وحید پورتجریشی؛ بازار: جنگ میان ایران و اسرائیل منجر به رخداد تحولات بزرگی در سطح منطقه شده است؛ از آمادگی بیشتر نظامی ترکیه برای مقابله با حمله احتمالی اسرائیل گرفته تا حمایت کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس از ایران در روزهای پس از جنگ.
اگرچه بهبود روابط کشورهای عربی خلیج فارس با ایران را می توان به پای چرخش های متداول در جهان سیاست و بر اساس منافع ملی گذاشت؛ اما بهبود چشمگیر روابط میان تهران و قاهره قطعا در زمره این چرخش ها قرار نداشته و می بایست آن را تحولی بنیادین در روابط دو کشوری دانست که از زمان وقوع انقلاب اسلامی در ایران تاکنون، هیچ گونه روابط دیپلماتیک رسمی با یکدیگر نداشته اند. اکنون اما مصر به یکی از فعالترین بازیگران دوران پس جنگ در زمینه تلاش برای ازسرگیری مذاکرات میان ایران، ایالات متحده و تروئیکای اروپایی دانست.
اما سوال اینجاست که چرا مصر تحت رهبری ژنرال عبدالفتاح السیسی که از روابط بسیار نزدیکی با واشنگتن و تل آویو برخوردار است، اکنون علاقمند به میانجی گری میان ایران و غرب شده است؟
تاثیرات منفی جنگ میان ایران و اسرائیل بر اقتصاد مصر
جنگ میان ایران و اسرائیل برای مصر، چیزی فراتر از جنگ میان تهران و تل آویو بوده و زوایای مختلفی از نگرانی های امنیتی و اقتصادی برای قاهره در پی داشته است. نقطه آغاز این بحران را باید از زمان وقوع جنگ میان اسرائیل و غزه در تاریخ ۷ اکتبر سال ۲۰۲۳ دانست؛ بحرانی که طی دو سال گذشته نه تنها تمامی منطقه خاورمیانه، بلکه مشخصا اقتصاد مصر را تحت تاثیر تبعات منفی خود قرار داده است.
بنا بر گزارش DNE Africa، مصر از ابتدای تنش میان انصارالله و اسرائیل، بیش از ۶۶ درصد از درآمد حاصل از ترانزیت در کانال سوئز را از دست داده است
حملات انصارالله یمن به مواضع رژیم صهیونیستی و کشتی های مرتبط با اسرائیل طی دو سال گذشته، منجر به کاهش شدید ترافیک کشتی های تجاری عبوری از کانال سوئز به عنوان یکی از مهمترین منابع درآمدهای ملی مصر شده است. اگرچه تهران همواره اتهام جنگ نیابتی میان حماس و حوثی های یمن با اسرائیل را رد کرده، اما تصور قاهره این است که با اتمام جنگ در غزه، مشکلات امنیتی منطقه نیز برطرف خواهد شد.
بنا بر آخرین آمار ارائه شده از سوی آژانس بین المللی انرژی، مصر بیش از ۴۲ درصد گاز مورد نیاز خود در سال ۲۰۲۳ را از اسرائیل وارد کرده که نشانگر وابستگی شدید مصر به منابع گازی سرزمین های اشغالی است
بنابر گزارش منتشر شده از سوی «بانک لویدز»، درآمد مصر از ترانزیت کانال سوئز، پس از ثبت رکورد تاریخی ۱۰.۲ میلیارد دلاری در سال ۲۰۲۳ به حدود ۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ کاهش یافته است. بنا بر گزارش DNE Africa، مصر از ابتدای تنش میان انصارالله و اسرائیل، بیش از ۶۶ درصد از درآمد حاصل از ترانزیت در کانال سوئز را از دست داده است.
