بازار؛ گروه استانها: این روزها شاهدیم که مشکلات مالی ناشی از کاهش تولید و فروش محصولات و صنایع دستی به سبب شیوع ویروس پیچیده‌ای که هفت ماهی است همه چیز را زیر سایه خود برده، موجب به نفس افتادن اقتصاد صنایع دستی شده است.
فعالان عرصه صنایع دستی که امیدوارانه در راستای تولید این محصولات که همانا میراث گذشتگان است، قدم بر می‌داشتند ناگهان با شیوع این ویروس به طرز چشم گیری بازار تولید، فروش و صادرات را از دست دادند به طوری که می‌توان گفت شاغلان این حوزه جزو مشاغلی بوده و هستند که بیشترین ضرر و زیان را از کرونا دیده اند.
گرانی مواد اولیه، کاهش فروش، نداشتن بازار داخلی و خارجی همه و همه موجب شده که این روزها ناخوشی را بر سر تولیدکنندگان صنایع دستی همدان ببینیم و حتی تسهیلات اعطایی در این زمینه هم اگر باشد، باز هم این افراد توان بازپرداخت آن را ندارند و چشم امیدشان به حمایت‌های دولت با برپایی نمایشگاه‌های داخلی است.
اشتغال ۱۲ هزار نفر در حوزه صنایع دستی استان همدان
چندی پیش مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان از اشتغال ۱۲ هزار نفر در حوزه صنایع دستی طی هفت سال اخیر خبر داد و گفت: طی هفت سال اخیر هشت هزار و ۸۰۰ کارگاه به تعداد کارگاه‌های صنایع دستی استان همدان افزوده شده و ۱۲ هزار نفر نیز به جمع هنرمندان اضافه شده است.
علی مالمیر با اشاره به این که در این مدت ۶۵۰ نمایشگاه صنایع‌دستی و ۲۷۰ بازارچه فصلی برگزار شده است، ادامه داد: ۱۲ هزار نفر در حوزه صنایع دستی مشغول به کار شده اند و بیش از ۱۷۰ میلیون دلار صادرات صنایع‌دستی بوده است.
وی با بیان اینکه از ۲۹۵ رشته صنایع‌دستی موجود در کشور همدان در ۱۳۰ رشته فعال است، افزود: همدان و اصفهان دو استان برتر در حوزه صنایع‌دستی کشور هستند چنان که استان همدان ۱۱ نشان اصالت یونسکو و ۸۳ نشان کشوری در صنایع‌دستی دارد.
اما در سند راهبردی و عملیاتی سه ساله استان همدان بر لزوم بهره مندی از ظرفیت تولید صنایع دستی متنوع با قابلیت صادرات به ویژه صنایع سفال، سرامیک، مبل، منبت، فرش، گلیم و چرم و غیره و از سویی، توسعه و گسترش صنایع دستی محلی شامل سفال و سرامیک، گلیم، چرم (دباغی و سراجی)، سنگ، مصنوعات چوبی، سازه‌های سنتی (مروار بافی و حصیربافی)، طلاسازی و فرفوژه سازی تأکید شده است؛ اما به راستی این روزها، چه حمایت‌هایی از فعالین این عرصه می‌شود؟
ساخت نمایشگاه دائمی صنایع دستی جز اقدامات اولویت دار و محرک توسعه بخش گردشگری استان همدان مطرح شده و بر قابلیت‌های توسعه صادرات صنایع دستی شهرستان‌های همدان تأکید شده است
در جای دیگری از این سند ساخت نمایشگاه دائمی صنایع دستی جز اقدامات اولویت دار و محرک توسعه بخش گردشگری استان همدان مطرح شده و بر قابلیت‌های توسعه صادرات صنایع دستی شهرستان‌های همدان تأکید شده است؛ حال، با توجه به این که شیوع ویروس کرونا، از سویی موجب خاموش شدن چراغ گردشگری و برپایی نمایشگاه‌های بین المللی شده و از جهتی دیگر، صادرات را با چالش مواجه کرده است باید دید میزان خسارت‌ها در این عرصه چه میزان بوده و چه راهکارهایی نیاز است تا شاهد رهایی فعالان صنایع دستی همدان از این وضعیت باشیم.
