بازار؛ گروه خودرو: در شرایطی خودروسازان با کمبود قطعات مواجه شده‌اند که از ابتدای سال جاری ارز برای واردات مواد اولیه و قطعات نیم‌ساخته که نمونه داخلی ندارند، اختصاص داده نشده است.
از همین روز امروز شاهد افزایش خودروهای ناقص در کف پارکینگ خودروسازان هستیم. خودروهایی که شمارشان به ۱۵۰ هزار دستگاه رسیده و اگر برنامه‌ریزی مناسبی از سال‌ها پیش انجام می‌شد امروز دچار شوک کمبود قطعات نمی‌شدیم.
با این حال به‌رغم اینکه مشکلات صنعت افزایش یافته اما در همین برحه زمانی هم می‌توان از دانش دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و دانش‌بنیان‌ها در راستای تامین نیازها خودروسازان و قطعه‌سازان بهره برد. در این خصوص ابوالفضل خلخالی، کارشناس صنعت خودرو و عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت توضیح می‌دهد.
* از سال گذشته میزهای تعمیق ساخت داخل با هدف کاهش ارزبری و وابستگی به خارج از کشور در تمام صنایع کشور برگزار شد که دستاوردهای خوبی هم تاکنون در زمینه قطعات داشته اما چرا هنوز خودروسازان با معضل تولید خودروهای ناقص دست و پنجه نرم می‌کنند؟
از جمله مشکلاتی که در صنعت خودرو با آن مواجه هستیم این است که هنوز بر روی یکسری از قطعات و مجموعه‌های خودرو کار نشده است. همین موضوع باعث تبدیل به گلوگاه صنعت خودرو شده است. هرچند در تمام این موضوعات قابلیت داخلی‌سازی به معنای واقعی وجود دارد.
* یعنی امکان داخلی‌سازی تمام قطعاتی که به خط تولید خودروسازان کشور ارسال می‌شود را داریم؟
بله، درحال حاضر به لحاظ دانش فنی در هیچ یک از مواد اولیه و قطعات موردنیاز صنعت خودرو مشکلی نداریم و اگر بخواهیم در هر یک از این‌ها ورود کنیم ظرفیت قابل توجهی در دانشگاه‌ها، پژوهشکده‌ها، مراکز تحقیقاتی و شرکت‌های دانش بنیان وجود دارد.
* با این تفاسیر چرا باز هم به واردات برخی از مواداولیه، قطعات نیم‌ساخته و غیره نیاز است؟ اگر ظرفیت داخلی‌سازی تمام ملزومات صنعت خودرو را در داخل داریم نیاز به این رقم بالا از ارز برای واردات برای چیست؟
پنج سال پیش باید به این موضوع فکر می‌کردیم که توسعه خیلی از محصولات برای رسیدن به دقت، کیفیت و مناسب زمان‌بر است. شاید برخی از مجموعه‌ها احتیاج به شش ماه تحقیق و توسعه داشته باشند، اما برخی دیگر نیاز به یک تا دو سال زمان دارند. بنابراین اگر پنج سال پیش آینده نگری می‌کردیم حجم بالایی از این قطعات و مجموعه‌ها را برای داخلی‌سازی در دست داشتیم که این را باید به عنوان ضعف مدیریتی معرفی کنیم.
* بنابراین عمده مشکلات امروز صنعت خودرو را نبود برنامه‌ریزی و چشم‌انداز برای این صنعت می‌دانید؟
بله، وقتی به آینده فکر نکنیم و نتوانیم آینده را پیش‌بینی کنیم دچار پدیده‌ای به نام شوک آینده خواهیم شد که مدیریت آن غیرممکن می‌شود. نیاز بود آن زمان در سطح کلان آینده‌نگری می‌شد.
* فرصت پنج سال پیش برای برنامه‌ریزی امروز را از دست داده‌ایم و صنعت خودرو با چالش‌های متعددی مواجه شده است، حالا به نظرتان باید چه تدبیری برای خروج از مشکلات و توسعه صنعت خودرو اندیشید؟
همانطور که اشاره کردم در خصوص دانش فنی با ضعف مواجه نیستیم و حالا برای اینکه این دانش فنی را به مرحله بروز برسانیم باید بر روی مدیریت اقتصادی تمرکز داشته باشیم. حرکت کند داخلی سازی مجموعه‌ها نیز به دلیل فقدان دانش فنی نیست بلکه به مدیریت اقتصادی برمی‌گردد. از همین رو نیاز است با سرمایه‌گذاری نقدینگی را افزایش داد. همین حالا سرمایه‌گذارهای بسیاری حاضرند در طرح‌های اقتصادی و سودآور سرمایه‌گذاری کنند. اما مساله اصلی مدیریت است و باید مدیریت کلانی داشته باشیم.
* چرا در حال حاضر از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان برای رفع مشکلات صنعت خودرو استفاده نمی‌شود؟
سرمایه اصلی دانش بنیان‌ها دانش و نیرو انسانی‌شان هست اما برای رسیدن برای یک ماژول خودرویی که قرار است بر روی یک خودرو نصب شود احتیاج به سرمایه‌گذاری کلان دارند. بنابراین نیاز است مدل‌های اقتصادی استخراج، جذابیت و تامین مالی برای آن‌ها انجام شود تا بتواند به این صنعت کمک کنند.