بحران انرژی و وابستگی مصر به واردات گاز از اسرائیل
تل آویو از اواسط ماه ژوئن، صادرات گاز سرزمین های اشغالی را به بهانه درگیری نظامی با ایران متوقف ساخته است. بنا بر آخرین آمار ارائه شده از سوی آژانس بین المللی انرژی، مصر بیش از ۴۲ درصد گاز مورد نیاز خود در سال ۲۰۲۳ را از اسرائیل وارد کرده که نشانگر وابستگی شدید مصر به منابع گازی سرزمین های اشغالی است. اکنون در میانه تابستان و به اوج رسیدن مصرف گاز نیروگاه های برق مصر به گاز، قاهره عملا نیمی از گاز وارداتی خود را از دست داده است. به نوشته نشریه «نیو عرب»، در پی کاهش منابع گازی مورد نیاز مصر، قاره به سمت سوزاندن سوخت های بی کیفیتی مانند مازوت روی آورده و این در حالیست که مشخص نیست که آیا قاهره توانایی تامین برق جمعیت مورد نیاز نزدیک به ۱۱۵ میلیون نفر جمعیت مصر را خواهد داشت یا خیر.
اگرچه دولت مصر از آغاز گفتگوها با قطر برای تامین گاز مورد نیاز خود خبر داده، اما این گفتگوها هنوز به نتیجه نرسیده و مشخص نیست که اساسا چنین قراردادی میان دو کشور محقق خواهد شد یا خیر.
وضعیت نامساعد بازار بورس مصر از زمان آغاز جنگ غزه
جنگ غزه برای بسیاری از کشورهای اسلامی همسایه سرزمین های اشغالی به ویژه در منطقه شمال آفریقا، خسارات اقتصادی فراوانی در پی داشته است. از ایجاد ترس ناامنی ناشی از هدف قرار گرفتن مصر از سوی اسرائیل گرفته تا طرح های عجیب و غریب ترامپ برای کوچاندن اجباری آورگان جنگ به مصر.
ارزش پوند مصر از زمان جنگ اکتبر تاکنون بیش از ۵۰ درصد ریزش را تحمل کرده که نشانگر شکل گیری تورم شدید در این کشور است
در خصوص مورد اول می توان به گفتگوی «دالیا الزیده» فعال سیاسی اخراج شده از مصر با نشریه جروزالم پست اسرائیل در تاریخ ۱۹ ژوئن اشاره کرد. این فعال سیاسی مصری که به دلیل انتقاد شدید از حملات ۷ اکتبر حماس به سرزمین های اشغالی، از سوی قاهره در تبعید به سر می برد، در گفتگو با این نشریه اسرائیلی مدعی شده بود که تل آویو پس از آتش بس با تهران، اکنون در فکر حمله به مصر بوده ه و احتمال اجرای چنین طرحی را کاملا عملیاتی عنوان کرده است.
مجموع عوامل ذکر شده در بالا که اقتصاد مصر را در وضعیتی کاملا ناپایدار قرار داده و منجر به ریزش عجیب بازار بورس این کشور از زمان آغاز جنگ غزه شده است. ارزش پوند مصر نیز از زمان جنگ اکتبر تاکنون بیش از ۵۰ درصد ریزش را تحمل کرده که نشانگر شکل گیری تورم شدید در این کشور است. این میزان ریزش قدرت اقتصادی مصر به خروج سرمایه از بازار بورس این کشور کمک شایانی کرده و طی هفته های الخیر، شاهد رکوردشکنی های مداوم در روند خروج سرمایه از بازار بورس این کشور هستیم.
این شرایط اقتصادی قاهره را برآن داشته تا از تمامی ظرفیت های خود در ارتباط با اروپا به ویژه فرانسه و آمریکا استفاده کرده و تمام تلاش خود برای برگزاری هرچه سریعتر مذاکرات معنادار میان تهران و واشنگتن به کار گیرد. تهران نیز ظاهرا از این تلاش ها استقبال کرده و علاوه بر سفر عراقچی به مصر پیش از شکل گیری جنگ و تماس های تلفنی مکرر با همتای مصری خود «بدر عبدالعاطی» نیز حاکی از همین امر است. مهمترین شواهد تغییر جدی در رویکرد سیاست خارجی تهران در قبال مصر را می توان در تغییر نام خیابان «خالد استانبولی» به عنوان یکی از موارد مورد افتراق میان دو کشور طی سال های پس از انقلاب اسلامی مشاهده کرد.
نظر شما