بازار؛ گروه بین الملل: در بحبوحه تعرفه‌ها و تحریم‌های ایالات متحده آمریکا این سوال مرح می شود که آیا ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین می‌توانند چین و روسیه را قادر به دور زدن دلار آمریکا کنند؟ با تشدید تنش‌های تجاری جهانی در بهار ۲۰۲۵، واردات نفت خام چین از روسیه به رکورد ۱۰۸.۵ میلیون تن متریک، معادل تقریباً ۲.۱۷ میلیون بشکه در روز رسید. این رقم افزایش ۱ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۳ را نشان می‌دهد و موقعیت روسیه را به عنوان تأمین‌کننده اصلی نفت چین تثبیت می‌کند. با این حال چالش‌های مداوم ناشی از تعرفه‌ها و تحریم‌های ایالات متحده آمریکا هر دو کشور را بر آن داشته است تا مکانیسم‌های مالی جایگزین را بررسی کنند، با تمرکز فزاینده بر دور زدن سیستم‌های مالی سنتی برای حفظ این رابطه تجاری حیاتی.
تحلیلگران مالی از جمله تحلیلگران وان اک و گفتگوها در پلتفرم‌هایی مانند X نشان داده‌اند که ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین، می‌توانند چین و روسیه را قادر به دور زدن دلار آمریکا کنند. این احتمال در سال ۲۰۲۵ چشم‌انداز قانع‌کننده‌ای است که با تعرفه‌ها و تحریم‌های ایالات متحده تقویت می‌شود. قانونی شدن ارزهای دیجیتال توسط روسیه در سال ۲۰۲۴ و نیاز چین به منابع نفتی پایدار به این ایده اعتبار می‌بخشد، اما ممنوعیت ارزهای دیجیتال توسط چین در سال ۲۰۲۱ و تمرکز بر یوآن دیجیتال، نشان‌دهنده تعامل محدود است. با ادامه تنش‌های ژئوپلیتیکی علاقه به جایگزین‌های دلار ادامه خواهد یافت، اگرچه روایت ارزهای دیجیتال در انتظار اثبات است.
نگرانی‌ها در مورد اتکا به دلار تشدید شده و بحث‌هایی را در مورد استفاده از ارزهای دیجیتال در تجارت بین‌المللی دامن زده است
زمینه ژئوپلیتیکی افزایش علاقه به ارز دیجیتال
انتخاب مجدد «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور آمریکا در سال ۲۰۲۵، سیاست‌های اقتصادی تهاجمی ایالات متحده را آغاز کرده و علاقه به جایگزین‌هایی برای تجارت مبتنی بر دلار را برانگیخته است. در آوریل ۲۰۲۵، ایالات متحده با استناد به عدم تعادل تجاری و قاچاق مواد مخدر تعرفه ۱۴۵ درصدی بر واردات چین شامل کالاهایی از لوازم الکترونیکی مصرفی گرفته تا مواد صنعتی اعمال کرد. چین با وضع تعرفه ۱۲۵ درصدی بر صادرات ایالات متحده آمریکاتعلیق محموله‌های حیاتی عناصر خاکی کمیاب و تحریم ۱۸ شرکت آمریکایی تلافی کرد.
علاوه بر این ایالات متحده آمریکا تعرفه ۱۰ درصدی بر اکثر شرکای تجاری خود اعمال کرد، اگرچه این تعرفه‌ها به طور موقت به مدت ۹۰ روز به حالت تعلیق درآمدند و در جریان جدیدترین مذاکرات ایالات متحده و چین در سوئیس، ایالات متحده و چین توافق کردند که تعرفه‌های تلافی‌جویانه خود را به مدت ۹۰ روز متوقف کنند - به طوری که ایالات متحده آمریکا تعرفه‌های خود بر چین را از ۱۴۵ درصد به ۳۰ درصد و چین تعرفه‌های خود بر ایالات متحده را از ۱۲۵ درصد به ۱۰ درصد کاهش داد. این اقدامات نگرانی‌ها در مورد وابستگی به دلار را تشدید کرده و بحث‌هایی را در مورد استفاده از ارزهای دیجیتال در تجارت بین‌المللی دامن زده است.
روسیه با چالش‌های مشابهی روبرو است. در مارس ۲۰۲۵ ایالات متحده آمریکا تحریم‌ها را علیه مسکو تشدید کرد و روزنه‌هایی را که قبلاً به بانک‌های روسی اجازه می‌داد پرداخت‌های مربوط به انرژی را پردازش کنند، بست و عملاً آنها را از معاملات دلاری و سیستم بین بانکی سوئیفت منع کرد. با توجه به اینکه ۱۹۲ میلیارد دلار تجارت نفت سالانه در معرض خطر است، نیاز روسیه به مکانیسم‌های پرداخت جایگزین تشدید شده است. ترکیب تحریم‌های ایالات متحده و موانع تجاری، زمینه مناسبی را برای بررسی ارزهای دیجیتال ایجاد کرده است، اگرچه هیچ مدرک تأیید شده‌ای پذیرش آنها را در تجارت روسیه و چین تأیید نمی‌کند.
