بازار؛ گروه آب و انرژی: شرکت کنترل کیفیت هوای تهران اعلام کرد: در حال حاضر کیفیت هوای تهران با شاخص ۹۷ در شرایط قابل قبول قرار گرفته و نسبت به روزهای قبل وضعیت هوا بهبود یافته است. بر اساس انچه اعلام شده طی ۲۴ ساعت گذشته میانگین شاخص کیفیت هوا بر روی عدد ۱۴۰ قرار داشت و هوا در وضعیت نارنجی و برای گروه‌های حساس جامعه ناسالم بود.
با وجود کاهش «ذرات خاک و گرد و غبار» اما نگرانی ها نسبت به آینده هوای تهران و سایر شهرهای کشور باقی است چرا که به گفته برخی از مسولین دلیل اصلی افزایش گرد و غبار در کشور کاهش بارندگی ها است. رئیس مرکز پیش‌بینی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی با اشاره با کاهش ۴۰ درصدی بارش‌ها در سال آبی جاری، به تازگی در اینباره گفته «امروز بسیاری از زمین‌های اطراف شهرها به دلیل تداوم خشکسالی در کشور، تبدیل به کانون گرد و غبار شده است و با وزش شدید باد شاهد کاهش کیفیت هوا می‌شویم.»
البته علی بیت اللهی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و رئیس بخش زلزله‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تمامی این ادعاها را قبول ندارد. او در حالی که کاهش نزولات آسمانی و تغییرات اقلیمی را یکی از فاکتورهای ایجاد کانون های گرد و غبار در کشور می داند، اما سهم عوامل دیگر را بیشتر می داند؛ عواملی که بسیاری از آنها در نبود مدیریت آگاهانه تشدید شده است.
متاسفانه در طی سال های گذشته به بهانه رشد جمعیت، اشتراک فروختیم و سد ساختیم بی آنکه توجهی به محدودیت ها و ظرفیت های منابع آبی خود داشته باشیم. حالا در یک دور باطلی افتاده ایم که اگر همین طور ادامه پیدا کند سکونتگاه رسمی خود را از دست خواهیم داد و برخی از مناطق دیگر قابلیت سکونت نخواهند داشت
او در گفتگو با بازار با اشاره به اینکه سهم کاهش بارندگی ها در ایجاد کانون های گرد و غبار و آلودگی هوا بین ۱۵ تا ۲۰ درصد بوده است، گفت: مهم ترین دلیل اصلی مشکلات امروز غفلت از محیط زیست و عدم پرداخت حقابه های زیست محیطی است. متاسفانه در طی سال های گذشته به بهانه رشد جمعیت، اشتراک فروختیم و سد ساختیم بی آنکه توجهی به محدودیت ها و ظرفیت های منابع آبی خود داشته باشیم. حالا در یک دور باطلی افتاده ایم که اگر همین طور ادامه پیدا کند سکونتگاه رسمی خود را از دست خواهیم داد و برخی از مناطق دیگر قابلیت سکونت نخواهند داشت.
بیت اللهی همچنین گفته که مناطق جنوبی و جنوبی غربی تهران پر ریسک ترین مناطق پایتخت است.
متن کامل گفتگوی بازار با علی بیت اللهی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و رئیس بخش زلزله‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی را در ادامه می خوانید:
*طی سال های گذشته شاهد افزایش گرد و غبار در مناطق مختلف کشور به خصوص در تهران هستیم. مهم ترین دلیل بروز این اتفاق چیست؟
تا همین چند سال پیش آلودگی هوای ناشی از گرد و غبار محدود به استان های همچون خوزستان و استان های غربی کشور بود. اما حالا کمتر جایی در کشور وجود دارد که آلودگی هوای ناشی از ریز گردها را نداشته باشد. متاسفانه در نبود مدیریت درست پدیده گرد و غبار دیگر محدود به یک منطقه خاص نیست و نواحی بسیاری از کشور را فرا گرفته است. از طرفی دیگر مدت زمان این پدید هم مانند گذشته محدود نبوده و شاهد دوام و ماندگاری بالای آن هستیم. به عنوان مثال تهران امسال از اول سال تاکنون دو روز پیاپی در وضعیت قهوه‌ای بی‌سابقه قرار گرفته است. جدای از این تا همین چند سال پیش آلودگی‌ها منشأ خارجی داشت و ناشی از ورود ریزگردها یا همان گرد و غبار از کشورهای اطراف بود اما حالا ما با یک پدیده داخل سرزمینی روبرو هستیم که عامل اصلی آن خودمان هستیم.
عمده ترین دلیل افزایش ناگهانی «ذرات خاک و گرد و غبار» را می توان عدم رعایت حقابه های زیست محیطی و خشک شدن تالاب ها دانست. متاسفانه طی سال های گذشته به بهانه تامین آب شرب و احداث سدها حقابه های زیست محیطی داده نشده است. در واقع با انتخاب تامین آب شرب به عنوان اولویت نخست از اولویت های زیست محیطی غافل شدیم. نمونه بارز از غفلت های ما خشک شدن دریاچه ارومیه، گاو خونی و حوض سلطان و ایجاد کانون های گرد و غبار در اطراف این مناطق است
اما بروز یا تشدید این بحران در طی سال های گذشته چند دلیل اصلی دارد. عمده ترین دلیل افزایش ناگهانی «ذرات خاک و گرد و غبار» را می توان عدم رعایت حقابه های زیست محیطی و خشک شدن تالاب ها دانست. متاسفانه طی سال های گذشته به بهانه تامین آب شرب و احداث سدها حقابه های زیست محیطی داده نشده است. در واقع با انتخاب تامین آب شرب به عنوان اولویت نخست از اولویت های زیست محیطی غافل شدیم. نمونه بارز از غفلت های ما خشک شدن دریاچه ارومیه، گاو خونی و حوض سلطان و ایجاد کانون های گرد و غبار در اطراف این مناطق است.
