به گزارش خبرنگار پارلمانی بازار، شیوع ویروس کرونا اقتصاد کشورهای جهان را دچار شوک شدید کرد؛ شوکی که تاثیرات طولانی مدتی همچون عمر این ویروس داشته است.
این در حالی است که اقتصاد ایران از یکسو درگیر تحریم های اقتصادی و کاهش فروش نفت در بازارهای جهانی بود و حالا کرونا نه تنها نفس مبتلایان را به شمارش انداخته که اقتصاد هم نفس راحتی نمی کشد.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان تاثیر ویروس کرونا می تواند منجر به شوکهای سنگین به بازارهای مالی و اقتصاد کشور، لطمه به تجارت خارجی و بسته شدن مرز کشورها، کاهش قیمت نفت و کاهش رشد اقتصادی، کاهش درآمد مالیاتی دولت، افزایش کسری بودجه و بدهی مالی دولت، افزایش تورم، افزایش بیکاری و ... شود.
در این میان مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با پیش‌بینی کسری بودجه در سال جاری پیشنهاد کرده که دولت ضمن استفاده از ظرفیت بخش بهداشت و درمان برای اشتغالزایی و رشد اقتصادی تمرکزش را بر حمایت از خانواده‌ها به خصوص خانوارهای نیازمند قرار دهد.
این گزارش می افزاید؛ اقتصاد ایران در حالی با مشکل کرونا مواجه شد که دو سال سخت ۱۳۹۷ – ۱۳۹۸ را پشت سر گذاشته بود. پیش بینی می‌شد بدون کرونا اقتصاد ایران در سال جاری به رشد مثبت غیرنفتی برسد که با شیوع کرونا اقتصاد ایران در وضعیت رکود همراه با نبود اطمینان قرار گیرد.
وضعیت معیشت خانوار به خصوص در دهک‌های پایین بدتر شده است
بررسی‌ها نشان می‌دهد بین ۲۸۷۰ تا ۶۴۳۱ نفر از شاغلان فعلی متاثر از شیوع ویروس کرونا شغل خود را از دست داده‌اند و وضعیت معیشت خانوار به خصوص در دهک‌های پایین بدتر شده است.
در این گزارش توضیح داده شده که اقتصاد ایران در سال جاری از ابعاد مختلفی با مشکل کسری بودجه مواجه خواهد بود، با کاهش شدید درآمدها، هزینه‌ها هم نمی‌تواند متناسب با آن کم شود که این منجر به کسری بودجه پایدار و یکی از مهمترین معضلات اقتصادی در سال‌های بعدی خواهد بود؛ افزایش هزینه‌های بخش سلامت و درمان، هزینه‌های حمایتی برای دوران فاصله‌گذاری اجتماعی، کاهش درآمدها اعم از کاهش قیمت نفت و درآمدهای مالیاتی از جمله عوامل موثر بر افزایش کسری بودجه خواهد بود.
افزایش هزینه‌های بخش سلامت و درمان، هزینه‌های حمایتی برای دوران فاصله‌گذاری اجتماعی، کاهش درآمدها اعم از کاهش قیمت نفت و درآمدهای مالیاتی از جمله عوامل موثر بر افزایش کسری بودجه خواهد بود
در پایان این گزارش ضمن اشاره به اقدامات دولت برای تدوین بسته‌های مختلف سیاستی به منظور حمایت از خانوار و بنگاه‌ها بر لزوم تاکید بیشتر بر حمایت خانوار به جای بنگاه‌ها و شناسایی خانواده‌های نیازمند و پرهیز از تخصیص یارانه همگانی تاکید شده است.
با همه این تفاسیر گزارش و دیدگاه کارشناسان اقتصادی گویای این است که مهمترین تاثیر اقتصادی در زمان شیوع ویروس کرونا از ناحیه کسری بودجه دولت در سال ٖآینده خواهد بود. این در حالی است که مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی تا قبل از بروز مشکل شیوع ویروس کرونا نیز در گزارش‌هایی در خصوص لایحه بودجه اذعان به مشکل کسری بودجه دولت داشت.