سیاست چین در قبال ارزهای دیجیتال
چین موضع سختگیرانه‌ای در قبال ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز دارد. در سپتامبر ۲۰۲۱، بانک خلق چین در کنار سایر نهادهای نظارتی، ممنوعیت جامعی را برای فعالیت‌های ارزهای دیجیتال از جمله تجارت، استخراج و عرضه اولیه سکه صادر کرد. این سیاست ناشی از نگرانی‌ها در مورد بی‌ثباتی مالی، پولشویی و فرار سرمایه بود زیرا ارزهای دیجیتال خارج از کنترل دولت فعالیت می‌کنند.
این ممنوعیت، موسسات مالی داخلی را از تعامل با ارزهای دیجیتال منع می‌کند و شهروندان را از مشارکت در بازارهای ارزهای دیجیتال محدود می‌کند و سازوکارهای اجرایی از جمله نظارت بر پلتفرم‌های آنلاین و حساب‌های بانکی را در نظر می‌گیرد. تعهد چین به e-CNY یا یوآن دیجیتال، اولویت آن را برای امور مالی دیجیتال تحت کنترل دولت برجسته می‌کند و احتمال پذیرش ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز مانند بیت‌کوین برای تجارت را زیر سوال می‌برد.
در عوض چین یوان دیجیتال - ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) را که در مراحل آزمایشی در سال ۲۰۲۰ راه‌اندازی و در سال‌های بعد گسترش یافت، در اولویت قرار داده است. این ارز توسط بانک خلق چین کنترل می‌شود و امکان نظارت بر تراکنش‌ها در لحظه و همسویی با چارچوب نظارتی چین را فراهم می‌کند.
از سال ۲۰۲۲ چین یوآن دیجیتال را در تجارت فرامرزی از جمله با روسیه آزمایش کرده است تا تسویه حساب‌های مبتنی بر یوان را تسهیل کرده و وابستگی به دلار را کاهش دهد. یوآن دیجیتال در بیش از ۲۰ شهر عملیاتی شده و در معاملات بین‌المللی محدود مورد استفاده قرار گرفته است و برنامه‌هایی برای پذیرش گسترده‌تر جهانی دارد. تعهد چین به این ارز بر ترجیح آن برای امور مالی دیجیتال تحت کنترل دولت تأکید می‌کند و احتمال پذیرش ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز مانند بیت کوین برای تجارت را زیر سوال می‌برد.
سیاست ارزهای دیجیتال روسیه
در مقابل روسیه رویکردی سهل‌گیرانه‌تر نسبت به ارزهای دیجیتال اتخاذ کرده است که ناشی از ضرورت اقتصادی است. روسیه که از نظر تاریخی محتاط بوده است در آگوست ۲۰۲۴ زمانی که «ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهور روسیه قانونی را برای قانونی کردن استفاده از ارزهای دیجیتال برای تسویه حساب‌های تجاری بین‌المللی امضا کرد، موضع خود را تغییر داد. این سیاست به مشاغل روسی اجازه می‌دهد تا از دارایی‌های دیجیتال از جمله بیت کوین، اتریوم و استیبل کوین‌هایی مانند تتر برای دور زدن تحریم‌های غرب و تسهیل پرداخت‌های فرامرزی استفاده کنند. این قانون، ارزهای دیجیتال را به عنوان ابزاری مشروع برای تجارت تعیین می‌کند، اما نظارت دقیقی را اعمال می‌کند و مستلزم گزارش تراکنش‌ها به بانک مرکزی روسیه و انجام آنها از طریق نهادهای دارای مجوز است.
روسیه با فعال کردن تجارت مبتنی بر ارزهای دیجیتال قصد دارد دسترسی به بازارهای جهانی به ویژه با شرکایی مانند چین، هند و کشورهای بریکس را حفظ کند
روسیه با فعال کردن تجارت مبتنی بر ارزهای دیجیتال قصد دارد دسترسی به بازارهای جهانی به ویژه با شرکایی مانند چین، هند و کشورهای بریکس را حفظ کند. قانون ۲۰۲۴ پاسخی به تحریم‌های تشدید شده ایالات متحده آمریکا و اروپا به ویژه تحریم‌هایی که صادرات انرژی روسیه را هدف قرار می‌دهند، بود. روسیه با فعال کردن تجارت مبتنی بر ارزهای دیجیتال، قصد دارد دسترسی به بازارهای جهانی به ویژه با شرکایی مانند چین، هند و کشورهای بریکس را حفظ کند. این سیاست همچنین ایجاد صرافی‌های رمزارز و کیف پول‌های دیجیتال تحت نظارت دولت را مجاز می‌داند و برنامه‌های آزمایشی آن در اواخر سال ۲۰۲۴ آغاز خواهد شد.
