به گزارش بازار، متن سخنرانی محمود لیایی در مؤسسه مطالعات غرب آسیا و آفریقا (IWASS) آکادمی علوم اجتماعی چین به شرح زیر است:
سخنرانی من بر موضوع اصلی "آینده خاورمیانه و نقش چین در چارچوب تحولات جهانی" متمرکز خواهد بود و به طور خاص به زیرموضوع "همکاری خاورمیانه و چین در هوش مصنوعی برای مقابله با هژمونی ایالات متحده و جلوگیری از سلطه قدرت‌های جهانی" می‌پردازد، که می‌تواند نقطه عطفی در درک روابط بین‌الملل و فناوری باشد.
هوش مصنوعی: یک چالش جهانی و فرصتی منطقه‌ای
در عصر کنونی، هوش مصنوعی (AI) به یکی از ابزارهای اساسی برای توانمندسازی اقتصادی، نظامی و فرهنگی تبدیل شده است. با این حال، همانطور که هر ابزار قدرتمندی می‌تواند موقعیتی دوگانه ایجاد کند، تمرکز این فناوری در دست چند قدرت جهانی می‌تواند به ابزاری برای سلطه و نابرابری تبدیل شود. در اینجا، نقش‌های خاورمیانه و چین در تعامل با یکدیگر و به عنوان بازیگرانی مستقل و راهبردی در صحنه جهانی برجسته می‌شود.
چین با ابتکاراتی مانند "ساخت چین ۲۰۲۵" و سرمایه‌گذاری‌های عمده در هوش مصنوعی، در حال توسعه یک مدل توسعه مستقل است که به قوانین سنتی قدرت‌های جهانی پایبند نیست. در این مورد، مدل زبانی DeepSeek یک نقطه عطف و مثال بارزی در این زمینه است.
از سوی دیگر، خاورمیانه با فرهنگ‌های متنوع و منحصر به فرد خود، مدل‌های زبانی خاص، منابع معدنی و ثروت نفتی و موقعیت راهبردی، به یک بازار و شریک کلیدی در توسعه فناوری‌های جدید تبدیل شده است. این تعامل می‌تواند به موجی تازه از همکاری‌های بین‌المللی منجر شود، از سلطه قدرت‌های بزرگ فاصله گرفته و یک سیستم چندجانبه و متوازن را در حوزه هوش مصنوعی ایجاد کند.
هژمونی ایالات متحده و سلطه قدرت‌های بزرگ
ایالات متحده آمریکا، به عنوان یکی از پیشگامان توسعه هوش مصنوعی، اغلب از این فناوری برای تقویت نفوذ جهانی خود استفاده می‌کند. این رویکرد، که می‌تواند به عنوان هژمونی سیاسی و اقتصادی توصیف شود، می‌تواند نابرابری‌ها را تشدید کرده و فرصت‌ها را برای سایر کشورها در بخش فناوری محدود کند. به عنوان مثال، از طریق اعمال تحریم‌های فناوری، ایالات متحده دسترسی کشورهایی مانند چین، ایران و برخی کشورهای خاورمیانه به فناوری‌های پیشرفته را محدود می‌کند. این سیاست‌ها نه تنها سلطه ایالات متحده را تقویت می‌کنند، بلکه یک سیستم نابرابر در حوزه فناوری ایجاد می‌کنند.به خاطر داشته باشیم که جنگ تعرفه‌ای اخیر ایالات متحده ممکن است در حوزه هوش مصنوعی نیز تکرار شود.در مقابل، چین و خاورمیانه می‌توانند از طریق همکاری‌های راهبردی به مقابله با این هژمونی بپردازند. این همکاری‌ها می‌تواند شامل تبادل فناوری، توسعه مشترک زیرساخت‌ها و ایجاد مدل‌های جدید مشارکت بین‌المللی باشد.