در همین رابطه سید غنی نظری، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس درباره راهکارهای کسری بودجه دولت به خبرنگار بازار می گوید؛ دولت خود باید چاره‌ای برای کسری بودجه بیاندیشد.
کاهش هزینه‌ها و صرفه جویی در تخصیص اعتبارات به دستگاه‌های اجرایی
وی افزود: یکی از راهکارهایی که دولت می‌تواند در راستای کسری بودجه خود اقدام کند بدون شک معطوف به کاهش هزینه‌ها و صرفه جویی در تخصیص اعتبارات به دستگاه‌های اجرایی است. دولت باید از هدر رفت منابع اینچنینی به شدت جلوگیری کند.
این نماینده مجلس گفت: یکی دیگر از راهکارهایی که باید مد نظر دولت قرار گیرد بودجه بر مبنای عملکرد است. پیرو این موضوع باید مشخص شود که دستگاهی که بودجه دریافت می‌کند تا پایان سال چه عملکردی داشته و آیا توانسته به سود دهی لازم برسد.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس تأکید کرد: همچنین یکی دیگر از راهکارهای پیشنهادی اصلاح و تغییر در نظام پرداختی است. ما الگوی پرداختی مناسبی نداریم و باید در این راستا هم دقت نظر داشت چرا ما باید در هر بخشی یک نوع نظام پرداختی داشته باشیم؟
«در راستای کسری بودجه باید از ظرفیتهای دارایی‌های دولت استفاده کرد» این بخشی از اظهارات جعفر قادری ، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در گفت و گو با خبرنگار بازار است.
وی تاکید دارد: بخشی از اموال و دارایی‌های دولت که بلا استفاده مانده باید وارد گردونه شده و به فروش برسد تا دولت از این طریق منابعی را برای جبران کسری خود به دست بیاورد.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس اظهار داشت: دولت همچنین می‌تواند از طریق انتشار سهام واحدهای تولیدی متعلق به خود منابعی را جمع‌آوری کند
قادری این را هم گفت که دولت در این زمینه هم می‌تواند شاهد توسعه واحدهای تولیدی باشد و هم از این طریق، بخشی از سهام خود را به بخش خصوصی واگذار کند.
این نماینده مجلس اذعان داشت: در حال حاضر دولت به غیر از درآمدهای مالیاتی درآمد جدیدی ندارد لذا ما ناچاریم کسری‌ها را از طریق واگذاری‌ها و انتشار اوراق جبران و تامین کنیم.
۳ راهکار کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت برای جبران کسری بودجه دولت
با همه این تفاسیر رییس کمیسیون اقتصادی مجلس از ۳ راهکار کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت در راستای جبران کسری بودجه دولت پرده برمی دارد.
پورابراهیمی به خبرنگار بازار می گوید: در حال حاضر دولت ظرفیت خوبی در بازار سرمایه دارد و می‌تواند درباره میزان سهام شرکت‌هایی که در بورس پذیرفته شده‌اند و عدد قابل توجهی هم دارد، مجوز لازمه را از مجلس اخذ کرده و فارغ از سقف عددی که در بودجه جاری در اختیار دارد، سهام شرکت‌ها را عرضه کند.
این نماینده مجلس تاکید کرد: از نظر ما بهترین روش در کوتاه مدت عرضه سهام شرکت‌های بورسی است که دولت در آن‌ها سهام دارد و می‌تواند از طریق آن‌ها اقدام کند.
رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: نکته دوم در ارتباط با شرکت‌های غیر بورسی است؛ در حال حاضر ما شرکت غیر بورسی زیادی داریم که دولت می‌تواند پذیرش آن‌ها را انجام دهد و سهام این شرکت‌ها را هم به روش فوق الذکر در ساختار بازار سرمایه قرار دهد و اقدامات خود را اعمال کند.
این نماینده مجلس اظهار داشت: همچنین عرضه سهام شرکت‌ها، فروش دارایی‌ها در کوتاه مدت این امکان را برای جذب منابع و کسری بودجه فراهم می‌کند.
