بازار؛ گروه استانها: کشت دانه روغنی کُلزا در دهه اخیر با توجه به سیاست‌های کشور و با هدف خوداتکایی در تولید روغن سالم و کاهش وابستگی به واردات در شرایط اقتصاد مقاومتی و جهش تولید، به‌عنوان محصول راهبردی در دستور کار دولت قرار گرفته به‌نوعی که مطرح شده با توجه به خشک‌سالی‌های پی‌درپی و کمبود آب در کشور باید به سمت کشت‌های استراتژیک با آب‌بری کم برویم که یکی از این محصولات، کشت دانه‌های روغنی یا کُلزا است.
اما به راستی اگر در این مسیر قدم برداشته باشیم چرا باید این روزها با بالا رفتن قیمت روغن مواجه شویم؟ و آیا علت آن را می توان در کاهش میزان تولید دانه های روغنی دانست؟
سال جهش تولید از نیمه هم گذشته اما همچنبن شاهد وابستگی حدود ۹۰ درصدی کشور به واردات دانه‌های روغنی، کنجاله و روغن و خروج سالانه چندین میلیارد دلار ارز از کشورمان در این زمینه هستیم؛ موضوعی که این سئوال را در ذهن متبادر می کند که آیا باید همچنان دست‌روی‌دست بگذاریم؟
شهریورماه سال جاری بود که مدیر امور زراعت سازمان جهادکشاورزی استان همدان با اشاره به اینکه کشت کلزا در استان همدان سابقه‌ای دیرینه ای دارد از اجرای طرح‌های توسعه دانه‌های روغنی از سال ۱۳۷۹ در این استان نام برد و گفت: زمانی که کلزا به عنوان یک محصول استراتژیک در نظر گرفته شد استان همدان در کشت این محصول از استان‌های پیشرو بوده است.
۸۵ درصد روغن کشور از طریق واردات تأمین می‌شود و سالانه چهار میلیارد دلار هزینه واردات روغن است
علی بایگانه با اشاره به اینکه ۸۵ درصد روغن کشور از طریق واردات تأمین می‌شود، عنوان کرد: سالانه چهار میلیارد دلار هزینه واردات روغن می‌شود و در شرایط اقتصادی موجود باید تلاش کنیم تولیدات محصولات کشاورزی مانند کلزا را در داخل انجام دهیم تا امنیت غذایی داشته باشیم.
وی با تاکید بر اهمیت کشت دانه‌های روغنی در استان همدان بیان کرد: سال گذشته با وجود تلاش‌های انجام شده در استان همدان، ۲۴۰۰ هکتار دانه روغنی کشت شد اما در پی خسارت‌های وارده بر اثر سرمازدگی و تگرگ تنها یک هزار و ۹۳۰ تن محصول کلزا از یک هزار و ۴۲۵ هکتار زمین زیرکشت برداشت و در نهایت ۱۹۳۰ تن محصول از این سطح تحویل مراکز شد.
بایگانه با تاکید بر اینکه برآنیم که در سال جاری با همت کارشناسان و تلاش مضاعف کشاورزان بالغ بر هفت هزار هکتار را زیر کشت کلزا ببریم، گفت: امسال باید ۱۴ هزار تن دانه روغنی کلزا از مزارع استان همدان برداشت شود.
با توجه به افق ۱۰ ساله مبنی بر خوداتکایی بر دانه‌های روغنی و برنامه‌های سال جهش تولید از یک‌سو و ضرورت بالا بردن بهره‌وری مزارع گندم به‌عنوان یک محصول استراتژیک در کشور، نیاز به معرفی محصول کلزا به‌عنوان کشت جایگزین و البته تشویقی، برای کشاورزان همدانی احساس می‌شود.
از این موضوع که بگذریم این روزها شاهد افزایش قیمت روغن در بازار هستیم درحالی که کشت کلزا به عنوان یک دانه روغنی، در سایه گران‌تر بودن محصول گشنیز، بسیار کم‌رنگ و نیازمند تدبیر است.
در این راستا برآن شدیم تا در خصوص وضعیت کشت کلزا و آفتابگردان به عنوان دانه های روغنی، صحبت های منصور رضوانی جلال ریس سازمان جهادکشاورزی استان همدان را نیز بشنویم که در ادامه آن را می خوانید:
کشاورزان به‌سبب قیمت بیشتر محصولات رقیب به‌جای روی آوردن به کاشت گیاه کلزا، به کاشت محصولاتی چون گشنیز روی می‌آوردند
منصور رضوانی جلال در خصوص وضعیت کشت دانه روغنی کلزا در استان همدان مطرح کرد: کشاورزان به‌سبب قیمت بیشتر محصولات رقیب به‌جای روی آوردن به کاشت گیاه کلزا، به کاشت محصولاتی چون گشنیز روی می‌آوردند بدین‌سان نیاز است تا مانند گذشته در زمینه ترویج و حمایت‌ها قدم برداریم.