همکاری خاورمیانه و چین در هوش مصنوعی
با توجه به موقعیت‌های جغرافیایی، ظرفیت‌های اقتصادی و اهداف راهبردی مشترک، چین و خاورمیانه می‌توانند نقش کلیدی در شکل‌دهی آینده هوش مصنوعی ایفا کنند. در ادامه، به برخی جنبه‌های این همکاری اشاره می‌کنم:
۱. انتقال فناوری و آموزش متخصصانچین می‌تواند فناوری‌های هوش مصنوعی را از طریق پروژه‌های مشترک به خاورمیانه انتقال دهد. این انتقال فناوری می‌تواند شامل آموزش متخصصان، تأسیس مراکز تحقیقاتی مشترک و توسعه زیرساخت‌های دیجیتال باشد. به این ترتیب، خاورمیانه می‌تواند وابستگی خود به قدرت‌های غربی را کاهش داده و به بازیگری مستقل و تأثیرگذار در حوزه فناوری تبدیل شود.
۲. سرمایه‌گذاری‌های مشترک در پروژه‌های هوش مصنوعیخاورمیانه با بهره‌گیری از ثروت نفتی و منابع مالی خود می‌تواند در سرمایه‌گذاری‌های مشترک در پروژه‌های هوش مصنوعی با چین مشارکت کند. این سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند شامل توسعه شهرهای هوشمند، سامانه‌های مدیریت انرژی و حتی فناوری‌های نظامی باشد. این همکاری‌ها نه تنها اقتصاد هر دو منطقه را تقویت می‌کند، بلکه یک بازار جدید جهانی برای فناوری‌های هوش مصنوعی ایجاد می‌کند.
۳. مقاومت در برابر تحریم‌های فناورییکی از چالش‌های اصلی کشورهای خاورمیانه، به ویژه ایران، اعمال تحریم‌های فناوری از سوی قدرت‌های غربی است. چین، با ارائه فناوری‌های بهینه جایگزین و همکاری در توسعه زیرساخت‌های بومی، می‌تواند به خاورمیانه در غلبه بر این تحریم‌ها کمک کند.
مزیت این همکاری برای چین، ارتقای رتبه خود در صنعت هوش مصنوعی جهانی است و این همکاری می‌تواند به عنوان یک سد مؤثر در برابر هژمونی قدرت‌های بزرگ عمل کند.
۴. ایجاد یک سیستم چندجانبه در هوش مصنوعیچین و خاورمیانه می‌توانند با همکاری در سازمان‌های بین‌المللی و تأسیس شبکه‌های منطقه‌ای، یک سیستم چندجانبه در حوزه هوش مصنوعی ایجاد کنند. این سیستم می‌تواند فرصت‌های مساوی برای تمام کشورها، صرف نظر از اندازه یا قدرت آنها، برای دسترسی به فناوری‌های هوش مصنوعی فراهم کند.
چشم‌انداز آینده
در پایان، باید تأکید کنم که هدف این همکاری صرفاً رقابت با ایالات متحده یا سایر قدرت‌های بزرگ نیست. بلکه هدف اصلی، ایجاد یک سیستم جهانی عادلانه‌تر است که در آن همه کشورها بتوانند از فناوری‌های هوش مصنوعی بهره‌مند شوند.
این رویکرد نه تنها منافع مشترک چین و خاورمیانه را تأمین می‌کند، بلکه به پیشرفت و صلح جهانی نیز کمک می‌کند.در خاتمه، باید به یکی از ده‌ها دوراندیشی رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران، آیت‌الله خامنه‌ای، در مورد هوش مصنوعی نیز اشاره کنم.ایشان فرموده‌اند که خطر ایجاد نهادهای بین‌المللی مانند "آژانس انرژی اتمی" در حوزه هوش مصنوعی ممکن است در آینده به ابزارهایی برای اعمال فشار سیاسی و ایجاد محدودیت علیه کشورهایی که در لایه‌های عمیق فناوری پیشرفت نکرده‌اند، تبدیل شود. تشکیل یک پانل علمی مستقل و گفتگوی جهانی در حوزه حکمرانی هوش مصنوعی باید به گونه‌ای طراحی شود که استقلال کشورها حفظ شود و از تمرکز قدرت در دست کشورهای خاص جلوگیری گردد.
از توجه شما سپاسگزارم. امیدوارم که تعاملات بین خاورمیانه و چین به زودی به یک مدل موفق از همکاری‌های بین‌المللی در حوزه هوش مصنوعی تبدیل شود.
نظر شما