بازار؛ گروه بین الملل: در این روزهای پر مخاطره، افت ارزش دلار در بازارهای جهانی یکی از موضوعات مهم رسانه های دنیا است. رسانه هایی که هر روز با اخباری در مورد شمار مبتلایان و قربانیان این ویروس درگیر هستند و هر روز اخباری در مورد واکسنی که قرار است به بازار بیاید و کشورهایی که قرار است اولین واکسن ها را دریافت کنند، منتشر می کنند، این روزها در مورد افت ۱۰ درصدی ارزش دلار و احتمال تضعیف جایگاه این واحد پولی در جهان صحبت می کنند. برخی از رسانه ها از فروپاشی بازار دلار می گویند و برخی دیگر از ضرورت جایگزینی آن. برخی دیگر اوضاع را عادی قلمداد می کنند و کاهش یا افزایش ارزش دلار را به طبیعت بازار و شرایط کنونی حاکم بر اقتصاد دنیا نسبت می دهند. اما ظاهرا این موضوع کاهش تدریجی سهم دلار در معاملات و تجارت بین المللی این قدر مهم شده است که رسانه های غربی نیز به موضوع حذف دلار از تجارت بین الملل بپردازند.
این رسانه ها در حالی که مراودات بین المللی به شکل روز افزونی با دیگر ارزهای خارجی شکل گرفته و از سوی دیگر پیمانهای پولی و چند جانبه زیادی در جهان مطرح شده سعی دارند تا نشان دهند بدیلی برای دلار نیست و این افت و بی ارزش شدن دلار تنها به دلیل شرایط گذرای فعلی و ناشی از رکود تحریم است حال ان که مجموع واکنش های اقتصادی آمریکا در سالهای اخیر و به خصوص بعد از سر کار آمدن ترامپ نشان می دهد که اقتصاد آمریکا در حال دوپینگ با جنگ تعرفه ای و فشارهای دیپلماتیک است.
جایگزینی برای دلار نیست!؟
افت ارزش دلار در بازار جهانی باعث شده است تا بسیاری نگران افت جایگاه اقتصادی امریکا در دنیا شوند و برخی استفاده جهان از دلار به عنوان یک منبع حفظ ارزش و پول مورد استفاده بین المللی را زیر سوال ببرند. محمد الرعین اقتصاددان ارشد موسسه مالی آلیانز در مصاحبه ای با فایننشال تایمز به این بحران تازه در اقتصاد دنیا اشاره کرد و گفت: «سیاستهای اجرا شده توسط بانک مرکزی امریکا شامل تزریق های کلان، انتشار پول و کاهش بی سابقه نرخ بهره بانکی باعث شد تا ارزش دلار در بازار جهانی کاهش پیدا کند. افت ارزش پول امریکا در کوتاه مدت به نفع اقتصاد این کشور است زیرا باعث می شود تا قدرت رقابت کالاهای صادراتی امریکا در جهان افزایش یابد و درآمد بیشتری نصیب این کشور شود که بدون شک در تسریع روند خروج اقتصاد از رکود تاثیر زیادی خواهد داشت.»
وی با اشاره به این مطلب که بسیاری در موارد احتمال یا ضرورت جایگزین شدن دلار به عنوان ارز مرجع در دنیا صحبت می کنند، گفت: «اولین درسی که در دانشکده اقتصاد یاد گرفتم این بود که برای جایگزینی باید کالایی مشابه با ویژگی های مشابه وجود داشته باشد ولی در دنیای امروز ارزی که قدرت کافی برای جایگزینی دلار را داشته باشد، وجود ندارد. بنابراین این نگرانی بی مورد است و من اطمینان دارم حداقل تا سه دهه آینده هیچ ارزی در دنیا جایگزین دلار نخواهد شد و هیچ اقتصادی نمی تواند به عنوان ابرقدرت اقتصادی جایگزین ایالات متحده امریکا شود.»
این اظهارات کارشناس اقتصادی در حالی بیان شده که سهم دلار از ذخایر جهانی در کمترین سطح ۶ سال اخیر رسیده و اقبال بانکهای مرکزی جهان به دلار رو به کاهش است و ارزهای امن‌تر نظیر ین ژاپن و فرانک سوئیس در حال گرفتن جای دلارهستند.
به گفته صندوق بین‌المللی پول، در حال حاضر حجم ین از ذخایر ارز ی جهانی به ۵.۶ درصد افزایش پیدا کرده است که از سال ۲۰۰۱ تاکنون بی سابقه است. یوان نیز اکنون ۱.۹ درصد کل ذخایر ارزی جهان را تشکیل می دهد که از زمان پذیرفته شدن به عنوان ارز جهانی در سال ۲۰۱۶ یک رکورد محسوب می شود. سهم یورو از این ذخایر نیز به ۲۰.۵ درصد رسیده که ۰.۳ درصد بیشتر از رقم ثبت شده قبلی است.
همچنین منابع رسمی چینی پیشتر اعلام کرده بود: «بیش از ۶۰ کشور و منطقه در سراسر جهان برای معاملات تجاری خود از ارز یوان (پول ملی چین) استفاده می‌کنند.»
بزرگنمایی ممنوع
با ین حال گاردین هم در زمینه نقش دلار در اقتصاد دنیا نوشت: «برخی از تحلیل گران اقتصادی با بزرگنمایی بحران هایی که در کوتاه مدت در اقتصاد کشور اثر دارند و ارزش دلار را تحت تاثیر قرار می دهند، تلاش می کنند تا وضعیت را بغرنج تر از آنچه هست نشان دهند. بدون شک اوضاع اقتصادی این روزهای دنیا چندان خوب نیست ولی مساله با اهمیت این است که این بحران گذرا است و جهان می تواند بازهم در مسیر رشد قرار گیرد. بدون شک اقتصاد امریکا به دلیل تمامی منابع مالی کلانی که دارد و به دلیل سهم زیادی که در تجارت و اقتصاد جهان دارد، در روند احیای اقتصادی از دیگر کشورها پیشی خواهد گرفت.»
