تهمینه غمخوار؛ بازار: منطقه غرب آسیا که شامل سرزمین های میان دریای مدیترانه و خلیج فارس بوده و با جنوب خاور اروپا و شمال خاور آفریقا همسایه است، به دلیل برخورداری از بزرگ‌ترین منابع انرژی، به یک مرکز توجه جهانی و حساس‌ترین منطقه جهان از نظر استراتژیک، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی از اواسط قرن بیستم تبدیل شده است.
در این میان، ایران نیز بر اساس تقسیمات جغرافیایی در این منطقه که حوزه خلیج‌فارس یکی از مناطق استراتژیک اقتصادی آن می باشد، واقع شده که موقعیت ژئواکونومیک (اقتصاد و رابطه بین جغرافیا و قدرت کشورها) آن به عنوان یک تولیدکننده انرژی و یکی از عوامل تکمیل کننده نظام اقتصادی مبتنی بر جهانی شدن اقتصاد با هدف افزایش مراودات اقتصادی، می‌تواند زمینه را برای سرمایه‌گذاری هرچه بیشتر در منطقه آماده کند.
بنابراین، اگر به وضعیت فعلی اقتصادی و سطح قدرت در منطقه آسیای غربی نگاهی بیفکنیم، متوجه برخی ظرفیت های بالقوه ایران در نزد همسایگان آن می شویم که توجه قدرتهای فرامنطقه‌ای غرب و آمریکا را نیز به خود جلب کرده است.
بر همین اساس و با توجه به اهمیت موضوع و جایگاه ژئواکونومیک و ژئوپلیتیک ایران در این منطقه، خبرنگار بازار گفتکویی را با «دکتر جعفر قناد باشی»، سفیر اسبق ایران در لیبی و کارشناس ارشد مسائل افریقا و غرب آسیا ترتیب داده که در ادامه می خوانید:
سفیر اسبق ایرانی در ابتدا گفت: ایران از موقعیت ژئواکونومیک و بسیار ویژه ای برخوردار است که ظرفیت های فراوان اقتصادی را در رابطه با کشورهای همسایه برای خود فراهم کرده است. بخشی از این موقعیت مربوط به مرزهای طولانی ایران در سواحل خلیج فارس می باشد که برای کشورهایی که در شمال و شرق ایران واقع هستند و به خلیج فارس راهی ندارند، مفید است.
ایران شاهراه ترانزیتی میان اروپا، آسیا و افریقا/ فرصت ترانزیتی ایران برای منطقه
قناد باشی تصریح کرد که در میان مجموع کشورهای غرب آسیا، هیچ کشوری قابلیت ترانزیتی بسیار ثروتمند مانند ایران ندارد. زیرا کشور ایران به کشورهای آسیای میانه مربوط است که بسیاری از آن ها علاقه مند به بهره برداری از آبهای آزاد هستند و چون به آبهای آزاد راهی ندارند، از ایران می توانند بهره برداری کامل داشته باشند. مخصوصاً خط ریل راه آهن که از بندرعباس تا سرخس کشیده شده، می‌تواند این ارتباط را برقرار کند و در واقع راه بسیار پر سودی برای ایران باشد که نه تنها از حق ترانزیت برخوردار می شود، بلکه با محوریت مبادلاتی که بر اساس این ترانزیت و حق ترانزیت ایجاد می‌شود، روابط اقتصادی گسترده را با این کشورها برقرار خواهد شد.
وی اضافه کرد: برخی از تولیدات ایرانی برای بسیاری از کشورهای آسیای میانه، تولیداتی مرغوب با قیمت مناسب محسوب می‌شود که علاقه‌مند به استفاده هستند. بنابراین اگر جمهوری اسلامی ایران در این عرصه به بازاریابی بپردازد و در واقع تبلیغات مناسب و صحیح داشته باشد، می‌تواند زمینه بهتری برای صادرات کالاهای خود ایجاد کند.
اگر جمهوری اسلامی ایران در عرصه تولید محصولات مرغوب ارزان قیمت به بازاریابی بپردازد و در واقع تبلیغات مناسب و صحیح داشته باشد، می‌تواند زمینه بهتری برای صادرات کالاهای خود ایجاد کند
کارشناس مسائل غرب آسیا گفت: کشورهایی که در حوزه قفقاز قرار دارند و به لحاظ جغرافیایی در قسمت شمال آذربایجان ایران واقع شده اند، در حال حاضر از این ترانزیت استفاده می‌کنند و مراودات ایران و تبادلات اقتصادی کشور بر اساس این محور توانسته است به راحتی به مقادیر قابل ملاحظه برسد که یک ظرفیت بزرگ اقتصادی محسوب می‌شود که همچنین موجب ایجاد یک سلسله روابط دیگر مانند روابط سیاسی و فرهنگی نیز می‌شود.
