به گزارش بازار به نقل از فرهیختگان، پنجشنبه هفته گذشته سه کشور اروپایی حاضر در توافق برجام (فرانسه، آلمان و انگلیس) در نامه‌ای به اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد، خواستار فعال شدن اسنپ‌بک یا همان مکانیسم ماشه شدند. این تصمیم می‌تواند به احیای ۶ قطعنامه سازمان ملل منجر شود و تحریم‌های بین‌المللی ایران را بازگرداند. در مقابل تصمیم این سه کشور که با پشتیبانی آمریکا صورت گرفته، روسیه و چین برای مقابله با این روند قصد دارند پیش‌نویسی را در شورای امنیت به رأی بگذارند که باعث تمدید محدود قطعنامه ۲۲۳۱ می‌شود.
نکات
اقدام اروپا در فعال‌سازی اسنپ‌بک بر بستری از تحولات روی داده و نیازمند بررسی بر همین مبناست.
۱- اسنپ‌بک مهم‌ترین ابزار اروپا در برابر ایران، آمریکا و رژیم صهیونی بود. چندان دور از ذهن نبود که آن‌ها از این ابزار بگذرند. در برابر ایران، اروپایی‌ها همانند آمریکا و رژیم صهیونی دارای توانمندی‌های نظامی نیستند. از سوی دیگر، در نهادهای بین‌المللی همانند شورای امنیت، اجماع پیشین قابل حصول نیست مگر با به‌کارگیری اهرم اسنپ‌بک. فراتر از ایران، این اهرم یکی از معدود مواردی است که باعث نیازمندی آمریکا و صهیونیست‌ها به اروپا می‌شود. رژیم صهیونی در فضای سوریه، لبنان و غزه با اروپا درگیر است. به دلیل اتکای تل‌آویو به واشنگتن برای مقابله با قاره سبز، صهیونیست‌ها در برابر اروپا واکنش‌های تهاجمی نشان داده‌اند. نامه‌نگاری نتانیاهو به رئیس‌جمهور فرانسه و متهم شدن پاریس توسط واشنگتن به یهودی‌ستیزی این روند را نشان می‌دهد. آنچه اما آمریکا و رژیم صهیونی را محتاج اروپا ساخته، اهرم اسنپ‌بک است که با اشتباه ترامپ در دولت اولش از دست واشنگتن خارج شد.
۲- با استفاده از اسنپ‌بک عملاً قدرت بازیگری اروپا به‌شدت تضعیف می‌شود. این ابزار تا زمانی عامل قدرت اروپاست که استفاده نشود. مطلوب‌ترین راه برای اروپا تمدید پی‌درپی این ابزار بود. آن‌ها به همین دلیل پیشنهاد کردند در وهله اول زمان استفاده برای ۶ ماه دیگر تمدید شود. بااین‌حال اگر ایران تمدید مهلت استفاده از اسنپ‌بک را می‌پذیرفت، اروپا با تشدید بازی و فشارها پاسخ می‌داد. از این‌رو همراهی با این خواسته برای تهران عاقلانه و مقدور نبود.
۳- احتمال کمی وجود دارد که چین و روسیه بی‌اثر شدن حق وتوی خود را آن هم توسط اروپا بپذیرند. به چالش کشیده شدن حق وتو تهدیدی برای تمام کشورهای دارنده این حق است؛ اما اگر با نادیده گرفتن حق وتوی قدرت‌های شرقی شکل بگیرد، نیازمند واکنش است.
۴- اروپا با قدرت هنجاری خود در کنار حملات آمریکا و رژیم صهیونی قرار گرفته است. اروپا جنگ ۱۲روزه را با قطعنامه شورای حکام تسهیل کرد و حالا درصدد ایجاد فضای جنگی دیگر است. هرچند آن‌ها در جنگ ۱۲روزه در کنار رژیم قرار گرفتند، اما وجوه برجسته این همراهی نه در هماهنگی اطلاعاتی بلکه در قطعنامه شورای حکام بود.
۵- دولت‌های اروپایی که به دلیل فشارهای داخلی مجبور به واکنش علیه رژیم صهیونی شده‌اند، با تشدید اقدامات ضدایرانی به نوعی در تلاش برای توازن‌بخشی برآمده‌اند. در یکی از این موارد، پس از تنش میان استرالیا و رژیم صهیونی، این کشور سفیر ایران را اخراج کرد.
