بازار؛ گروه بین الملل: «سید عباس عراقی»، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز گذشته در ژنو با همتایان خود از سه کشور آلمان، بریتانیا و فرانسه و همچنین نماینده عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپا به صورت پنج جانبه در مورد پرونده هسته‌ای و تحولات اخیر منطقه بعد از تجاوز نظامی اسرائیل به ایران گفت و گو کرد.
نخستین دور گفت‌وگوها با رویکردی محترمانه و جدی برگزار شد که دربرگیرنده دیدگاه‌های همه طرف‌ها بود. در ادامه این روند، برخی مطالب مطرح‌شده می‌توانند شفاف‌تر شوند تا راه را برای دیپلماسی بگشاید. به‌ویژه کشورهای E۳ و اروپا، که طراح گفت‌وگوهای هسته‌ای با ایران بوده‌اند، همچنان امیدوارند نقشی تاریخی ایفا کنند و فرصتی دیگر برای پیشبرد دیپلماسی به دست آورند.
در این نشست آنچه مورد تأکید قرار گرفت این بود که تنها با توقف تجاوز می‌توان مسیر دیپلماسی را بر اساس فرایندی صادقانه گشود. هیات ایرانی تاکید کرد که ایران میز مذاکره را ترک نکرده و این مذاکرات، پایان گفت‌وگو نیست. پنج دور مذاکره پیشین ایران با E۳ نشان‌دهنده اراده ایران برای حفظ کانال گفت‌وگو است. دور دوم مذاکرات با پایان تنفس اعلام شده، ادامه پیدا خواهد کرد.
طرف‌های اروپایی با تکرار ادعاهای سیاسی درباره برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، تعهد خود را به اسرئیل یادآور شدند. آنها تأکید کردند که همه طرف‌ها باید از اقدامات تنش‌زا در منطقه خودداری کرده و هرچه سریع‌تر به راه‌حلی مذاکره‌شده دست یابند که تضمین کند ایران هرگز به سلاح هسته‌ای دست پیدا نمی‌نکند.
با وجود حمایت سیاسی- نظامی سنتی اتحادیه اروپا از امنیت اسرائیل، موضع آن در قبال جنگ تمام‌عیار میان ایران و اسرائیل محتاطانه و بر مبنای منافع درازمدت منطقه‌ای آن است
باید گفت در پی تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی به ایران، نگاه‌ها به موضع اتحادیه اروپا به عنوان یکی از بازیگران مهم امنیت بین‌المللی معطوف شده است. در سه روز اول حمله اسرائیل، اروپایی‌ها در یک جبهه خود را در کنار اسرائیل می‌دیدند و حتی دولت فرانسه رسما اعلام کرد که از یورش اسرائیل حمایت می‌کند و این اقدام ناجوانمردانه این رژیم را دفاع از خود نامید، اما اکنون و با سپری شدن ۷ روز از آغازِ جنگ اسرائیل علیه ایران، به نظر می‌رسد در مواضع خود تجدید نظر کرده‌اند و خود مذاکره با ایران را پیشنهاد داده‌اند.
با وجود حمایت سیاسی- نظامی سنتی اتحادیه اروپا از امنیت اسرائیل، موضع آن در قبال جنگ تمام‌عیار میان ایران و اسرائیل محتاطانه و بر مبنای منافع درازمدت منطقه‌ای‌اش است. آنها به‌ویژه فرانسه، آلمان و ایتالیا نسبت به پیامدهای بی‌ثبات‌ساز جنگ در منطقه حساس هستند؛ از اختلال در صادرات انرژی گرفته تا افزایش مهاجرت، تهدید تروریسم و تضعیف ساختارهای شکننده دولت-ملت در خاورمیانه. بر همین اساس اولویت اصلی اتحادیه اروپا، تلاش برای مهار بحران از طریق ابزارهای دیپلماتیک، میانجی‌گری چندجانبه و بهره‌گیری از ظرفیت نهادهای بین‌المللی خواهد بود.