رسیدن به پاسخ این سوالات ما را بر آن داشت تا گفت و گویی با هاشم مظاهری، معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان و سعیده سادات موسوی صانع، یک بانوی قلم‌زن ملایری ترتیب دهیم که در ادامه آنها را می‌خوانید:
صادراتی کمتر از یک میلیون دلار در چهارماهه نخست امسال
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان در گفتگو با خبرنگار بازار کشورهای هدف صادرات محصولات و صنایع دستی استان همدان را عراق، آفریقا، امارات، هلند، عمان، غنا، بحرین، ترکیه، سوئد، آذربایجان، ویتنام، مالزی، ایتالیا معرفی کرد و گفت: میزان صادرات صنایع دستی استان همدان در سال ۱۳۹۷ برابر ۳۱ میلیون دلار بود که میزان صادرات این محصولات در سال گذشته به ۳۵ میلیون دلار رسید.
هاشم مظاهری با تأکید بر این که در ۴ ماهه امسال صادرات محصولات و صنایع دستی استان همدان تحت الشعاع شیوع ویروس کرونا قرار گرفت، گفت: مبلغ صادرات این محصولات به سبب شیوع ویروس کرونا بسیار کاهش یافت و تاکنون زیر یک میلیون دلار است.
خسارت ۲۴۰ میلیارد تومانی تولید و فروش صنایع دستی همدان در دوران کرونا
وی با تأکید بر این که بسته بودن مرزها به سبب شیوع ویروس کرونا موجب شد تا صادرات محصولات و صنایع دستی استان همدان کاهش یابد، ادامه داد: شیوع ویروس کرونا بالغ بر ۲۴۰ میلیارد تومان به بخش‌های تولید و فروش صنایع دستی استان همدان خسارت وارد کرده است.
وجود کرونا باعث شد تا مرز بین کشورها بسته شود و به طور کلی در دو ماه نخست سال جاری صادراتی نداشتیم
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان در تشریح موانع و مشکلات صادرات صنایع دستی استان به تأثیرات قانون پیمان سپاری ارزی و رکود شدید صادرات رسمی از گمرک در پی آن اشاره کرد و گفت: در سال جاری نیز وجود کرونا باعث شد تا مرز بین کشورها بسته شود و به طور کلی در دو ماه نخست سال جاری صادراتی نداشتیم.
وی با بیان این که تأثیرگذاری عوامل مختلفی را بر کاهش صادرات محصولات و صنایع دستی استان همدان می‌توان نام برد، تشریح کرد: تأثیرگذاری عوامل مختلفی هم چون امور بانکی، نرخ ارز، تأمین مالی صادرات، بیمه‌های صادراتی، مشوق‌های صادرکنندگان، مالیات بر ارزش افزوده، حمل‌ونقل، زیرساخت‌ها و قوانین حمایتی داخلی و بین‌المللی موجب شد تا همواره شاهد باشیم که صادرات غیرنفتی از گمرکات به جای رشد، روند رو به کاهش داشته باشد.
از لغو نمایشگاه‌های بین المللی تا زمین گیرشدن صادرات صنایع دستی با کرونا
بانوی قلم‌زن ملایری نیز در گفت و گو با خبرنگار بازار در تشریح وضعیت پیش روی فعالین عرصه صنایع دستی در دوران شیوع ویروس کرونا، بیان کرد: در نمایشگاه‌های بین المللی حضور پیدا می‌کردم و محصولات و صنایع دستی خود را در این نمایشگاه‌ها عرضه می‌کردم و حتی بهمن ماه در نمایشگاه تونس حاضر شده بودم.
سعیده سادات موسوی صانع در این راستا با بیان این که برنامه ریزی هایی برای حضور در نمایشگاه ترکیه در ایام عید و حضور در نمایشگاه هندوستان در خردادماه داشتم، گفت: با شیوع و درگیری با ویروس کرونا، این نمایشگاه‌ها برگزار نشد، در حالی که برای عرضه در این نمایشگاه‌ها محصولات و کارهای فاخری را آماده کرده بودیم.
وی با تأکید بر این که هزینه‌های زیادی برای کارهای فاخری که قرار بود در نمایشگاه‌های بین المللی عرضه شود، متحمل شده ام، عنوان کرد: متأسفانه این نمایشگاه‌ها لغو شد و امکان ارائه این محصولات نیز میسر نشد؛ چراکه قیمت‌های این محصولات نیز سنگین و مختص به عرضه در نمایشگاه‌های بین المللی است.
موسوی صانع در پاسخ به نحوه صادرات در دوران شیوع ویروس کرونا نیز افزود: صادراتمان را با واسطه‌ها انجام می‌دادیم اما در حال حاضر، با شرایط پیش آمده واسطه هم امکان رفتن را ندارد.
