محمد مهدی ملکی؛ بازار: «ابوالفضل ظهره‌وند» سفیر اسبق ایران در ایتالیا و افغانستان در گفتگو با خبرنگار بازار در خصوص اینکه دستگاه دیپلماسی ایران تا چه میزان در پیشبرد هدف «توسعه تعاملات تجاری» به ویژه پس از اعمال شدیدترین تحریم ها از سوی آمریکا موفق عمل کرده است، گفت: واقعیت مطلب این است که بنا به دلایل مختلف موضوع پیگیری توسعه تعاملات تجاری در وزارت امور خارجه کشورمان در آن ترازی که باید نیست و علت آن هم به بیرون از وزارت امورخارجه برمی‌گردد.
ظهره وند افزود: وزارت امور خارجه صرفا دستگاهی است که باید مأموریت‌های ابلاغی خود را از سوی دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی، دولت و سفارش هایی که دریافت می‌کند، اجرایی کند.
سفیر اسبق ایران در ایتالیا تصریح کرد: بنابراین چنین دستور کارهایی از سوی نهادهایی که باید به وزارت امور خارجه ابلاغ می کردند وجود نداشته یا اینکه دستگاه‌های ذیربط خودشان خواستند که مستقل عمل کنند یا در این خصوص نقش خاصی را برای وزارت امور خارجه در نظر نداشتند و حتی برخی پیگیری این موضوع از سوی وزارت امور خارجه را به نوعی دورزدن ارتباطات بین‌المللی آن دستگاه‌ها در نظر می‌گرفتند. اما همان دستگاه ها، زمانی که به مشکل برمی خورند به سفارت خانه ها و وزارت امور خارجه مراجعه میکنند.
وی ادامه داد: در گذشته های دورتر هم وضعیت به گونه ای بوده که وزیر امور خارجه حتی به سفرا جهت ورود به مسائل اقتصادی توصیه ای نمی کرده است.
ظهره وند با بیان اینکه این موضوع یک مشکل اساسی است که باید در سطح دولت و بالاتر از آن بررسی شود، گفت: وزارت امور خارجه هم بر اساس وظایفی که به آن می‌دهند خود را تجهیز و فعال می‌کند، بنابراین نباید در این زمینه صرفاً توپ در زمین وزارت امور خارجه نگه داشته شود.
سفیر اسبق ایران در افغانستان تصریح کرد: برخی وزارتخانه‌ها از جمله وزارت بازرگانی در کشورهای مختلف وابسته دارند و همین وابسته ها هم تا بتوانند تلاش میکنند سفیر و سفارتخانه را بنا به دلایلی دور بزنند، بنابراین مشکلات ما در این حوزه باید در سطحی بالاتر از وزارتخانه‌ها حل و فصل شود.
وی بیان کرد: به صورت قانونی وزارت امور خارجه در ارتباطات بین المللی محور اصلی است، اما این موضوع را در عمل بسیاری از سازمان ها و وزارتخانه ها برنمی‌تابند
ظهره وند با بیان اینکه ما حتی فاقد یک استراتژی توسعه ملی هستیم و این در حالی است که کشورهای مختلف در جهان هر کدام برنامه‌های راهبردی جهت توسعه ملی خود دارند، گفت: به طور مثال کشوری مانند چین می‌داند که از هر نقطه از جهان چه چیزی میخواهد و بر اساس همان هم سفیران خود را در کشورهای مختلف تعیین می‌کند و سازمان ها و وزارتخانه های داخل آن کشور ذیل وزارت امور خارجه آن حرکت می کنند تا سریع تر به هدف ملی خود دست یابند.
سفیر اسبق ایران در ایتالیا خاطرنشان کرد: علیرغم آنچه بیان شد به هر حال وزارت امور خارجه چشم نظام و کشور در تعاملات و مناسبات بیرونی است، این وزارتخانه است که موظف است نیازهای کشور را در نقاط مختلف جهان شناسایی و بر اساس آن، ظرفیت‌های داخلی را با آنها مرتبط کند.
وزارت امور خارجه باید راهکارهای توسعه مناسبات تجاری کشور با سایر نقاط جهان را دسته بندی و بایگانی کند
وی ادامه داد: وزارت امور خارجه باید راهکارهای توسعه مناسبات تجاری کشور با سایر نقاط جهان را دسته بندی و بایگانی کند و بر اساس الگوهای موفقی که از سایر کشورها امروز در اختیار داریم بتوانیم در حوزه های مختلف مالی، پولی، بانکی، اقتصادی، تکنولوژیک، علمی_دانشگاهی و دیگر زمینه ها در جهت توسعه ملی قدم برداریم.