رئیس سازمان جهادکشاورزی استان همدان با بیان اینکه امسال پنج هزار تن کلزا در استان همدان تولید خواهد شد، اضافه کرد: یکی از آیتم‌های جهش تولید، افزایش کشت کلزا است.
گذشته از این مباحث نمی توان ورود دلالان به گرانی روغن را نادیده گرفت چراکه بازار را تحت الشعاع قرار داده اند به گونه ای که وقتی سری به بازار و فروشگاه های همدان می زنیم، مادام از نگرانی های مردم نسبت به گران شدن روغن و یا کمبود آن می شنویم؛ در فروشگاه های زنجیره ای همدان، قفسه های روغن خالی شده و گویی این گرانی ها، مردم را مستاصل کرده است.
در این زمینه، یکی از فروشندگان همدانی در گفتگو با خبرنگار بازار با بیان اینکه دلالان با قیمت بسیار بالایی روغن را برای خرید به ما پیشنهاد می دهند، عنوان کرد: دلالان، روغن را احتکار می کنند و تنظیم بازار نیز خوب کار نمی کند.
وی با بیان اینکه روغن هایی که از قبل در مغازه ما موجود است، قیمت مناسبی دارد، گفت: در حال حاضر، علی رغم اینکه قیمت مناسبی روی روغن ها درج شده، اما دلالان قیمت بالایی در حد بیش از ۳ برابر آن، به ما پیشنهاد می دهند.
این روند در حالی است که در استان همدان یک کارخانه روغنی کشی در شهرستان نهاوند وجود دارد؛ شرکت کشت و صنعت خزل در سال ۱۳۸۵ ثبت و در سال ۱۳۹۰ فعالیت و تولید خود را آغاز کرده و در این شرکت، روغن کلزا، روغن آفتابگردان، روغن مخلوط، روغن ذرت، روغن چربی شیرینی، روغن سرخ کردنی و غیره تولید می شود.
در این خصوص پای صحبت های مومنعلی خزایی مدیرعامل کارخانه روغن نگین نهاوند با اشتغالزایی ۲۰۰ نفر مستقیم و ۵ هزار نیرو غیرمستقیم که در دو دوره به عنوان کارآفرین برتر کشوری انتخاب شده است، نشستیم تا وضعیت این کارخانه و تولید روغن را جویا شویم که در ادامه آن را می خوانید:
کمبود روغن نداریم/ مردم خونسرد باشند
مومنعلی خزایی در گفتگو با خبرنگار بازار با اشاره به اینکه هم اکنون کمبودی در زمینه روغن وجود ندارد، مطرح کرد: مردم نگران این موضوع نباشند چراکه کمبود روغن نداریم، در وضعیتی که واحدهای برخی از همکاران ما تعطیل بود اما ما حتی در روزهای تعطیل اخیر نیز فعال بودیم.
مدیرعامل کارخانه روغن نگین نهاوند در خصوص وضعیت پیش آمده برای روغن مطرح کرد: متاسفانه مدیریت جهادکشاورزی در سطح کشوری بسیار ضعیف است و این امر موجب شده هم اکنون تنها ۵ یا ۶ واردکننده و صادرکننده روغن در کشور فعالیت داشته باشند.
وی با بیان این که از حواله روغن استان همدان که بالغ بر ۷۰۰ تُن است، تنها ۲۵۰ تُن آن را به ما داده اند، از استاندار همدان خواست تا میزان حواله های بیشتری را به کارخانه روغن نگین نهاوند اختصاص دهد و گفت: در حال حاظر از ۶۰ درصد ظرفیت تولیدمان استفاده می کنیم و در روز بالغ بر ۱۵۰ تا ۲۰۰ تن روغن تولید می کنیم.
خزایی با اشاره به اینکه شیوع ویروس کرونا روی تولید و فروش محصولات اثر نداشته است، عنوان کرد: این روزها تنها مشکلی که داریم ضعف مدیریت در وزارت جهادکشاورزی است چراکه محصول کلزا را با قیمت مناسبی از کشاورزان خریداری نمی کنند و این امر موجب شده که شاهد سوق پیدا کردن کشاورزان به سمت کشت دیگر محصولات باشیم.
مدیرعامل کارخانه روغن نگین نهاوند در ادامه گفتگو با اشاره به اینکه با این روند، با کاهش چشمگیر کشت کلزا و البته کشت گندم در شهرستان نهاوند روبرو هستیم، اظهار کرد: بنده مایل بودم کلزا را از کشاورزان با قیمت بالغ بر ۱۲ هزار تومان نیز خریداری کنم اما آقایان نگذاشتند این امر محقق شود در حالی که مدیریت وزارت جهادکشاورزی باید قوی تر باشد اما متاسفانه آن ها خواستند تا هدف ارز ۴۲۰۰ تومان بماند و این امر کشاورزان را از بین برد.
