بازار؛ گروه انرژی: طرح شکست خورده محمود احمدی نژاد برای فروش اوراق سلف نفتی اینبار در دستور کار حسن روحانی قرار گرفته است. طرحی که گفته می‌شود در جلسه سران قوا مطرح و تایید شده اما ابهامات آن برای مردم همچنان ادامه دارد. محمد قمصری مدیر سابق امور بین الملل شرکت نفت در اینباره به بازار می‌گوید: دولت به جای این همه هیاهو برای اجرای یک طرح تکراری بهتر است توضیحات بیشتری را در خصوص روند اجرای طرح توضیح بدهد. او که معتقد است فروش اوراق سلف نفتی به تنهایی نمی‌تواند منجر به گشایش اقتصادی شود، ادامه داد: فروش اوراق سلف نفتی هیولا نیست که از پس آن برنیاییم. حتی اگر نگران ایجاد تعهد مالی برای دولت بعدی هستیم می‌توان موعد سررسید اوراق را از دو سال به یک سال یا حتی ۶ ماه کاهش داد. این مدت کاملا توافقی است و هیچ الزامی برای آن وجود ندارد.
قمصری با بیان اینکه اوراق سلف نفتی یک ابزار مرسوم در بازارهای مالی جهانی است، ادامه داد: سرمایه گذاری در این بازار هم همانند سایر بازارها ریسک خود را دارد. ممکن است چند ماه دیگر قیمت نفت رشد کند، ممکن هم هست که قیمتها دوباره نزولی شود. در این حالت سود و زیان حاصل از صعود و سقوط قیمت نفت نصیب سلف خر می‌شود، مگر اینکه قرار باشد دولت بخواهد رویه ای متفاوت را در پیش گرفته و به نوعی سود مشخصی را برای آن در نظر بگیرد. متن کامل گفتگوی بازار با محمد قمصری معاون سابق امور بین الملل شرکت نفت را در ادامه می‌خوانید.
سلف فروشی نفت خام در بازارهای جهانی رواج دارد و صادرکنندگان نفت پیشاپیش تولید آتی خود را در برابر بهای توافقی به خریداران پیش فروش می‌کنند و معمولا با دریافت پول آن هنگام عقد قرارداد، در موعد مقرر نفت را به آنان تحویل می‌دهند
* فروش اوراق سلف نفتی پیش از این یک بار دیگر در دولت دهم اجرایی شد در نهایت به سرانجام نرسید. چه تضمینی وجود دارد که طرح شکست خورده دولت احمدی نژاد در این دولت قابلیت اجرایی شدن را داشته باشد؟
سلف فروشی نفت خام در بازارهای جهانی رواج دارد و صادرکنندگان نفت پیشاپیش تولید آتی خود را در برابر بهای توافقی به خریداران پیش فروش می‌کنند و معمولا با دریافت پول آن هنگام عقد قرارداد، در موعد مقرر نفت را به آنان تحویل می‌دهند. در سال ۹۲ هم اجرای این طرح در دستور کار دولت دهم قرار گرفت. به همین دلیل باید گفت که غوغایی که این روزها برخی از افراد نسبت به اجرای این طرح به راه انداخته‌اند، ناشی از بی اطلاعی آنهاست. سلف فروشی نفت هیولایی نیست که نتوان آن را اجرایی کرد. کافی است که اجرای آن بر اساس مصوبات شرکت ملی نفت و توافقات صورت گرفته با بورس در دستور کار قرار گیرد.
* شاید خرید و فروش سلف نفتی امری مرسوم در بازارهای مالی جهان باشد. اما در اقتصاد ایران به لحاظ شرایط متفاوت ناشی از تحریمها ابهامات زیادی وجود دارد که اتفاقا تاکنون هیچ پاسخ مشخصی به آنها داده نشده است.
باید مردم بدانند که واقعیت چیست و بر اساس آن عمل کنند. همانطور که گفتم فروش اوراق سلف نفتی نه در ایران و نه در سایر کشورها اتفاق جدیدی نیست و بارها تجربه شده است. سلف یک ابزار بورسی است که می‌تواند سایر ابزارها می‌تواند به جمع آوری نقدینگی و همچون تامین مالی پروژه‌های اقتصادی کمک کند.