۶- اروپا در همراهی با اقدامات ترامپ علیه ایران، به دنبال همراهی بیشتر او در قضیه اوکراین است. آمریکا در هفته‌های اخیر پذیرفته در حدود ۳۲۰۰ موشک کروز با برد ۴۰۰ کیلومتر به اوکراین بفروشد که این حجم بسیار عظیمی از فروش این نوع سلاح است.
۷- با ارسال نامه فعال‌سازی اسنپ‌بک، بازه ۳۰ روزهای از تحولات تا زمان تعیین تکلیف نهایی آن آغاز شده است. آنچه این وضعیت را برای اروپا مطلوب می‌سازد، به راه افتادن جار و جنجال‌هایی است که به‌طور تقریباً طولانی قاره سبز را به مرکز توجه تبدیل می‌کند، درحالی‌که آمریکا، روسیه و چین در حاشیه قرار می‌گیرند.
۸- اروپا شرط تعویق اسنپ‌بک و تمدید قطعنامه را همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی عنوان کرده است. اروپا از احیای فعالیت آژانس در برهه کنونی دو هدف کوتاه‌مدت در راستای همگرایی با آمریکا و رژیم صهیونی دارد؛ اول مشخص شدن مکان ذخیره‌سازی و وضعیت ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده ادعایی رسانه‌ها و دوم ارزیابی خسارت‌های وارده جنگ به تأسیسات هسته‌ای برای بهبود عملکرد در عملیات‌های محتمل بعدی.
پس از مشخص شدن مکان این مواد و ارزیابی خسارت‌ها، احتمال دارد دشمن مجدداً به فکر طراحی بیفتد؛ در مدت چند ماه بعدی، زمان صرف جمع‌آوری اطلاعات، تمرین عملیات و تدارکات آن خواهد شد. از این‌رو نباید به دشمن اجازه تکمیل چرخه‌اش را داد. در مذاکرات، سطح دسترسی‌های پیشین حداقل تا یک سال آینده نباید احیا شوند. خسارت حملات و محل مواد غنی‌شده نباید مشخص شوند.
۹- تشدید فشارها بر ایران از یک جنبه برای حفظ موازنه در منطقه به نفع رژیم صهیونی است. تضعیف شدید صهیونیست‌ها غرب را بر آن داشته تا برای حفظ و احیای قدرت آن بر ایران متمرکز شود. راهکار شکسته شدن این سیاست، حفظ تمرکز ایران بر رژیم صهیونی علی‌رغم فشارها و افزایش تلاش برای تضعیف تل‌آویو است.
۱۰- همزمان با پرونده هسته‌ای ایران و تلاش برای محدود کردن آن، ترامپ در آلاسکا با پوتین برای کاهش و کنترل سلاح‌های هسته‌ای مذاکره کرده و در روزهای اخیر در جریان مذاکره با رئیس‌جمهور کره جنوبی در کاخ سفید، ضمن اشاره به کره شمالی، خواهان پیوستن چین به فرایند کاهش و کنترل سلاح‌های هسته‌ای میان واشنگتن و مسکو شد. ترامپ در دوره نخست ریاست‌جمهوری خود نیز تلاش کرده بود چین را وارد توافقات دوجانبه هسته‌ای و موشکی با روس‌ها کند که پیشینه‌اش به دوران شوروی می‌رسد.
ترامپ می‌گوید تعداد سلاح‌های هسته‌ای چین تا ۵ الی ۶ سال آینده به آمریکا و روسیه خواهد رسید و به همین دلیل پکن باید از امروز وارد روند موجود میان این دو قدرت شود. در مقابل، چین می‌گوید تعداد سلاح‌های هسته‌ای این کشور بسیار کمتر از آمریکا و روسیه بوده و پیوستنش به روند کاهش سلاح، غیرمنطقی است.
در زمانی‌که آمریکا درحال وارد آوردن فشار سنگین به روسیه، چین و کره شمالی در حوزه هسته‌ای است، روند مقابله با پرونده هسته‌ای ایران قطعاً شاهد فشار بیشتری خواهد بود؛ چه اینکه با وجود متأثر بودن از یک روند کلی علیه قدرت‌های شرقی، به دلیل تأثیر رژیم صهیونی فشار بر تهران سنگین‌تر خواهد بود.