بودجه بانک‌ها و شرکت‌های دولتی ۲ برابر بودجه کشور است لذا برنامه کاهش هزینه‌های شرکت‌ها و بانک‌های دولتی می‌تواند به میزان ۱۰ درصد کسری بودجه را رفع کند
وی با اشاره به رفع کسری بودجه در میان مدت بیان داشت: در این بخش باید اصلاح ساختار بودجه مبنای کار قرار گیرد که این موضوع طبیعتا چندین محور اساسی دارد؛ اولین محور اصلاحات، اصلاح در ساختار مالیاتی کشور است که اگر این اقدامات رقم بخورد می‌توانیم منابع خوبی را برای بودجه جذب کنیم. همچنین منابع مالیاتی به نوعی می‌تواند جایگزین منابع نفتی شود.
این نماینده مجلس با بیان اینکه کاهش هزینه‌های شرکت‌ها و بانک‌های دولتی می‌تواند در رفع کسری بودجه موثر باشد، اظهار داشت: بودجه بانک‌ها و شرکت‌های دولتی ۲ برابر بودجه کشور است لذا برنامه کاهش هزینه‌های شرکت‌ها و بانک‌های دولتی می‌تواند به میزان ۱۰ درصد کسری بودجه را رفع کند و این ۱۰ درصد به اندازه کل مجموع درآمدهای نفتی یک سال ماست و می‌توان برای این مسئله برنامه لازم را تدوین کرد.
پورابراهیمی با بیان اینکه مولد سازی دارایی‌های دولت می‌تواند در کسری بودجه موثر باشد، بیان داشت: این مسئله می‌تواند در بخش‌های مختلف مبنا قرار گیرد بنابراین این سه سرفصل می‌تواند در راستای کسری بودجه موثر باشد.
«نخستین اقدامی که باید در رابطه با کسری بودجه دولت مدنظر قرار گیرد صرفه‌جویی و کاهش هزینه‌های دولتی است» این بخشی از اظهارات محمدرضا رضایی کوچی رییس کمیسیون عمران مجلس در گفت و گو با خبرنگار پارلمانی بازار است.
ضرورت جلوگیری از فرار مالیاتی
وی تاکید کرد: در حال حاضر برخی ردیف‌های بودجه ای هزینه‌های دولت را بالا برده که این موارد می‌تواند کنار گذاشته شود.
این نماینده مجلس اظهار داشت: همچنین دولت می‌تواند در قالب درآمدهای مالیاتی کسری بودجه خود را جبران کند به شرط اینکه از فرار مالیاتی به درستی جلوگیری کند.
رئیس کمیسیون عمران مجلس اظهار داشت: دولت همچنین می‌تواند با فعال سازی ظرفیتهای عمرانی در کشور علی الخصوص صادرات خدمات فنی و مهندسی به کشورهای همسایه کسری بودجه خود را جبران کند که البته این مسئله همواره نادیده گرفته شده است و باید به آن اهمیت داد.
با همه این تفاسیر در یک نگاه امیدوارکننده می‌توان ادعا کرد که گرچه بحران اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا تاثیر بزرگی بر اقتصاد ایران خواهد گذاشت اما ایران نشان داده است که در برابر بحران‌های اینچنینی مقاومت بالایی دارد. یک دلیل که براساس آن به‌نظر می‌رسد ایران می‌تواند بهتر از سایر کشورها از این چالش عبور کند، «اقتصاد پرتلاطم» ایران است. به عبارت دیگر به‌دلیل اینکه اقتصاد ایران سال‌هاست در شرایط تحریم قرار دارد، مردم و کسب‌وکارها توانایی انطباق سریع و خروج از شرایط وخیم را کسب کرده‌اند. به علاوه، حس وحدت در میان ایرانیان قابل‌توجه است. پدیده‌ای که به بازسازی صدمات عمیق این بحران کمک خواهد کرد. اما تنها سوالی که با توجه به همه ابعاد مساله در ذهن متبادر و بی‌پاسخ می‌ماند آن است بحران های موجود در کسری بودجه چگونه حل و فصل خواهد شد و دولت و مجلس قرار است چگونه این بحران را پشت سر بگذارند.
نظر شما