ظهره وند تصریح کرد: ایران امروز حدود ۱۳۰ نمایندگی در سراسر جهان دارد، اگر هر نمایندگی در سال یک یا دو مورد از سیاست های کلان و اقدامات مناسب از کشورهای مختلف جهان را به کشور خودمان منتقل می‌کردند،۱۳۰ اقدام یا راهبرد موثر به واقع می تواند کشور را متحول کند. اما این انتقال تجربه، سیاست و اقدامات کلان راهبردی و تاثیرگذار کشورهای مختلف جهان به داخل کشور تا کنون جدی گرفته نشده و این نقد به وزارت امور خارجه وارد است.
این دیپلمات پیشین کشورمان اضافه کرد: اینکه ما متوجه بشویم که کشورهای مختلف در حل مسائل و مشکلات ریز و درشت خود چگونه تصمیم گیری و اقدام کرده‌اند، در زمان گران شدن کالاهای مختلف از جمله خودرو، تخم مرغ و هر کالا و خدمت دیگری چگونه رفتار کرده اند و چطور محدودیت ها را تبدیل به فرصت کردند اینها برای ما مفید و ارزنده است.
وی با بیان اینکه سیاست زدگی وزارت امور خارجه امروز یک عاملی است که ما نتوانیم آن رسالت تاریخی و انقلابی این دستگاه دیپلماسی را به انجام برسانیم، گفت: البته ممکن است برخی از آقایان اعتقادی به باورهای انقلابی نداشته باشند و معتقدند که ما دیگر از انقلاب گذر کردیم و و آن را صرفاً به عنوان موضوعی برای شناسایی در موزه میدانند نه به عنوان یک طرز فکر و عمل و نه به عنوان منظومه حرکتی برای کشور، این هم خودش یک چالش است.
کشورهای همسایه باید در طرح راهبردی توسعه ملی ما نقش و جایگاه مشخصی داشته باشند
ظهره وند در خصوص موانع توسعه تعاملات تجاری ایران با کشورهای همسایه، اظهار داشت: کشورهای همسایه باید در طرح راهبردی توسعه ملی ما نقش و جایگاه مشخصی داشته باشند، باید این موارد را بدانیم که آیا ما از آنها منابع خاصی را مطالبه داریم؟ آیا می‌خواهیم با آنها بازار مشترکی داشته باشیم و مواردی از این دست که می تواند مشخص کننده این مهم باشد که کشورهای منطقه ای چه نقشی در توسعه ملی ایران دارند.
سفیر اسبق ایران در ایتالیا تصریح کرد: مرکزیتی که بتواند فرصت های شناسایی شده بیرون از مرزها را در کنار یکدیگر گذاشته و بر اساس آن اولویت ها را مشخص کند، در کشور ما وجود ندارد و متاسفانه نگاه ها به سمت ورای منطقه و غرب دوخته شده است.
وی ادامه داد: ما باید ببینیم که آیا راهبرد صادرات را دنبال می کنیم، نگاه جا به جایی را دنبال می کنیم، راهبرد ادغام را پیگیری می‌کنیم و اینکه اساساً با چه نگاهی به کشورهای منطقه نگاه می‌کنیم اینها مواردی است که باید در در سند راهبردی توسعه ملی ایران بیان شود.
ظهره وند اظهارداشت: وزارت امور خارجه در این راستا تلاش های خودش را دارد و متناسب با ظرفیت سفارتخانه و فرد سفیر در آن کشور و پرسنلی که در خارج از مرزها داریم، تاکنون برخی گام ها را برداشته است هرچند که انتقاداتی هم به آن وارد است.
ما باید بهترین پرسنل و نیروهای خود را در کشورهای پیرامونی و منطقه‌ای مامور کنیم که قطعاً ماموریت های سخت و دشواری هم خواهند بود
سفیر اسبق ایران در افغانستان بیان کرد: ما باید بهترین پرسنل و نیروهای خود را در کشورهای پیرامونی و منطقه‌ای مامور کنیم که قطعاً ماموریت های سخت و دشواری هم خواهند بود، بنابراین باید دیپلمات های کارکشته ما در کشورهای همسایه مامور شوند.
وی افزود: بنابراین ما باید نسبت به نوع نگاه و روابط مان به کشورهای همسایه، ظرفیت‌های اقتصادی داخلی، اهداف کوتاه مدت و بلند مدت تجاری و قرار گرفتن این موارد در یک معادله چند مجهولی، به جمع بندی مشخصی دست پیدا کنیم.