در سال ۹۲ هم فروش اوراق سلف نفتی در دستور کار دولت دهم قرار گرفت. به همین دلیل باید گفت که غوغایی که این روزها برخی از افراد نسبت به اجرای این طرح به راه انداخته‌اند، ناشی از بی اطلاعی آنهاست. سلف فروشی نفت هیولایی نیست که نتوان آن را اجرایی کرد
* بر اساس آنچه اعلام شده خریداران اوراق می‌توانند در موعد سررسید تحویل خود را دریافت کنند. اما به دلیل شرایط تحریمی بسیاری از خریداران نگران نحوه فروش نفت خود هستند؟
مبنای اوراق سلف موازی فراهم بودن امکان تحویل فیزیکی نفت خام به خریداران است. در این طرح محموله‌های تحویلی ۵۰۰ هزار بشکه در نظر گرفته شده و کسی که این تعداد از پته‌های نفتی را در اختیار داشته باشد از نظر قانونی اجازه دارد که این محموله را از شرکت نفت دریافت کند. اما اینکه چگونه می‌توان این میزان نفت را فروخت چیزی است که خود خریدار باید از قبل برای آن تدبیری اندیشیده باشد و امکان آن را فراهم کرده باشد.
چنین پته‌هایی در شرایط نرمال برای کشورهایی که تحریم نیستند یک ابزار کاملا ساده و نرمال است ولی در مورد ما خریداران باید دقت داشته باشند. اما حتی در صورت فراهم نبودن صادرات بازهم مشکل چیزی وجود ندارد. در صورتی که خریداری قادر به فروش نفت خود نباشد امکان تبدیل به پول دارد. بر اساس قوانین می‌توان در موعد سررسید آن به شرکت نفت بفروشد.
* خرید و فروش اوراق نفتی باید به دلار صورت بگیرد؟
لزوما می‌تواند اینگونه نباشد. اما از آنجایی که ایندکس‌های بین المللی معمولا به دلار است قیمت گذاری نفت و فرآورده‌های نفتی معمولا بر اساس این ارز صورت می‌گیرد. ولی خرید آن می‌تواند بر اساس ارزی که مورد توافق باشد، صورت گیرد.
سرمایه گذاری در این بازار همانند هر بازار دیگری می‌تواند ریسک خود را داشته باشد. در واقع در این طرح سود و زیان حاصل از صعود و سقوط قیمت نفت نصیب سلف خر می‌شود، مگر اینکه قرار باشد دولت بخواهد رویه ای متفاوت را در پیش گرفته و به نوعی سود مشخصی را برای آن در نظر بگیرد
* یعنی دولت می‌تواند به صورت ریالی نفت را بفروشد؟
بله. طبق آنچه اعلام شده بر مبنای نرخ سنا قرار است پول نفت از مردم دریافت شود. اما تسویه غیر پولی بکند می‌تواند دوباره به صورت ریالی دریافت کند.
* سال پایانی دولت روحانی است. بسیاری بر این باورند که اجرای این طرح به نوعی آینده فروشی بوده و دولت دوازدهم می‌خواهد با سلف فروشی نفت، بخشی از نقدینگی بخش خصوصی یا هر کسی را که این اوراق را خریداری می‌کند جمع آوری کنند اما تعهد مالی آن را به دوش دولت بعدی قرار دهد. این ادعا تا چه اندازه درست است؟
در ابتدا باید بپذیریم که می‌خواهیم از این ابزار بورسی در کشور استفاده کنیم. اگر این پیش فرض را قبول داشته باشیم، دیگر بحث این دولت و آن دولت نخواهد بود. در حال حاضر همین وضعیت را در حوزه کشاورزی شاهد هستیم. اوراق سلف یک ابزار بورسی است که در آن خریدار محصولی را پیش خرید می‌کند و در سررسید تعیین شده جنس یا پول جنس را دریافت می‌کنند. اگر نگران ایجاد تعهد مالی برای دولت بعدی هستیم می‌توان موعد سررسید اوراق را از دو سال به یک سال یا حتی ۶ ماه کاهش داد. این مدت کاملا توافقی است و هیچ الزامی برای آن وجود ندارد.