البته تاکنون اقدامات خوبی در راستای داخلی‌سازی قطعات خودرو توسط قطعه‌سازانی که در میزهای تعمیق ساخت داخل حضور داشتند انجام شده است. با این حال همچنان موانعی به صورت کلان پیش روی این نوع تامین کنندگان قطعات خودرو هست.
* وقتی از قطعه‌سازان زیر نظر هر دو انجمن قطعه‌سازی کشور صحبت به میان می‌آید انتظار داریم آن‌ها زیرساخت‌های لازم چه به لحاظ تکنولوژی و چه به لحاظ نقدینگی را هرچند کم داشته باشند، بنابراین موانع پیش روی این تولیدکنندگان چیست؟
بله ظرفیت‌های زیرساختی و حتی نقدینگی قطعه‌سازان بیشتر از مراکز دانشگاهی و پژوهشی است اما باز هم جای یکسری استراتژی‌های کلی خالی است. یکی از این موارد مشخص کردن این است که در هر حوزه‌ای چه افرادی باید وارد شوند و چه تیراژی اقتصادی خواهد بود. برای مثال در بخش فنی ECU مشکل داشتیم و الان حدود ۱۰ تا ۱۲ تامین کننده این قطعه داریم. از همین رو تیراژ این محصول از ظرفیت اقتصادی خارج شده و دیگر جذابیت اقتصادی خود را از دست داده است.
* بنابراین چندسورسی شدن برخی از قطعات باعث کاهش جذابیت آن برای سرمایه‌گذاران و حتی ارتقا کیفیت محصول در بین همان تولیدکنندگان شده است؟
بله، البته این موضوع فقط مختص به ECU نیست و در اکثر قطعات خودرو با معضل چند سورسی بودن تامین کنندگان قطعات مواجه هستیم. برای مثال تامین کنندگان فرمان برقی در ساپکو ۱۲ واحد هستند. بنابراین رفع این معضل‌ها نیاز به یکسری استراتژی‌های کلان دارد تا تصمیم‌گیری درستی انجام شود. حلقه مفقوده داخلی‌سازی قطعات بعد اقتصادی آن است که باید با محدود کردن تعداد سورس‌ها صرفه اقتصادی را ایجاد کرد.
البته داخلی سازی قطعات توسط قطعه‌سازان نیز در ابتدای راه است و وقتی داخلی‌سازی فرمان برقی مطرح می‌شود فرمان برقی یک ماژول خودرویی است که می‌توان تولید کرد و به خودروساز تحویل داد اما الکتروموتور این فرمان برقی هنوز تامین کننده‌ای در سطح کشور ندارد و از طریق واردات تامین می شود. همچنین سنسور و IC در ECU فرمان برقی نیز از طریق واردات تامین می‌شود. بنابراین باید زنجیره تامین و زنجیره صنعتی را تا جایی که ممکن است تکمیل کنیم.
* شرکت‌های دانش‌بنیان که تعداد شان کم هم نیستند برای رفع مشکلات صنعت خودرو چگونه می‌توانند کمک کنند؟
خودرو لوکوموتیو توسعه سایر صنایع است، با این حال هنوز سنسور اصلی در ایران نداریم. این می‌تواند محرکی شود تا شرکت‌های دانش بنیان بتوانند فابریکه کردن سنسور در داخل ایران را پیش ببرند.
اکنون نیز خلاهای این صنعت در ساخت سنسورها، تولید رزین‌ها، تولید مگنت‌ها و غیره دارد که علاوه بر صنعت خودرو در سایر صنایع هم مورد استفاده قرار می‌گیرند. بنابراین نیاز به صنایع بزرگی است تا با سفارش‌های گسترده‌ای به آن‌ها می‌شود صرفه اقتصادی برای داخلی‌سازی داشته باشند. برای مثال موتور الکتریکی سنسور PTC داریم که این سنسور وظیفه دارد هر زمانی که آمپر دستگاه از حد مشخصی بالاتر رفت، جریان را قطع کند تا موتور الکتریکی آسیب نبیند.
این سنسور برای تولید در ایران نیاز به صنعتی دارد که سرمایه‌گذاری در آن انجام شده باشد و به دیگر صنایع هم تحویل شود؛ چراکه سنسور مذکور حتی در پکیج‌های خانگی هم مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌توان با داخلی‌سازی آن در تمام صنایع نیاز به واردات این قطعه را قطع کرد.
* به نظرتان تولید چنین قطعاتی که نه تنها نیاز خودروسازان و قطعه‌سازان را برطرف می‌کند بلکه در صنایع دیگر هم موثر عمل می‌کنند در چه بخشی باید برنامه ریزی شود؟
به نظر بنده تولید چنین قطعاتی نیازمند برنامه‌ریزی کلان در وزارت صنایع است تا سرمایه‌گذاران را جمع و روی این موضوعات کار کنند تا نیاز تمام این صنایع را برطرف کند و به تولید اقتصادی برسیم.
نظر شما