بازار؛ گروه بین الملل: «تیمور آتایف»، نویسنده، مورخ و دانشمند علوم سیاسی در طی مقاله‌ای که در سایت تحلیلی آذربایجان نیوز منتشر شد نوشت: شروع پروژه بزرگ اکتشاف و تولید گاز در میدان طوطی-میدان در شمال افغانستان فراتر از یک ابتکار انرژی بوده و در واقع نمادی قدرتمند از تعمیق پیوسته روابط دو کشور همسایه - ازبکستان و افغانستان - و ایجاد پایه‌ای برای رشد اقتصادی بلندمدت و ثبات منطقه‌ای است.
در ۱۴ سپتامبر، در استان‌های جوزجان و فاریاب افغانستان، شرکت مشترک ازبکستانی-افغانی رسماً کار خود را در یکی از بزرگترین ذخایر گاز طبیعی افغانستان آغاز کرد. در مراسم افتتاحیه «عبدالغنی برادر»، معاون نخست وزیر افغانستان در امور اقتصادی تأکید کرد که این پروژه سیگنال روشنی برای همه سرمایه‌گذاران است: افغانستان پذیرای تجارت است و آماده ایجاد شرایط مطلوب برای سرمایه خارجی است. همانطور که او به درستی اشاره کرد، این ابتکار به افغانستان کمک می‌کند تا وابستگی خود را به انرژی وارداتی کاهش دهد، مشاغل جدید ایجاد کند و حتی زمینه را برای صادرات گاز در آینده فراهم کند - و این کشور را از یک مصرف‌کننده به یک تأمین‌کننده بالقوه طلای آبی تبدیل کند.
تخمین زده می‌شود میدان طوطی با مساحتی حدود ۷۰۰۰ کیلومتر مربع حدود ۳ تریلیون متر مکعب گاز طبیعی داشته باشد. این توافقنامه سرمایه‌گذاری که در پاییز ۲۰۲۴ بین شرکت Eriellcom ازبکستان، گروه AERL افغانستان و شرکت انرژی KAM امضا شد، به مدت ۲۵ سال اعتبار دارد. طبق شرایط توافقنامه، ازبکستان سالانه ۱۰۰ میلیون دلار در این پروژه سرمایه‌گذاری خواهد کرد و تنها در دهه اول به مجموع ۱ میلیارد دلار خواهد رسید. در طول دو سال اول، گاز استخراج شده در درجه اول برای تولید ۱۰۰ مگاوات برق استفاده خواهد شد و کمبود شدید انرژی برق افغانستان را برطرف می‌کند. در مرحله گاز برای فرآوری به ازبکستان منتقل می‌شود و بخشی از آن برای تأمین تقاضای داخلی به افغانستان بازمی‌گردد.
این پروژه برای کسانی که تحولات منطقه را دنبال کرده‌اند، تعجب‌آور نیست. برای تاشکند، این پروژه ادامه منطقی استراتژی انرژی با دقت اندیشیده شده است که با هدف تقویت امنیت خود و در عین حال کمک به احیای اقتصادی افغانستان انجام می‌شود. کارشناسان معتقدند که این همکاری نه تنها ازبکستان را از نظر انرژی مستقل‌تر می‌کند، بلکه آن را به یک بازیگر پیشرو در حوزه انرژی در آسیای مرکزی تبدیل می‌کند. در عین حال، افغانستان به زیرساخت‌ها و منابع حیاتی دسترسی پیدا خواهد کرد و به آن کمک می‌کند تا اولین گام‌های خود را به سمت توسعه پایدار بردارد.
توافق‌نامه‌های بین افغانستان و ازبکستان بخشی از روند بسیار گسترده‌تر هستند. در طی سال گذشته، ازبکستان و افغانستان به طور پیوسته در حال ایجاد فضایی از اعتماد و درک متقابل بوده‌اند. در آوریل ۲۰۲۵، دو طرف توافق کردند که سازوکاری را برای رسیدگی منظم به موانع تجاری اجرا کنند، ضمن اینکه در مورد توسعه شبکه‌های حمل و نقل و لجستیک نیز بحث کردند. آنها تصمیم گرفتند شوراهای تجاری مشترکی برای صنایع داروسازی، ساختمانی و غذایی تحت نظارت اتاق‌های بازرگانی مربوطه خود ایجاد کنند.