گاردین ادامه داد: «شرایط ایجاد شده در بازار دلار نه یک چالش غیر قابل اصلاح است و نه فروپاشی جایگاه دلار در اقتصاد دنیا، بلکه نمایشی از ضعف سیاستگذاری های گذشته دنیا در عرصه پولی و وابستگی بیش از اندازه اقتصاد دنیا به یک ارز است که می تواند اولین گام در جهت اصلاح این نظام باشد و تعادلی در بازار پولی دنیا ایجاد کند. با ایجاد این ساختار تازه می توان انتظار داشت که بحران در اقتصاد یک کشور به تنهایی باعث تضعیف ارزش ارز مصرفی دنیا نشود و رشد اقتصادی همان کشور زمینه ساز رونق بازار پول دنیا نشود.»
به گزارش «بازار» توسعه استفاده از ارزهای دیگر به جای دلار و به ویژه یوآن، پس از تحریم‌های بی‌ضابطه آمریکا علیه چین و سایر کشورها توسعه پیدا کرده است. در حال حاضر ۷۲ درصد معاملات تجاری اتحادیه اقتصادی اوراسیا بدون دلار انجام می‌شود؛ ایران، روسیه، ترکیه، پاکستان و عراق بخشی از تبادلات تجاری بین‌المللی خود را با ارزهای غیردلاری انجام می‌دهند.
دیمیتری سیمس، تحلیلگر مسایل روسیه در همین رابطه نوشته بود: «روسیه و چین در حال حرکت به سمت یک اتحاد مالی و بانکی هستند. دو کشور به جای یک اتحاد نظامی به سمت یک اتحاد اقتصادی رفتهاند چرا که می دانند این اتفاق بهتر است.»
طی بازه زمانی فوق ۳۰ درصد مبادلات تجاری دو طرف بر حسب یورو و ۲۴ درصد دیگر نیز بر حسب یوان و روبل بوده است. این در حالی است که در سال ۲۰۱۵ حدود ۹۰ درصد تجارت دو کشور از طریق دلار آمریکا انجام می شد.
لذا با توجه به آنچه گفته شد، تنها دلیل فاصله گرفتن کشورها از دلار در تجارت خارجی تنها کرونا و عملکرد بد اقتصادی امریکا در سالهای اخیر نیست بلکه یکی از مهمترین دلایل تضعیف دلار سیاست های خارجی و استفاده از ابزارهای سیاسی برای سرپا نگه داشتن اقتصاد خود و تحمیل زور گویی با استفاده از دلار بوده که مهمترین آنها اعمال تعرفه های حاشیه ساز برای چین و اروپا و یا تحریم ها علیه روسیه بوده است.
واحد پول تازه یا سبدی از ارزها، جایگزین های احتمالی آینده
البته سیاستی که این روزها در میان روسای بانکهای مرکزی در مورد آن صحبت می شود، ایجاد سبدی از ارزها به عنوان ارز مصرفی در دنیا است. حال یا این سبد ارزی استفاده می شود یا ارزی بر مبنای ارزش این سبد ارزی تعریف می شود. این سبد ارزی بر مبنای اهمیت اقتصادی کشورها یا جایگاه آنها در اقتصاد و تجارت دنیا تعیین خواهد شد و استفاده از این سبد ارزی سبب می شود تا افت ارزش یک واحد پولی به تنهایی کل اقتصاد دنیا را تحت تاثیر قرار ندهد. در این شرایط افت ارزش یک پول با افزایش ارزش یک پول دیگر همراه خواهد بود و ارزش سبد ارزی در دنیا با نوسان کمتری نسبت به اقتصاد تک ارزی همراه خواهد بود. نوسان کمتر سبد ارزی مورد استفاده در دنیا باعث کمتر شدن بی ثباتی در اقتصاد دنیا و در نهایت رشد پایدارتر اقتصاد دنیا می شود. بدون شک در این سبد ارزی هم دلار سهم زیادی خواهد داشت زیرا امریکا بالغ بر ۲۴ درصد تولید ناخالص داخلی دنیا را دارد و سهمش در تجارت دنیا هم بالغ بر ۲۷ درصد است.
راهکار پیشنهادی دیگر استفاده از یک ارز دیجیتال به عنوان ارز مرجع در دنیا است که بسیاری بر این باورند که ارزش ارز دیجیتالی مذکور باید به طلا میخکوب شود نه ارز یک کشور که هر گاه با کسری بودجه مواجه شد، با چاپ پول تورم را به جهان تحمیل کند و خود را نجات دهد. راهکاری که شاید تحقق آن در آینده نزدیک امکان پذیر نباشد ولی می توان از آن به عنوان گزینه ای برای دنیای آینده نام برد بد نیست بدانید که در این باره نیز چین برای خود رمز ارزی را طراحی کرده و مدعی است که قابلیت استفاده برای کارمندان را دارد. دنیایی که تاثیر گذاری دنیای دیجیتال در اقتصاد بیش از امروز باشد و تصویری تازه از دنیا را به نمایش بگذارد. تا آن زمان همچنان دلار ارز مرجع است و فراز و فرودهای ارزش آن نمی تواند از جایگاهش در اقتصاد دنیا بکاهد.
نظر شما