کاهش بارندگی ها و نزولات آسمانی و تغییر اقلیم و از بین رفت پوشش های گیاهی مناسب از دیگر دلایل افزایش گرد و غبار در کشور و البته تهران است. متاسفانه همان بارندگی محدودی را هم که داریم به صورت سیل آسیا و ناگهانی تبدیل شده که خیلی نمی تواند ماندگار باشد یا اینکه به درستی جذب خاک شود.
از طرفی باید اشاره کنم که معادن شن و ماسه در منطقه ۱۸، دشت شهریار و منطقه غرب تهران در تشدید وضعیت پیش آمده بی تاثیر نبوده اند.
سهم کاهش بارندگی ها در ایجاد کانون های گرد و غبار و افزایش آلودگی ها بین ۱۵ تا ۲۰ درصد است. در واقع اگر بخواهیم به صورت ریشه ای فاکتورها را مورد بررسی قرار دهیم، متوجه خواهیم شد که بخش زیادی از مشکلات امروز نه از تغییر اقلیم بلکه از نبود مدیریت آگاهانه به خصوص در دستگاه هایی همچون وزارت جهاد کشاورزی و نیرو و حتی بی توجهی به قوانین توسعه ای کشور بوده است
*برخی از مدیران سعی دارند که بخش زیادی از مشکلات امروز در افزایش آلایندگی هوا و پدیده ریزگردها را حاصل کاهش بارندگی ها اعلام کنند. سهم این فاکتور در ایجاد کانون های گرد و غبار چیست؟
بررسی های که من انجام دادم نشان می دهد که سهم کاهش بارندگی ها در ایجاد کانون های گرد و غبار و افزایش آلودگی ها بین ۱۵ تا ۲۰ درصد است. عمده ترین تاثیر را در بروز این پدیده عدم مدیریت منابع آب، برداشت های غیر ضرور، عدم رعایت حقابه های زیست محیطی، و عدم کنترل چراگاه ها و حفظ نکردن پوشش های گیاهی مناسب است. در واقع اگر بخواهیم به صورت ریشه ای فاکتورها را مورد بررسی قرار دهیم، متوجه خواهیم شد که بخش زیادی از مشکلات امروز نه از تغییر اقلیم بلکه از نبود مدیریت آگاهانه به خصوص در دستگاه هایی همچون وزارت جهاد کشاورزی و نیرو و حتی بی توجهی به قوانین توسعه ای کشور بوده است.
*البته مسولین وزارت نیرو مدعی اند که تحت هر شرایطی باید آب شرب مشترکین را تامین کنند و به همین دلیل قادر نبوده اند که حقابه زیست محیطی را تامین کنند؟
این چرخه باطل در وزارت نیرو باعث شده که جمعیت پذیری کلان شهرهایی همچون تهران روز به روز افزایش پیدا کند در حالیکه می توانست برای مدیریت بهتر از یک جایی که به بعد فروش انشعاب را متوقف کند. باید توجه داشته باشیم که وقتی این روند و دور باطل ادامه پیدا کند بعد از مدتی به یک نقض قرض اساسی خواهیم رسید که این نقض قرض اساسی از بین رفتن سکونتگاه های رسمی است. اگر قرار باشد همین طور به جمعیت تهران افزوده شود بعد از مدتی بسیاری از مناطق تهران دیگر قابلیت سکونت نخواهد داشت. به همین دلیل امیدوارم تا دیر نشده به یک الگوی پایداری از توسعه با رعایت و توجه به ملاحظات زیست محیطی، محدودیت های موجود در منابع آب و ظرفیت های زیست محیطی دست پیدا کنیم.
*کدام یک از مناطق تهران بیشتر در معرض خطر قرار دارند؟
مناطق جنوبی و جنوبی غربی تهران را می توان پُر ریسک ترین مناطق پایتخت دانست. اما باید توجه داشت که کانون گرد و غبار در یک منطقه ثابت نمانده و کل شهر را فرا می گیرد. طوری که در چند روز گذشته سِپری از گرد و غبار کل آسمان پایتخت را پوشانده بود. نتایج ارزیابی کیفیت هوای تهران در پانزده روز اول تابستان نشان می‌دهد، پایتخت نامطلوب‌ترین کیفیت هوا را در مقایسه با سال‌های گذشته تجربه کرده است. داده‌های ایستگاه‌های شهر تهران نشان می‌دهد، منشأ آلاینده‌های اصلی تهران در هفت روز اول تیرماه، ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون بوده است اما از هشتم تیر به بعد آلاینده‌های ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون نیز به شاخص آلاینده‌های پایتخت اضافه و باعث شد، تهران حتی یک روز هم، «هوای پاک» نداشته باشد.
نظر شما