کارشناس مسائل بین الملل افزود: خطوط ترانزیتی یک محور مواصلاتی برای صنعت گردشگری است که سود متقابل متوجه کشورهای اطراف ایران می کند. زیرا ایران از جاذبه های گردشگری و آثار تاریخی فراوانی برخوردار است که ملت‌های مختلف همسایه علاقه‌مند به بازدید از این جاذبه ها هستند که خود این موضوع نیز می تواند ظرفیت استثنایی برای صنعت توریسم در کنار صنعت هتل سازی و دیگر صنایع مرتبط با گردشگری نقش سودآفرینی داشته و موجب گسترش روابط فرهنگی شود.
خطوط ترانزیتی نیز به عنوان یک محور مواصلاتی برای صنعت گردشگری است که سود متقابل متوجه کشورهای اطراف ایران می شود. زیرا ایران از جاذبه های گردشگری و آثار تاریخی فراوانی برخوردار است که ملت‌های مختلف همسایه علاقه‌مند به بازدید از این جاذبه ها هستند
تکمیل موقعیت ژئواکونومیک و ژئوپلیتیک ایران از طریق اکو
علاوه بر آن، وی اظهار کرد که جالب است در چارچوب سازمان همکاری اقتصادی (اکو) هم روابط ایران و کشورهای همسایه امکان و توانایی گسترش و پیشبرد دارد. قبل از انقلاب اسلامی ایران، این سازمان تنها سه عضو داشت که حتی قبل از فروپاشی شوروی سابق، کشورهایی مانند ترکمنستان، آذربایجان، قزاقستان و تاجیکستان از شوروی جدا نشده بودند و تنها شامل ایران، ترکیه و پاکستان بود. اما هم اکنون با ده عضو شامل کشورهایی نظیر افغانستان، پاکستان، آسیای میانه و حوزه قفقاز، تمهیدات لازم برای گسترش روابط اقتصادی فراهم شده است. بنابراین اگر این سازمان وجود نداشت، ایران ناگزیر بود که از صفر شروع کند و یک سلسله تمهیدات اداری که این نوع سازمانها می توانند ایجاد کنند را برای مبادلات اقتصادی خود فراهم آورد.
اگر سازمان همکاری اقتصادی وجود نداشت، ایران ناگزیر بود که از صفر شروع کند و یک سلسله تمهیدات اداری که این نوع سازمانها می توانند در جهت گسترش روابط ایجاد کنند را برای مبادلات اقتصادی خود فراهم آورد
سفیر اسبق ایران در افریقا ضمن اشاره به این مسئله که وجود سازمان اکو و عضویت ایران در آن موجب گسترش و توسعه روابط اقتصادی ما با کشورهای همسایه شده و موقعیت ژئواکونومیک و ژئوپلیتیک ایران از این طریق تکمیل گردیده است، خاطر نشان کرد که اکو مسائلی از جمله بیمه کالاها، همکاریهای بانکی و گمرکی و عوارض آن به همراه ضرورت های همسان سازی و هماهنگ کردن سیاستهای گمرکی را تسهیل کرده است. خوشبختانه طی جلساتی که با حضور سران، وزرای خارجه و بازرگانی کشورهای عضو برگزار شده، این امکان برای کشورهایی که تمایل به گسترش مراودات اقتصادی دارند فراهم گردیده است.
جایگاه انرژی ایران در منطقه موجب ترغیب کشورهای همسایه به خرید گاز و نفت می شود
دکتر قنادباشی همچنین گفت: ایران در عرصه انرژی به خصوص گاز در میان کشورهای غرب آسیا موقعیت بالایی دارد که همین موقعیت کشورهای همسایه را به خرید و بهره برداری از این منابع ترغیب می کند. خطوط انتقال گاز ایران به برخی کشورها مانند پاکستان و عراق که فاقد گاز هستند، موجب شده تا مشتریان ثابتی در این زمینه وجود داشته باشد، کما اینکه ترکیه نیز یکی از مشتریان اصلی گاز ایران است. بنابراین ایران از این طریق و با صادرات این بخش از انرژی و نیاز به فروش آن موجب سودآوری می شود.
وی افزود: در زمینه نفت نیز ایران از صدها نوع مشتقات نفتی و مواد لازم برای صنایع مختلف و عرصه پلیمری برخوردار است که با تبدیل نفت به این مشتقات، هم ارزش افزوده ای را نصیب خود می کند و هم مشتریانی که در اطراف خود مشکلات مربوط به حمل و نقل دارند. در واقع مشتریان ثابتی که علاقه مند به استفاده از نفت ایران در عرصه پتروشیمی و دیگر محصولات پالایشگاهی هستند در این زمینه متوجه ایران خواهند شد.