ظهره وند تصریح کرد: تحقق اهداف اقتصادی کشور نیاز به پشتوانه اعتقادی، سیاسی، سرمایه گذاری، فرهنگی و ارتباط توامان میان این حوزه ها دارد که این مهم نیز، نیازمند یک ذهن پیچیده و عمیق است که متأسفانه این را نمی بینم.
ما تحت عنوان تنظیم بازار همان مختصر بازار هدفی را که به دست آورده ایم را هم از دست می دهیم
سفیر اسبق ایران در ایتالیا با بیان اینکه بازار صادراتی به راحتی به دست نمی‌آید و حفظ آن هم به مراتب سخت تر است، گفت: ما تحت عنوان تنظیم بازار همان مختصر بازار هدفی را که به دست آورده ایم را هم از دست می دهیم. در واقع بازارهایی را که دنیا به خاطر آن سرباز جابجا می‌کند، ما به راحتی از آن می گذریم.
ما به بهانه تنظیم بازار از صادرات جلوگیری می‌کنیم، تعرفه‌ها را به هم میزنیم، پول ملی بی ثبات، تورم و امثال این موارد که خارج از اختیار وزارت امور خارجه هم هست ولی حتماً تجارت خارجی ما را مختل می کنند
وی بیان کرد: ما به بهانه تنظیم بازار از صادرات جلوگیری می‌کنیم، تعرفه‌ها را به هم میزنیم، پول ملی بی ثبات، تورم و امثال این موارد که خارج از اختیار وزارت امور خارجه هم هست ولی حتماً تجارت خارجی ما را مختل می کنند. بنابراین، ابتدا باید معضلات ساختاری را حل کنیم و بعد از آن از دستگاه‌های مختلف انتظار داشته باشیم که بتوانند به وظایفشان به درستی عمل کنند.
ظهره وند تصریح کرد: ما هنوز معنای تنظیم بازار را متوجه نشدیم شما می توانید همزمان هم صادرات و هم واردات داشته باشید، این چه ایرادی دارد؟ اما ما می گوییم یا باید یا صادر کنیم یا وارد کنیم، این مشکلات ناشی از بی دانشی برخی آقایان است.
سفیر اسبق ایران در افغانستان خاطرنشان کرد: شما در بسیاری از کشورها می بینید که همزمان کالاهای مختلفی چون پرتقال، سیب و هر آنچه که در نظر بگیریم را صادر و وارد میکنند، چرا؟ به این دلیل که صادرات ماهیتش با واردات متفاوت است، در واقع شما حتی اگر لازم باشد برای حفظ بازار صادراتی خود باید گران‌تر هم وارد کنید.
وی ادامه داد: این موضوع ممکن است ضرری در کوتاه مدت برای شما داشته باشد اما در بلند مدت به سود شما خواهد بود، این کاریست که امروز چینی‌ها به خوبی آن را انجام می‌دهند.
ظهره وند تصریح کرد: چینی ها سنگ آهن از منطقه ما خارج می کنند و ارزان تر آهنی که اصفهان در حال تولید است به ما صادر میکنند، چرا که آنها می‌خواهند بازار ما را داشته باشند. آنها در نقل و انتقال کالاهای خود از ظرفیت های نظامی اشان استفاده میکنند تا هزینه بیشتری را متحمل نشوند و میدانند در بلندمدت آن بازار سود آنها را تأمین خواهد کرد.
سفیر اسبق ایران در ایتالیا بیان کرد: ما اصلاً چنین نگاه بلند مدتی به تجارت خود نداریم، یک سال واردات سیر آزاد می شود یک سال محدود می شود، در هر کالایی که بخواهیم اشاره کنیم این فراز و نشیب ها و تعدد تصمیم گیری های متضاد را شاهد هستیم که اینها به تجارت خارجی و هدف گذاری های توسعه ملی ما ضربه زده و خواهد زد.
وی ادامه داد: با این تفاسیر و بنا به آنچه که گفته شد نمی‌توانیم همه نواقص و کاسه کوزه ها را بر سر وزارت امور خارجه بشکنیم.
ظهره وند در خصوص راه های افزایش تعاملات تجاری میان ایران و افغانستان هم گفت: مهمترین مبادی ورود و خروج کالا از افغانستان، ایران و پاکستان است، البته ایران ظرفیت بسیار بالاتری از طرف پاکستانی دارد و فرهنگ و زبان ایران و افغانستان مشترک است.
سفیر اسبق ایران در افغانستان تصریح کرد: سال ها میلیون ها افغانستانی در ایران زندگی کردند و با ذائقه ایرانی ها آشنا هستند، بازار ما را خوب می فهمند و کالای ایرانی در بازار افغانستان جزو بهترین کالاها به حساب می آید.