تنها یک ماه بعد، آنها حتی فراتر رفتند. توافقات جدیدی برای گسترش تجارت، توسعه حمل و نقل و افزایش جریان برق از ازبکستان به افغانستان در ماه‌های تابستان - با نرخ‌های کاهش یافته - حاصل شد. نکته مهم این است که هر دو دولت تعهد خود را برای ساخت راه‌آهن حیرتان-هرات، یکی از اجزای کلیدی کریدور استراتژیک که آسیای مرکزی را به خاورمیانه متصل می‌کند، مجدداً تأیید کردند.
در همین دوره کارآفرینان افغان و ازبک بیش از ۳۰ توافقنامه به ارزش ۵۰ میلیون دلار امضا کردند که نشان‌دهنده تمایل روزافزون به سرمایه‌گذاری‌های تجاری فرامرزی است. وزارت صنعت و تجارت افغانستان از حمایت بی‌دریغ ازبکستان نه تنها در امور اقتصادی بلکه در عرصه بین‌المللی نیز قدردانی کرد، جایی که تاشکند بارها از ادغام افغانستان در پروژه‌های منطقه‌ای حمایت کرده است.
ژوئیه ۲۰۲۵ امضای یک توافقنامه بین دولتی بین ازبکستان، افغانستان و پاکستان، نقطه عطف دیگری را رقم زد. این توافقنامه بر مطالعه امکان‌سنجی فنی و اقتصادی برای راه‌آهن متصل‌کننده ترمذ ازبکستان به خارلاچی پاکستان از طریق افغانستان، تمرکز دارد. این پروژه بلندپروازانه پس از تکمیل، ستون فقرات راه‌آهن سراسری افغانستان را تشکیل خواهد داد و منطقه را به یک مرکز حمل و نقل متحد تبدیل کرده و اهمیت ژئوپلیتیکی آن را افزایش خواهد داد.
توافقاتی که در همان زمان حاصل شد شامل کاهش مالیات بر صادرات افغانستان به ازبکستان و ایجاد مراکز تجاری مشترک بود. به موازات آن، یک نشست سه جانبه با نمایندگان آذربایجان، افغانستان و ازبکستان فرصت‌های سرمایه‌گذاری مشترک در بخش‌هایی از اکتشاف زمین‌شناسی هیدروکربن‌ها و مواد معدنی گرفته تا تولید سیمان در شمال افغانستان را بررسی کرد.
همکاری بین این دو همسایه محدود به اقتصاد نیست. پس از زلزله ویرانگری که در اوت ۲۰۲۵ در شرق افغانستان رخ داد، ازبکستان از اولین کشورهایی بود که واکنش نشان داد و ۲۶۵ تن کمک بشردوستانه از جمله غذا، رختخواب و بیش از ۱۰ تن دارو و تجهیزات پزشکی ارسال کرد. این اقدام همبستگی، عمق روابط را برجسته کرد و بر ابعاد بشردوستانه مشارکت آنها تأکید ورزید.
مسیر روابط ازبکستان و افغانستان روشن است: این روابط رو به رشد است و تقریباً در هر حوزه همکاری گسترش می‌یابد. مسیر روابط این دو کشور صرفاً شامل یک سری معاملات تجاری نیست - بلکه ظهور یک مشارکت استراتژیک واقعی است. اعتمادی که بین تاشکند و کابل در حال ایجاد است، نمونه‌ای برای منطقه وسیع‌تر است و ثابت می‌کند که حتی در یک محیط ژئوپلیتیکی پیچیده، ملت‌ها می‌توانند زمینه‌های مشترک پیدا کنند و برای رفاه مشترک تلاش کنند. همزمان با ریشه گرفتن این ابتکارات، ازبکستان و افغانستان در حال پایه‌گذاری چیزی بسیار بزرگتر از تجارت دوجانبه یا پروژه‌های انرژی هستند. آنها در حال ایجاد یک مدل منطقه‌ای از همکاری هستند که می‌تواند به عنوان وزنه تعادل در برابر بی‌ثباتی و فشارهای خارجی عمل کند. اگر این مشارکت به رشد خود ادامه دهد، پتانسیل تبدیل آسیای مرکزی به منطقه‌ای از اتصال، انعطاف‌پذیری و منافع متقابل را دارد - آینده‌ای که در آن همسایگان رقیب نیستند، بلکه شرکایی در ایجاد صلح و ثبات هستند.
نظر شما