کرونا قشر متوسط را از خرید صنایع دستی حذف کرد
وی در پاسخ به این که وضعیت بازار فروش داخلی محصولات و صنایع دستی چطور است؟ مطرح کرد: در گذشته، محصولاتمان را در سه سطح کاری تولید می‌کردیم به نوعی که هم کارهای قوی برای قشر قوی داشتیم و کارهای متوسط را برای قشر متوسط و کارهای ضعیف را برای قشر ضعیف عرضه می‌کردیم اما با شرایط پیش آمده در دوران شیوع کرونا و مشکلات اقتصادی، قشر متوسط حذف شده و دیگر کارهایمان را در سطح قوی و فوق العاده برای قشر قوی و کارهای بازاری برای قشر ضعیف تولید می‌کنیم.
این بانوی قلم‌زن ملایری با بیان این که آموزشگاهی هم در این زمینه برقرار داشته است، اظهار کرد: در این آموزشگاه، هنرجویان آموزش می‌دیدند و کارهای سفارشی به انجام می‌رسید اما با توجه به شیوع ویروس کرونا، این آموزشگاه درحال حاضر تعطیل است و روند آموزشی تا حدی به صورت مجازی انجام می‌شود.
موسوی صانع با بیان این که کارِ قلم زنی نیاز به آموزش‌های حضوری دارد و از طریق عکس، ویدئو و فضای مجازی امکان دیدن خطاهای کار و نیاز به اصلاح‌ها کمتر است، گفت: در گذشته ماهانه ۳۰ کارِ سفارشی را با کمک بچه‌های فعال در این آموزشگاه به انجام می‌رساندیم اما هم اکنون، تنها کارها را به بچه‌های قوی‌تر می‌دهم و این میزان ماهانه به تعداد ۱۰ مورد کار سفارشی کاهش یافته است.
وی ضمن ابراز ناراحتی از این وضعیت عنوان کرد: فروشمان در دوران شیوع کرونا به یک سوم میزان سابق کاهش یافته است.
در حال حاضر، به دلیل این که امکان برخورد حضوری با قلم زن‌ها را ندارم و در پی آن شرایط طرح زدن و صحبت کردن‌ها مهیّا نیست یک کار که در گذشته ۱۵ روزه به اتمام می‌رسید؛ یک ماه و نیم طول می‌کشد و روند انجام کارمان خیلی کُند شده است
موسوی صانع با بیان این که در گذشته قلم زنی یک مجمع ۱۵ روزه به اتمام می‌رسید، مطرح کرد: در حال حاضر، به دلیل این که امکان برخورد حضوری با قلم زن‌ها را ندارم و در پی آن شرایط طرح زدن و صحبت کردن‌ها مهیّا نیست یک کار که در گذشته ۱۵ روزه به اتمام می‌رسید؛ یک ماه و نیم طول می‌کشد و روند انجام کارمان خیلی کُند شده است.
این بانوی قلم‌زن ملایری در بخش پایانی صحبت‌های خود از روند رو افزایش قیمت فلزاتی چون برنج و مس گلایه کرد و گفت: این روند رو به افزایش فلزات (به عنوان مواد اولیه‌های کارِ ما) موجب شده بسیاری از صنعتگران قدیمی این عرصه، کارشان رو به تعطیلی برود و نااُمیدانه پیش روند.
پشت فعالین صنایع دستی را خالی نکنیم
اما به راستی، حال که طی هفت سال اخیر هشت هزار و ۸۰۰ کارگاه به تعداد کارگاه‌ها افزوده شده و ۱۲ هزار نفر نیز به جمع هنرمندان اضافه شده است، آیا زمان آن نرسیده تا در دوران شیوع ویروس کرونا شاهد به شماره افتادن نفس‌های آنها نباشیم و قدمی برایشان برداریم؟
چرا که به راستی، فعالین این عرصه، امیدوارند با تلاش خود، حمایت‌های دولت و رخت بستن کرونا بتوانند بار دیگر فعالیت خود را با قوت گذشته از سر گرفته و به کار خود رونق ببخشند؛ آنها، عاشق حرفه و هنر خود هستند و قلب و روح بسیاری از آنها با این هنر زنده است و به راستی که خود را میراث داران این عرصه می‌دانند.
امید است حال که موضوع، توسعه و توجه به صنایع دستی استان همدان در سند راهبردی و عملیاتی استان همدان نیز به طور ویژه ای دیده شده شاهد برداشتن گام‌های مؤثری در این زمینه باشیم تا مانع از ضربه شدیدی بر پیکره صنایع دستی همدان (که همانا این شهر را زنده نگه داشته است) شویم.
نظر شما