسفی می‌افزاید: یعنی از طرفی از دارایی ۸۰ میلیون نفر برداشت شده و به جیب گروه معدودی واریز می‌شود و از سوی دیگر مردم باید بار تورم ناشی از این سیاست را نیز تحمل کنند؛ مشکل دیگر این که بر حسب قانون برنامه پنجم، منابع صندوق توسعه باید در جهت سرمایه‌های مولد اقتصادی بکار گرفته شود ولی الآن از مسیر خود خارج شده است.
بورس برای افرادی است که سرمایه بزرگی برای پس انداز داشته باشند مناسب است چرا که ریسک بالایی دارد و مشارکت عامه مردم در این بازار اشتباه خواهد بود
به گفته این کارشناس مسائل اقتصادی، در فضای اقتصاد دلالی و رانتی ایران قابل درک است، چنانچه تخفیف سهام شرکت‌های دولتی در قالب «ای؛ تی؛ اف» و کاهش دستوری سود سپرده را می‌توان در نهایت در مسیر تخریب اقتصاد مولد و رونق بیشتر اقتصاد دلالی تفسیر کرد.
وی در بخش پایانی سخنان خود می‌افزاید: ای کاش دولت به نقش حمایتی خود عمل می‌کرد و از سویی دغدغه بخش مولد اقتصادی را داشت که با توجه به روند محدود شدن واردات، بنگاه‌های اقتصادی با مشکل کاهش شدید مواد اولیه مواجه شده و در ادامه سال جاری احتمال افت تولید و یا حتی تعطیلی یا نیمه تعطیلی بنگاه‌ها می‌رود.
بورس مکانی برای افرادی با سرمایه بزرگی برای پس انداز
به سراغ یک کارشناس و دانشیار دیگری از دانشکده اقتصاد دانشگاه مفید رفته و از وی درباره دیدگاه خود درباره تشویق مردم به سمت بازار بورس پرسیدم که وی دیدگاه موافقی نسبت به تبلیغ و دعوت دولت به سمت بازار بورس دارد و این بازار را مناسب تراز بازار طلا و غیره می‌داند.
دکتر ناصر الهی می‌گوید: همه مردم نباید در بورس حضور می‌یافتند؛ بورس برای افرادی است که سرمایه بزرگی برای پس انداز داشته باشند مناسب است چرا که ریسک بالایی دارد و مشارکت عامه مردم در این بازار اشتباه خواهد بود.
وی می‌افزاید: دولت برای تبلیغ برای حضور در بورس کار درستی کرد چرا که بهتر از دیگر بازارهای سرمایه‌ای است اما آمدن افراد عادی در این بازار بدون آموزش و دانش کافی اشتباه بود، بورس سیگنال‌هایی دارد که خطرات خود را دارد.
به گفته وی، مردم باید در مواردی که ریسک کمتری داشت حضور می‌یافتند و اشخاص حقوقی که از سرمایه و درآمد بالایی داشته و در بالا رفتن و کاهش بورس دخالت داشتند محدود هستند، این مهم درس آموزنده‌ای به افراد کم درآمد داد تا با هیجانات وارد چنین سرمایه گذاری‌هایی نشوند.
نظر شما