به گزارش بازار به نقل از فرهیختگان، ریچارد نفیو، سیاست‌مدار آمریکایی هشت سال پیش در کتاب «هنر تحریم‌ها» نوشت: «هدف از اعمال تحریم‌ها ایجاد سختی است یا به عبارت بهتر ایجاد درد و ناکامی، به‌نوعی که کشور هدف تحریم‌ها رفتار خود را تغییر دهد.» نویسنده این گزاره، روز گذشته (دوشنبه، ۵ خرداد ۱۴۰۴) مقاله‌ای در نشریه «فارن‌افرز» با عنوان «آیا توافق خوب با ایران ممکن است؟» نوشته و به خیال خودش راهکارهایی درباره توافق هسته‌ای تهران و واشنگتن ارائه داده است. این مقاله به بررسی امکان مذاکره‌ای جدید آمریکا با ایران در دوره دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ می‌پردازد، اما برای هر ایرانی، نام نفیو نه‌تنها یادآور رنج‌های ناشی از تحریم‌های به اصطلاح فلج‌کننده است، بلکه نمادی از سیاست‌های خصمانه‌ای است که تحت‌پوشش دیپلماسی، به دنبال تسلیم ایران هستند. نفیو که به‌عنوان معمار تحریم‌های هوشمند علیه ایران شناخته می‌شود در این مقاله سعی کرده با یک ژست سیاسی خودش را بازیگر صلح معرفی کند و هم‌زمان پیشنهاد می‌کند اگر توافق شکست خورد، ایران بمباران شود.
چرا به ما اعتماد ندارید؟
نفیو در مقاله خود به بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید اشاره می‌کند، کسی که در سال ۲۰۱۸ با خروج یک‌جانبه از برجام، توافقی را که با تلاش‌های دیپلماتیک ایران و گروه ۵+۱ به‌دست‌آمده بود، نابود کرد. این اقدام، همراه باسیاست فشار حداکثری، اقتصاد ایران را به‌شدت تحت‌فشار قرار داد و زندگی مردم را با چالش‌های بی‌سابقه‌ای مواجه کرد.
نفیو که خود در دوره اوباما از طراحان تحریم‌ها علیه ایران بود، اکنون مدعی است مذاکرات جدید می‌تواند راه‌حلی برای کاهش تنش‌ها باشد. اما سابقه او چیزهای دیگری می‌گوید. چگونه می‌توان به فردی که سال‌ها برای ایجاد رنج در ایران برنامه‌ریزی کرده، اعتماد کرد؟
نفیو استدلال می‌کند که هر دوطرف انگیزه‌هایی برای مذاکره دارند. ایران به دنبال رفع تحریم‌ها برای بهبود وضعیت اقتصادی است و ترامپ به دنبال «ایجاد ثبات در منطقه» و «تقویت وجهه خود به‌عنوان یک معامله‌گر موفق». او به بی‌اعتمادی ایران اذعان می‌کند و علاقه‌ای به واکاوی دلایلش ندارد. پرواضح است ایران پس از سال‌ها تحمل تحریم‌های ظالمانه و بدعهدی آمریکا، به‌سختی می‌تواند به وعده‌های جدید اعتماد کند؛ نفیو درعین‌حال که راهکار ملموسی برای جبران این بی‌اعتمادی ارائه نمی‌دهد ایران را مقصر بی‌اعتمادی نسبت به سیاست‌های هزاررنگ آمریکایی‌ها و به‌ویژه «دونالد ترامپ» می‌داند.
بیشتر از دسترسی کامل نمی‌خواهیم!
نفیو بر لزوم شفافیت در هر توافق جدید تأکید می‌کند و بازرسی‌های گسترده آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) را شرط اصلی می‌داند. او خواستار «دسترسی کامل» به سایت‌های هسته‌ای «اعلام‌شده و اعلام‌نشده» ایران است و هشدار می‌دهد که اگر ایران استانداردهای پادمانی و پروتکل الحاقی را رعایت نکند، آمریکا باید مذاکرات را ترک کند. این تأکید بر شفافیت در حالی مطرح می‌شود که تهران تا امروز سعی کرده به‌صورت کاملاً داوطلبانه حتی در مواردی که ضرورت نداشته هم درهای شفافیت را بازکند؛ گزارش‌های آژانس این گزاره را تصدیق می‌کنند.
بنابراین تأکید نفیو بر «دسترسی کامل» بیش از آنکه مربوط به راستی‌آزمایی و اعتمادسازی باشد، بهانه‌ای برای دخالت در امور داخلی کشور به نظر می‌رسد. تجربه برجام نشان داد که آژانس، تحت‌فشار سیاسی آمریکا و متحدانش، گاه از نقش فنی خود فاصله گرفته و به ابزاری برای فشار تبدیل شده است.
نفیو همچنین به نقص‌های رژیم بازرسی برجام اشاره می‌کند، به‌ویژه در مورد فعالیت‌های مرتبط با تسلیحاتی‌شدن هسته‌ای. او پیشنهاد می‌دهد توافق جدید باید ایران را ملزم به اعلام تجهیزات مرتبط با تسلیحات و ارائه دسترسی منظم به آن‌ها کند. این پیشنهاد، با استناد به افشاگری‌های اسرائیل در سال ۲۰۱۸ درباره آرشیو هسته‌ای ایران، ممکن است برای آمریکا منطقی باشد، اما برای ایران به معنای پذیرش نظارت‌های تحقیرآمیز و دخالت در امور دفاعی کشور است که عملاً به معنای نقض حریم خصوصی کشور است و در مرکزیت خطوط قرمز تهران قرار دارد.