مکانیسم بالقوه تجارت رمزارز
به طور کلی بحث‌ها حاکی از آن است که روسیه که از سیستم‌های مبتنی بر دلار محروم شده است، ممکن است یوان چین را با استفاده از رمزارزها از طریق واسطه‌ها به روبل تبدیل کند. مکانیسم پیشنهادی شامل موارد زیر است:
• خریداران چینی یوان را به واسطه‌ها، احتمالاً در حوزه‌های قضایی مانند هنگ کنگ که تجارت رمزارزها مجاز است، منتقل می‌کنند.
• این واسطه‌ها یوان را از طریق صرافی‌های دارای مجوز به رمزارزهایی مانند بیت‌کوین یا تتر تبدیل می‌کنند.
• رمزارزها به گیرندگان روسی یا نمایندگان آنها منتقل می‌شوند که آنها را برای استفاده داخلی به روبل یا سایر ارزها تبدیل می‌کنند.
هنگ کنگ به دلیل مقررات سازگار با رمزارزها که توسط کمیسیون اوراق بهادار و معاملات آتی (SFC) نظارت می‌شود، اغلب به عنوان یک مرکز بالقوه ذکر می‌شود. برخلاف سرزمین اصلی چین، هنگ کنگ به ارائه دهندگان خدمات دارایی مجازی مجوز می‌دهد و بیش از ۲۰ صرافی در سال ۲۰۲۵ به طور قانونی فعالیت خواهند کرد. نقش هنگ کنگ به عنوان واسطه مالی برای چین و بزرگترین مرکز فراساحلی RMB جهان که سالانه ۴۰۰ میلیارد دلار پرداخت‌های مرتبط با تجارت را مدیریت می‌کند، به این سناریو اعتبار می‌بخشد. با این حال هیچ مدرکی - مانند تجزیه و تحلیل بلاکچین، سوابق صرافی یا بیانیه‌های رسمی - تأیید نمی‌کند که چنین تراکنش‌هایی در حال انجام هستند. اعتبار این مکانیسم به چارچوب قانونی روسیه برای ارزهای دیجیتال و نیاز چین به واردات بی‌وقفه نفت بستگی دارد که بخش قابل توجهی از تجارت سالانه ۲۴۴.۸ میلیارد دلاری آن با روسیه را تشکیل می‌دهد. تحلیلگران تخمین می‌زنند که در صورت فعال بودن، این تراکنش‌ها ممکن است ماهانه ده‌ها میلیون دلار را شامل شوند که کسری از کل تجارت است. با این حال بدون داده‌های قابل تأیید، این ادعاها همچنان تایید نشده باقی می‌مانند.
زمینه مالی جهانی
این بحث‌ها در پس‌زمینه‌ای از تحول مالی جهانی رخ می‌دهد. بلوک بریکس که ۴۵٪ از جمعیت جهان و ۲۸٪ از تولید ناخالص داخلی جهانی را در سال ۲۰۲۴ نمایندگی می‌کند، از دهه ۲۰۱۰ از دلارزدایی حمایت کرده است. ابتکاراتی مانند سیستم پرداخت بریکس و توافق‌نامه‌های تجارت با ارزهای محلی، این جاه‌طلبی را منعکس می‌کنند. ارزهای دیجیتال اگرچه در این تلاش‌ها نقشی محوری ندارند اما با هدف گسترده‌تر کاهش نفوذ مالی غرب همسو هستند. با این حال، نوسانات آنها - قیمت بیت کوین در سال ۲۰۲۴، ۳۰ درصد نوسان داشت - و چالش‌های نظارتی، مقیاس‌پذیری آنها را برای تجارت در مقیاس بزرگ محدود می‌کند.
عدم استفاده تایید شده از ارزهای دیجیتال در تجارت روسیه و چین، تأثیر فوری آن را محدود می‌کند. حتی اگر چنین تراکنش‌هایی رخ دهند، احتمالاً در مقایسه با ۷ تریلیون دلار تجارت جهانی که سالانه انجام می‌شود، کوچک خواهند بود. استراتژی‌های اقتصادی آسیا همچنان در سیستم‌های تثبیت شده قرار دارند و ارزهای دیجیتال بیشتر موضوعی برای کنجکاوی هستند تا یک نیروی تحول‌آفرین.
ظهور ارزهای دیجیتال بانک مرکزی، مانند یوآن دیجیتال چین و روبل دیجیتال روسیه که از سال ۲۰۲۳ به صورت آزمایشی اجرا می‌شود، جایگزین کنترل‌شده‌تری را ارائه می‌دهد. بیش از ۱۳۴ کشور و اتحادیه ارزی که ۹۸ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را تشکیل می‌دهند، در حال بررسی ارزهای دیجیتال بانک مرکزی در سال ۲۰۲۵ هستند. این سیستم‌های تحت حمایت دولت ممکن است در تغییر شکل تجارت ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز را تحت الشعاع قرار دهند، به ویژه برای کشورهایی مانند چین که نظارت را در اولویت قرار می‌دهند.
نظر شما