اگر نگران ایجاد تعهد مالی برای دولت بعدی هستیم می‌توان موعد سررسید اوراق را از دو سال به یک سال یا حتی ۶ ماه کاهش داد. این مدت کاملا توافقی است و هیچ الزامی برای آن وجود ندارد
* ریزش شاخص در روزهای گذشته به شدت سرمایه گذاران در بازار سرمایه را نگران کرده است. با این اوصاف می‌توان امیدی داشت که عرضه اوراق سلف نفتی مورد استقبال مردم قرار بگیرد
اگر ابهامات موجود در خصوص این طرح به خوبی تشریح و تبیین شود مردم خیلی راحت می‌توانند تصمیم بگیرند که در خرید این اوراق بورسی مشارکت کنند یا نه. با این وجود نمی‌توان پیش بینی دقیقی در رابطه با میزان استقبال از این طرح نمی‌توان داشت اما به طور قطع اگر خوب روشنگری شود، احتمال اینکه بسیاری از مردم سرمایه‌های خود را وارد این بخش کنند، وجود دارد. اما نکته ای که دولت باید به صورت شفاف به مردم اعلام کند این است که ممکن است تا زمان سررسید موعد تحویل-مثلا یک ماه یا شش ماه دیگر - بهای نفت خام در بازار جهانی افزایش یابد که در این حالت سود آن نصیب خریدار اوراق سلف خواهد بود. از آن سو امکان ریزی قیمتها یعنی همان اتفاق که چند ماه پیش در بازار نفت شاهد آن بودیم، هم وجود دارد. بنابر این سرمایه گذاری در این بازار همانند هر بازار دیگری می‌تواند ریسک خود را داشته باشد. در واقع در این طرح سود و زیان حاصل از صعود و سقوط قیمت نفت نصیب سلف خر می‌شود، مگر اینکه قرار باشد دولت بخواهد رویه ای متفاوت را در پیش گرفته و به نوعی سود مشخصی را برای آن در نظر بگیرد.
طرحی که دولت به دنبال اجرای آن است فروش اوراق نفتی است در حالی که روشهای قبلی به نوعی حراج نفت بود. در روشهای قبلی خود محموله‌ها خریداری می‌شد اما در حال حاضر حواله محموله خرید و فروش می‌شود. همچنین در روشهای قبلی خریدار ملزم بود که یک محموله کامل را خریداری کنند اما حالا این امکان برای خریداران جز هم به وجود آمده که بتواند بشکه‌های نفت را بخرند
* بر اساس قانون بودجه و برنامه ششم توسعه وزارت نفت مجاز به فروش نفت در بورس برای تامین مالی است. عرضه اوراق سلف نفتی چه تفاوتی با طرح‌های قبلی دارد؟
طرحی که دولت به دنبال اجرای آن است فروش اوراق نفتی است در حالی که روشهای قبلی به نوعی حراج نفت بود. ماهیت این دو با هم متفاوت است. در روشهای قبلی خود محموله‌ها خریداری می‌شد اما در حال حاضر حواله محموله خرید و فروش می‌شود. همچنین در روشهای قبلی خریدار ملزم بود که یک محموله کامل را خریداری کنند اما حالا این امکان برای خریداران جز هم به وجود آمده که بتواند بشکه‌های نفت را بخرند. ضمن اینکه احتمالا پته‌ها در طرح جدید قابلیت معامله در بازارهای ثانویه را هم خواهد داشت.
* در واقع نوعی معامله کاغذی است؟
نمی‌توان آن را تنها معامله کاغذی دانست. چرا که پیش این حواله‌ها پشتوانه محموله دارد. پتهایی که در اختیار خریدار می‌گذارد، شرکت نفت نسبت به آن متعهد بوده و باید در سررسید محموله به خریدار تحویل داده شود.
نمی‌توان در اقتصادی که با مشکلات متعددی دست به گریبان است با اجرای یک طرح گشایش اقتصادی ایجاد کرد. هر تغییر کوچکی در شرایط فعلی به زمان و البته برنامه ریزی دقیق و انسجام بین دستگاههای مختلف نیاز دارد
* عرضه اوراق سلف نفتی آیا می‌تواند منجر به ایجاد گشایش اقتصاد شود؟
نمی‌توان در اقتصادی که با مشکلات متعددی دست به گریبان است با اجرای یک طرح گشایش اقتصادی ایجاد کرد. هر تغییر کوچکی در شرایط فعلی به زمان و البته برنامه ریزی دقیق و انسجام بین دستگاههای مختلف نیاز دارد. این یک ابزار بازرگانی و بورسی است و نمی‌توان انتظار داشت که با اجرای آن گشایش اقتصادی ایجاد شود.
* خرید و فروش نفتی تا چه اندازه می‌تواند به تامین مالی پروژه‌های نفتی کمک کند؟
کاملا بستگی به استقبال دارد. اگر استقبال زیاد باشد می‌تواند موثر باشد.
نظر شما