اروپا می‌تواند برای رسیدن به یک توافق هسته‌ای نقش سازنده‌ای داشته‌باشد، به شرط اینکه دچار سوءمحاسبه نشود و میان همراهی با ایران یا همسویی با اسرائیل گزینه صحیح را انتخاب کند
باید گفت از زمان آغاز گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران و امریکا و پنج دور مذاکره‌ای که میان دو طرف انجام شد، امریکایی‌ها تعمدا خواستند که اروپا از فرایند مذاکرات کنار بماند. اروپایی‌ها گلایه می‌کردند که طرف امریکایی آنها را در جریان هیچ بخشی از مذاکراتشان با ایران قرار نمی‌دهد. در حالی که طرف ایرانی بعد از هر دور مذاکره طرف‌های اروپایی را در جریان مذاکرات خود با امریکا می‌گذاشت. با این حال به نظر می‌رسید فرایند گفت‌وگوهای ایران و اروپا هیچ‌گاه به خوبی پیش نمی‌رفته و مذاکرات انجام شده میان دو طرف به تنش می‌انجامیده است.
سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا اکنون بر سر یک دوراهی قرار گرفته‌اند. آنها ابزارهایی برای افزایش فشار به ایران در اختیار دارند، از جمله اینکه می‌توانند با به‌کارگیری سازوکار حل اختلاف برجام که مهرماه امسال منقضی خواهد شد، قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران را مجدداً اعمال کنند اما چنین اقدامی از سوی کشورهای اروپایی در شرایطی که تجاوز رژیم اسرائیل علیه ایران ادامه دارد، اقدامی عملی در راستای حمایت از اسرائیل تلقی خواهد شد و باعث می‌شود که مسیر گفت‌وگوها میان ایران و اروپا مسدود شود.
اتحادیه اروپا در مواجهه با تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی به ایران در تلاقی منافع متعارض قرار دارد: از یک‌سو تعهد به امنیت اسرائیل و واکنش به نقش ایران در جنگ اوکراین، و از سوی دیگر تمایل به حفظ ثبات منطقه‌ای، پرهیز از مداخله مستقیم و دفاع از جایگاه دیپلماتیک خود در نظم بین‌الملل. «جوزپ بورل»، نماینده پیشین اتحادیه اروپا که اکنون به عنوان پژوهشگر ارشد مؤسسه سلطنتی الکانو در اسپانیا فعالیت می‌کند، گفت: «موضع اروپا کاملاً متناقض است. از یک‌سو بر ضرورت احترام به حقوق بین‌الملل تأکید می‌کنیم و از سوی دیگر از حق اسرائیل برای دفاع از خود سخن می‌گوییم. اما سؤال اینجاست: آیا اسرائیل واقعاً به حقوق بین‌الملل پایبند است؟ کسی نمی‌خواهد به این سؤال پاسخ دهد. اتحادیه اروپا می‌گوید تا زمانی که به اصول رفتار کنی، از تو حمایت می‌کنیم. اما آیا اسرائیل چنین می‌کند؟ این روند باید متوقف شود.»
طرف‌های اروپایی بار دیگر خواسته‌اند تا دیپلماسی را بیازمایند و به میز مذاکره برگردند. نباید انتظار بالایی از مذاکرات ایران و اروپا در ژنو داشت و کار بسیار سختی پیش روی دستگاه دیپلماسی کشورمان است، اما انتخاب دیپلماسی می‌تواند فضای به‌شدت تنش‌آلود و جنگی حاکم بر فضای سیاست خارجی ایران را تحت تاثیر قرار دهد. اروپا می‌تواند برای رسیدن به یک توافق هسته‌ای نقش سازنده‌ای داشته‌باشد، به شرط اینکه دچار سوءمحاسبه نشود و میان همراهی با ایران یا همسویی با اسرائیل گزینه صحیح را انتخاب کند.
نظر شما