هسته‌ای را جمع کنید، شاید تحریم‌ها را کم‌کم برداشتیم
نفیو در بخش دیگری از مقاله، بر محدودکردن برنامه غنی‌سازی اورانیوم ایران تأکید می‌کند. او اذعان دارد پیشرفت‌های هسته‌ای ایران پس از خروج آمریکا از برجام، محدودیت‌های این توافق را تا حدی بی‌اثر کرده است. نفیو پیشنهاد می‌دهد ایران می‌تواند با برچیدن کامل برنامه غنی‌سازی تحت نظارت بین‌المللی، اعتماد جهانی را جلب کند، اما هم‌زمان می‌پذیرد که ایران بعید است چنین گامی را بردارد. او از ایران انتظار امتیازات حداکثری دارد و احتمالاً از دادوستد در مذاکره فقط به بخش دوم باور دارد.
او همچنین راهکارهای میانه «کنسرسیوم‌های منطقه‌ای برای غنی‌سازی» یا «محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌تر» را پیشنهاد می‌کند؛ اما با توجه به داغ‌شدن این موضوع در روزهای اخیر و اشاره سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه به موضوع کنسرسیوم به‌عنوان یکی از گزینه‌های روی میز، برخی معتقدند که این پیشنهادها به معنای واگذاری کنترل برنامه هسته‌ای - که نتیجه سال‌ها تلاش دانشمندان ایرانی است - به کشورهای خارجی باشد.
نفیو درحالی‌که ایران را توصیه به برچیدن کامل تأسیسات هسته‌ای می‌کند، «رفع تدریجی تحریم‌ها» از سوی آمریکا را به‌عنوان «مشوق» پیشنهاد می‌دهد که شاهکاری است در ارائه راهکار متوازن! او به مخاطرات توافق اشاره می‌کند، از جمله «احتمال تقویت نیروهای نیابتی ایران» در صورت رفع تحریم‌ها. او پیشنهاد می‌دهد که توافق باید شامل محدودیت‌هایی بر صادرات موشک‌ها و پهپادهای ایران و عدم مداخله در امور منطقه‌ای باشد. این در حالی است که طبق گفته طرفین مذاکره و خطوط قرمز ایران، مذاکره تنها در چهارچوب «اعتمادسازی درباره مسائل هسته‌ای و رفع تحریم‌ها» دنبال می‌شود.
نفیوی منفور
نام نفیو مترادف با رنج، گرانی و کمبود دارو است. او نه‌تنها در ایران بلکه در برخی دیگر از کشورهای منطقه به‌عنوان نماد تحریم‌های ضد حقوق بشری شناخته می‌شود. این تصویر بیش از آنکه به کنش‌های فردی نفیو وابسته باشد، نتیجه سیاست‌های کلان آمریکا علیه ایران است. اما نقش نفیو در طراحی این تحریم‌ها، او را به چهره‌ای منفور تبدیل کرده است. او در کتاب خود با صراحت از هدف تحریم‌ها برای ایجاد «درد و سختی» سخن می‌گوید و در مقاله فارن‌افرز از مذاکره حمایت می‌کند، اما این حمایت با تهدیدهای ضمنی همراه است.
او هشدار می‌دهد اگر مذاکرات شکست بخورد، گزینه نظامی روی میز است. این رویکرد ادامه همان سیاست فشار حداکثری است که در دوره اول ترامپ و با طراحی افرادی مانند نفیو اعمال شد. نفیو و هم‌فکرانش با ایجاد فضای ارعاب، سعی دارند ایران را به مذاکره‌ای از موضع ضعف وادار کنند و تهران را در دام دیپلماسی تسلیم بیندازند.
تسلیم؛ تنها گزینه از نظر نفیو
مقاله ریچارد نفیو در فارن افرز تلاشی است برای ارائه راهکارهایی برای توافقی هسته‌ای که به‌زعم او می‌تواند منافع آمریکا را تأمین کند؛ اما این مقاله و راهکارها چیزی جز ادامه سیاست‌های خصمانه آمریکا علیه ایران نیست. نفیو به‌عنوان معمار تحریم‌های ضدایرانی نمی‌تواند با پیشنهادهای دیپلماتیکی که مشخص نیست در لایه‌های زیرینش چه می‌گذرد، رنجی را که سیاست‌هایش به مردم ایران تحمیل کرده پاک و حالا صحبت از مذاکره کند.
با این‌حال کلمه‌به‌کلمه از گزاره‌هایی که او برای فارن‌افرز نگاشته، نشان می‌دهند برای مذاکره موفق باید رویکردی هوشمندانه اتخاذ کرد که منافع ملی را در اولویت قرار دهد و تیم مذاکره‌کننده ایرانی اجازه ندهد افرادی مانند نفیو بار دیگر با وعده‌های توخالی، کشور را پای میزی بکشانند که در آن تسلیم تنها گزینه است.
نظر شما