خزایی در ادامه این موضوع بیان کرد: متاسفانه شاهدیم که کشاورزان و تولیدکنندگان را در این مسیر از بین برده اند؛ بارها خواستار صحبت با آقای آزادی خواه از نمایندگان مجلس شده ام اما حتی برای ۵ دقیقه نیز جوابگوی بنده نبودند در حالی که مسئولان باید از کشاورزان در این زمینه مشورت بگیرند.
در حال حاضربرداشت کلزا در سال جاری به یک هزار تُن کاهش یافته و کشت آفتابگردان نیز صفر شده است
وی ضمن ابراز تاسف بیان کرد: در اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ شاهد بودیم که در شهرستان نهاوند برداشت های ۱۵ هزار تنی کلزا و برداشت های مناسبی در زمینه آفتابگردان صورت می گرفت اما در حال حاضر، برداشت کلزا در سال جاری به یک هزار تُن کاهش یافته و کشت آفتابگردان نیز صفر شده است.
خزایی با تصریح بر اینکه با این روند، محصول کلزا و آفتابگردان مورد نیاز کارخانه روغن نگین نهاوند از دیگر استان ها تامین می شود، اضافه کرد: هم اکنون تامین کلزای مورد استفاده از دشت مغان، اردبیل، دزفول و استان های شمال کشور است.
وی ادامه داد: علت این روند عدم برنامه ریزی های مناسب در وزارت جهادکشاورزی است در حالی که اگر بازار را به دست کشاورزان بدهد شاهد این نخواهیم بود که دلالان حق کشاورزان را بخورند و تمامی سود به جیب دلالان برود.
مدیرعامل کارخانه روغن نگین نهاوند در بخش پایانی این گفتگو، در خصوص وضعیت تولید و عرضه روغن نیز گفت: مردم خونسرد باشند، قیمت روغن از این میزان بالاتر نخواهد رفت و کمبودی نیز در محصول روغن نداریم.
اما به راستی چرا باید روند تولید محصول روغن به این سمت و سو کشیده شود؟ درحالی که میتوان با توسعه کشت کلزا جلوی این چنین اتفاقاتی را گرفت چراکه کلزا یک گیاه روغنی است که دانه آن حاوی ۴۵-۴۰ درصد روغن و ۳۵-۲۵ درصد پروتئین است و روغن کلزا به‌دلیل ترکیب مناسب اسیدهای چرب غیراشباع و درصد پایین اسیدهای چرب اشباع همانند زیتون، جزء باکیفیت‌ترین روغن‌های خوراکی است و حتی پروتئین موجود در کنجاله نیز در تغذیه دام و طیور استفاده می‌شود.
کشت کلزا در تناوب با گندم و جو، علاوه‌بر مزایایی نظیر کاهش جمعیت علف‌های هرز، کاهش آفات و بیماری‌های گندمباعث افزایش و پایداری عملکرد دانه گندم نیز می‌شود
تجربه‌های شخصی کشاورزان نشان داده که کشت کلزا در تناوب با گندم و جو، علاوه‌بر مزایایی نظیر کاهش جمعیت علف‌های هرز، کاهش آفات و بیماری‌های گندمباعث افزایش و پایداری عملکرد دانه گندم نیز می‌شود.
رعایت دستورالعمل تولید کلزا که نتیجه کارهای تحقیقاتی در طی سالیان گذشته است باعث استحصال پتانسیل عملکرد دانه ارقام توصیه شده کلزا در هر منطقه خواهد شد؛با این حال شاهدیم علی رغم این که در سال جهش تولید هستیم اما هم چنان کشورمان وابستگی شدیدی به واردات دانه‌های روغنی، کنجاله و روغن دارد و در حالی که باید به دنبال خوداتکایی و امنیت غذایی باشیم با نگرانی های مردم در خصوص گرانی و کمبود روغن روبرو هستیم.
حال در این بین امیدواریم مسئولین مربوطه در این وضعیت ورود مناسبی داشته باشند و مانع از جولان دلالان و چرب تر کردن قیمت روغن در بازار باشند ضمن اینکه باید با نگاه آینده نگرانه به بحث تولید محصول روغن توجه شود و برنامه ریزی ها به سمت حمایت هرچه بیشتر از کاشت دانه های روغنی در استان همدان سوق داده شود چراکه فراموشی کشت دانه‌های روغنی، به معنای تداوم وابستگی‌های غذایی به دیگر کشورها خواهد بود و نتیجه آن در بلندمدت نیز همین گرانی ها و کمبودها است که مادام مردم را نسبت به آینده ناامیدتر و نگران تر می سازد.
نظر شما