۱۱- هدف کلی غرب فراتر از هسته‌ای، تضعیف تمام اهرم‌های پیشرفت و قدرت ایران است. به نظر می‌رسید با برطرف شدن تحریم‌های سازمان ملل و ناکامی تحریم‌های یک‌جانبه‌ای که پس از خروج آمریکا از برجام وضع شدند، غرب به دنبال احیای تحریم‌های بین‌المللی باشد. این احیا صرفاً از طریق اسنپ‌بک امکان‌پذیر است. بر همین اساس بود که ترامپ در دولت اولش ابتدا از برجام خارج شد و با مشخص شدن نتایج کمتر از انتظار، در پی فعال‌سازی اسنپ‌بک برآمد که به دلیل خروج پیشین موفق به بهره‌برداری از این اهرم نشد.
این روند نشان می‌دهد هدف اصلی و نهایی غرب از اسنپ‌بک بازگرداندن تحریم‌هاست، اما در بازی با این ابزار تلاش خواهد کرد ضمن تعیین مکان ذخیره‌سازی مواد غنی‌شده، از خسارات به تأسیسات هسته‌ای مطلع شود. بر این اساس هرگونه تلاش از سوی ایران برای انطباق با خواست اروپا در این زمینه بی‌ثمر است و در نهایت غرب می‌خواهد از این اهرم برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی استفاده کند.
ایران دو مسیر پیش روی خود دارد؛ نخست با عقب‌نشینی در برابر خواست اروپا و تلاش برای جلب نظر آن، با پذیرش بازدیدهای گسترده بازرسان آژانس شاهد حملات مجدد نظامی و سپس بازگشت تحریم‌ها باشد، یا در راه دوم با کور ماندن چشمان غرب، خطر عملیات نظامی کاهش یافته و تنها اسنپ‌بک اجرایی شود.
۱۲- اروپا اختلافات عمیقی با آمریکا برای مهار روسیه دارد. این را می‌توان از برخی اظهارنظرها به‌خوبی دریافت. «مارسلو ربلو دِ سوسا» رئیس‌جمهور پرتغال روز چهارشنبه در نشست «دانشگاه تابستانی حزب سوسیال دموکرات» با انتقاد از عملکرد ترامپ در قبال جنگ اوکراین، او را به وابستگی به مسکو متهم کرده و گفت: «رهبر بزرگ‌ترین ابرقدرت جهان، به‌وضوح یک مهره شوروی یا روسیه است. او به‌عنوان یک مهره عمل می‌کند.»
اروپا با فشار دولت‌ها و لابی‌هایش در داخل آمریکا از شکل‌دهی به سیاست‌های این کشور به شکل دلخواه بازمانده و احتمالاً به دنبال تشدید فشارها بر مسکو از مسیرهای دیگر است. اروپا به جای تلاش برای تمرکز مستقیم بر اوکراین برای تضعیف روسیه، به دنبال افزایش تلاش‌ها برای تضعیف غیرمستقیم است.
تضعیف همگرایی قدرت‌های شرقی و ایجاد تنش در منطقه غرب آسیا در همین راستا پیگیری می‌شوند. اروپا می‌داند اگر مجموعه‌ای از عوامل شامل ارتباط روس‌ها با راست‌ها و چپ‌های افراطی، نفوذش در آمریکا و همچنین هراس واشنگتن از درگیری مستقیم با مسکو فعلاً جنگ اوکراین را فریز کرده است، در غرب آسیا برای فشار بر روس‌ها می‌تواند از همه موانع عبور کند.
بخشی از راست‌های افراطی انزواگرا مخالف درگیری با ایران هستند، اما در مقابل اقشار مختلفی از آن‌ها به‌شدت ضدایرانی‌اند. از سوی دیگر، نفوذ روسیه در آمریکا در قبال ایران به‌وسیله لابی صهیونی خنثی می‌شود. همچنین ایران همانند روسیه قدرت هسته‌ای نیست.
۱۳- مشکل اساسی اروپا برای فعال‌سازی اسنپ‌بک مشروعیت است. این ابزار سازوکار معمول و روشنی ندارد و به همین دلیل، در صورت بروز مخالفت جدی در شورای امنیت، نتیجه و اثر آن حتی در صورت اجرایی شدن محل تردید خواهد بود. مشکل بعدی سکوت و بی‌عملی اروپا در برابر جنایت‌های رژیم است. در شرایطی که جهان خواهان مهار رژیم صهیونی است، تلاش برای بازگرداندن تحریم‌های ایران جدی تلقی نخواهد شد.
نظر شما