تولید برق راه بالا بردن ظرفیت ژئو اکونومیک ایران
کارشناس مسائل غرب آسیا اظهار کرد که علاه بر توانمندی های گازی و نفتی ایران، وجود سدهای آبی فراوان موجب ایجاد نیروگاههای برقی شده است. برخی از نیروگاههای ایران از گاز و برخی دیگر از سدهای آبی استفاده می کنند و عده ای هم هسته ای هستند.
نیروگاههای برقی هم به لحاظ برخورداری از موقعیت معدنی کشور و حتی موقعیت انرژی هسته ای و برخورداری از اورانیوم و سیکلهای ترکیبی که با سوخت کار می کنند، موجب ایجاد توانمندی بالا در تولید برق شده است که کشورهای همسایه متمایل به خرید هستند. از جمله عراق که به عنوان کشوری ثروتمند که از نفت فراوانی برخوردار است، مشتری برق و گاز ایران است.
چهار فصل بودن ایران؛ راهی برای سودآوری و بهره برداری کشورهای همسایه
سفیر اسبق ایرانی گفت: به لحاظ محصولات کشاورزی، کشورهای همسایه بعضا محصولاتی مشابه ایران دارند. اما برخی نیز فاقد محصولات گرمسیری و سردسیری ایران هستند. ایران به دلیل برخورداری از چهار فصل هم دارای محصولاتی از جمله خرما، نارگیل، انبه و موز است و هم محصولات سردسیری مانند گردو، بادام و انواع میوه ها. بنابراین بسیاری از کشورهای همسایه تمایل به خرید از ایران دارند که این موقعیت ژئوپلیتیک و وجود مناطق گرمسیری و سردسیری قابلیت فوق العاده ای را برای رشد صادرات محصولات کشاورزی ایجاد کرده است.
وی افزود: کشوری مانند روسیه که در همسایگی ایران در دریای خزر است، حتی میوه ای مانند گلابی و سیب را نمی تواند تولید کند و به لحاظ برخورداری از محصولات کشاورزی ناتوان است. این کشور تنها یک فصل بهار و سه فصل سرد زمستان را دارد که نیاز به انواع مرکبات و میوه های درختی دارد. بنابراین اگر ایران تولید کننده خوبی باشد می تواند نیاز روسها را تامین کرده و آنها نیز به خرید بیشتر از ایران بپردازند.
کشوری مانند روسیه که در همسایگی ایران در دریای خزر است، حتی میوه ای مانند گلابی و سیب را نمی تواند تولید کند و به لحاظ برخورداری از محصولات کشاورزی ناتوان است. این کشور تنها یک فصل بهار و سه فصل سرد زمستان را دارد که نیاز به انواع مرکبات و میوه های درختی دارد. بنابراین اگر ایران تولید کننده خوبی باشد می تواند نیاز روسها را تامین کرده و آنها نیز به خرید بیشتر از ایران بپردازند
کارشناس مسائل غرب آسیا همچنین گفت که علاوه بر ظرفیتهای ذکر شده، ایران به لحاظ موقعیت معدنی نیز غنی است و از معادنی از جمله طلا، مس، روی و سنگهای قیمتی و زینتی برخودار است که در بازارهای اروپایی و امریکایی عرضه و به فروش می رسد.
وی یادآور شد: با توجه به موقعیت و ظرفیت های ذکر شده، ایران نیز به بهره برداری از ظرفیت ها و توانمندی های کشورهای همسایه خود نیاز دارد که موجب سودآوری برای آنها می شود. از آن جمله می توان به کشور عراق اشاره کرد که گردشگری مبتنی بر زیارت دارد و سالانه بیش از دو میلیون زائر ایرانی به غیر از زمان راهپیمایی اربعین به این کشور می روند. این امر نه تنها برای عراق سودآور است و رونق اقتصادی ایجاد می کند، بلکه مراودات فرهنگی میان ایران و عراق را گسترش می دهد.
وی در پایان افزود: ترکیه به دلیل آن که بر سر راه ایران به اروپا قرار دارد و ایران می تواند از طریق آن کالاهای خود را در اروپا به فروش برساند، روابط دو جانبه میان آن دو در حال گسترش بیشتر است. همچنین برخی محصولات ایران از قبیل حبوبات و محصولات تره باری مانند پیاز و اقلام گوشتی و دام زنده از پاکستان تامین می شود که به دلیل همسایگی و نزدیکی در کاهش هزینه های حمل و نقل برای ایران تاثیر دارد. این کشورها نیاز به صادرات و فروش به ایران دارند تا سودآوری را برای خود ایجاد کرده و روابط فیمابین را گسترش دهند.
نظر شما