مهران ابراهیمیان؛ بازار: «بهادر احرامیان» عضو هیأت‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در سخنرانی تحلیلی خود اظهار کرد: آنچه سال‌ها مزیت فولاد ایران پنداشته می‌شد، در واقع توهمی بر پایه انرژی و مواد اولیه ارزان بوده و بدون توسعه بازار مالی، صادرات پایدار این صنعت ممکن نخواهد بود. در ادامه سومین سمینار تحلیلی اندیشکده فولاد، «مهندس بهادر احرامیان» عضو هیأت‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، با طرح تحلیلی از مفهوم «مزیت نسبی» در صنعت فولاد، ساختار رقابت جهانی این صنعت را بازتعریف کرد.
او گفت: برای دهه‌ها تصور می‌کردیم دسترسی ایران به نفت، گاز و سنگ‌آهن یک مزیت رقابتی پایدار ایجاد کرده است؛ اما این دیدگاه موجب نوعی اعتماد به‌نفس کاذب میان سیاست‌گذاران شد. آنان گمان می‌کردند چون منابع داریم، می‌توان هر سیاستی را بر صنعت اعمال کرد، بی‌آنکه خطر از بین رفتن مزیت‌ها وجود داشته باشد.
احرامیان توضیح داد: تئوری مزیت نسبی نخستین‌بار حدود ۲۰۰ سال پیش در اقتصاد مطرح شد و به‌معنای توانایی یک کشور در تولید کالا با «هزینه فرصت کمتر» است. او گفت: اگر کشوری بتواند کالایی را با هزینه کمتر نسبت به رقبا تولید کند، در بازار جهانی برتری می‌یابد. با این حال، آنچه امروز در جهان تعیین‌کننده است دیگر مواد اولیه یا انرژی نیست، بلکه بازار مالی، فناوری و سهولت تجارت است.
بررسی داده‌های جهانی فولاد
وی با اتکا به آمار ۲۰۲۴ اظهار داشت: در فهرست بزرگ‌ترین صادرکنندگان فولاد دنیا، چین، ژاپن، کره جنوبی، اتحادیه اروپا، آلمان، ایتالیا، بلژیک، روسیه، ترکیه و برزیل در ده رتبه نخست قرار دارند و ایران در جایگاه یازدهم ایستاده است. او افزود: از میان این کشورها، تنها روسیه و برزیل واقعاً دارای انرژی یا مواد اولیه ارزان هستند، یعنی فقط ۲۰ درصد این کشورها بر پایه منابع طبیعی رشد یافته‌اند.
به گفته احرامیان، حتی در مورد نیروی انسانی نیز تنها سه کشور از این فهرست یعنی چین، ترکیه و برزیل دارای نیروی کار ارزان‌ترند و در زمینه مقررات زیست‌محیطی نیز فقط چین تا چند سال پیش تسهیل‌گر بوده است؛ بنابراین نباید گمان کنیم مزیت رقابت جهانی نتیجه آسان‌گیری یا منابع طبیعی است.
عوامل واقعی موفقیت در صادرات فولاد
وی با استناد به این داده‌ها نتیجه گرفت: عامل موفقیت کشورهای مطرح نه انرژی ارزان، بلکه چهار مؤلفه اصلی است:
۱. دسترسی به بازار مالی پیشرفته و تأمین مالی ارزان (با نرخ ۴ تا ۷ درصد)،
۲. وجود بازار داخلی گسترده و مصرف صنعتی بالا،
۳. سهولت تجارت جهانی و عضویت در پیمان‌های اقتصادی،
۴. دسترسی به مهارت‌های مدیریتی و فناوری‌های جدید.
احرامیان تأکید کرد: کشورهای اروپایی با این ساختارها توانسته‌اند هزینه تولید را کاهش دهند و مزیت صادراتی به‌دست آورند، درحالی‌که ایران هنوز درگیر نرخ تأمین مالی بالا، ضعف حمل‌ونقل بین‌المللی و محدودیت ارتباطات تجاری است.
از بین رفتن مزیت انرژی
به گفته او، دسترسی به منابع انرژی و مواد اولیه در ایران هرچند در ابتدا نقش جایگزین نهادهای مالی و فناورانه را ایفا کرد، اما امروز همین مزیت نیز با افزایش نرخ گاز و برق و حذف یارانه‌ها در حال از دست رفتن است. احرامیان افزود: «وقتی تنها مزیت رقابتی صنعت یعنی انرژی ارزان را از خود بگیریم، در رقابت جهانی تقریباً هیچ ابزاری برای ماندن نخواهیم داشت.»
رقبای منطقه‌ای و پیامدهای سیاستی
وی با اشاره به رقابت در منطقه خلیج فارس هشدار داد: کشورهایی چون عمان با بهره‌گیری از پیمان‌های تجاری آزاد با ایالات متحده و دسترسی آسان به بازارهای جهانی، می‌توانند در آینده نزدیک از ایران پیشی بگیرند. او گفت: حتی بخشی از صادرات درج‌شده به نام عمان در واقع حاصل فعالیت شرکت‌های ایرانی است که به‌دلیل محدودیت‌های داخلی از مسیر غیرمستقیم صادر می‌شود.
احرامیان افزود: کشوری که بتواند همزمان زیرساخت مالی، مدیریت علمی و بازار داخلی پرقدرت بسازد، قدرت حفظ جایگاه صادراتی را دارد، نه صرفاً کشوری با گاز و سنگ‌آهن ارزان.
در پایان، وی تأکید کرد صنعت فولاد ایران نیازمند «بازتعریف مزیت نسبی» است؛ باید به جای تکیه بر منابع طبیعی، بر توسعه نظام مالی کارآمد، تسهیل صادرات رسمی، جذب فناوری و ثبات سیاست‌گذاری تمرکز شود. او گفت: اگر این مسیر اصلاح نشود، با از بین رفتن یارانه انرژی، مزیت فولاد ایران هم خاموش خواهد شد.
نظر شما