وی افزود: اما متاسفانه در همین کشور هم ما نتوانستم سازماندهی مناسبی را داشته باشیم تا بلکه بتوانیم از بازار آنها در بلند مدت استفاده کنیم و روابط ما صرفاً به روابط مرزی ختم نشود. ما حتی به افراد علاقه مند و مستعدی که توانستند وارد حوزه تعاملات تجاری با طرف افغانستانی شوند آموزش ندادیم و تجار خودشان بر اساس ظرفیت هایی که در طرف مقابل شناسایی می کنند وارد عمل می شوند.
ظهره وند گفت: به هرحال این روند مسیر درستی نیست و ما نمی توانیم این ادعا را داشته باشیم که بگوییم در بلند مدت می توانیم در بازار افغانستان نقش بسزایی داشته باشیم.
سفیر اسبق ایران در ایتالیا تصریح کرد: ما امروز سومین طرف تجاری افغانستان به حساب می آییم، اما در بلند مدت و با این وضعیتی که ما داریم معلوم نیست که بتوانیم همین جایگاه را هم در مناسبات تجاری خود با افغانستان داشته باشیم.
وی ادامه داد: طرف افغانستانی گرفتاری‌های خاص خودش و از جمله درگیری‌های مرزی و برخی ناامنی های داخلی را دارد و این جا کفه ترازو به سمت ایران سنگینی می کند که باید شرایطی را فراهم می‌آورد تا وضعیت تجاری دوطرف از آنچه که امروز در آن قرار داریم و در بلند مدت بهتر باشد.
ظهره وند با بیان اینکه به معنای واقعی کلمه ما باید بازار کشورهای همسایه و منطقه خود را با نگاهی بلندمدت رصد داشته باشیم، گفت: ما نباید اجازه دهیم که کالاهایی که از ایران به افغانستان یا هر کشور دیگری می‌رود در بلند مدت مشکل ساز شود.
سفیر اسبق ایران در افغانستان بیان کرد: همانطور که در تجارت با چین هم تجار ما با وارد کردن کالاهای نامرغوب چینی چهره چین را در ایران خراب کردند و این در حالیست که طرف چینی کالاهای در سطح استانداردهای جهانی و اروپایی دارد و بخش مهمی از بازار آمریکا و اروپا را کالاهای چینی تغذیه می کنند، وضعیت ما در افغانستان هم اینطور است.
برخی تجار را در افغانستان داریم که آنها به دلیل سود خودشان سفارش کالاهای بی کیفیت ایرانی را سفارش می دهند و این در بلند مدت به این دلیل که ما شرایط استاندارد خود را هم متغیر میدهیم می تواند کار ما را خراب کند
وی افزود: برخی تجار را در افغانستان داریم که آنها به دلیل سود خودشان سفارش کالاهای بی کیفیت ایرانی را سفارش می دهند و این در بلند مدت به این دلیل که ما شرایط استاندارد خود را هم متغیر میدهیم می تواند کار ما را خراب کند.
ظهره وند با اشاره به برخی حساسیت ها از سوی برخی کشورهای صاحب صنعت، گفت: شما ببینید در صنعت خودروسازی آلمان، محصولات تولیدی شرکت بنز چه در آفریقا و چه در اروپا با یک استاندارد ارائه می‌شود. در واقع آنها اجازه نمی دهند که کسی برای کیفیت و استاندارد کالاهای آنها تعیین تکلیف کند.
سفیر اسبق ایران در افغانستان بیان کرد: به همین دلیل است که امروز شرایط به نحوی شده که کشورهایی چون ژاپن، کره جنوبی، آلمان و امثال اینها با ایستادگی درخصوص استانداردها و کیفیت کالاهایشان، بازارهای صادراتی خوبی را برای خود فراهم آورده اند.
وی ادامه داد: افغانستان می تواند به عنوان یک هاب برای ایران جهت انتقال کالا به کشورهای آسیای میانه به حساب بیاید.
ظهره وند در پایان این گفتگو خاطرنشان کرد: ما امروز کسی که به افغانستان برود، تجار و ظرفیت‌های مختلف را شناسایی کند و بر اساس آن با طرف‌های ایرانی وارد تعاملات مناسب بشود را نداریم این در حالی است که ظرفیت بسیار بالایی جهت همکاری های میان دو طرف ایرانی و افغانستانی وجود دارد اما تحقق آن نیازمند یک برنامه راهبردی و ارده‌ای مصمم است.
نظر شما