ونوس بهنود؛ بازار: استان اردبیل ۳۸۰ کیلومتر مرز مشترک با جمهوری آذربایجان دارد. از طرفی واقع‌شدن در شمال غرب کشور موجب شده تا اردبیل به یکی از مبادی ترانزیت کالا از همسایه‌ها و استان‌های شمالی به استان‌های مرکزی و جنوبی تبدیل شود.
نزدیکی به آذربایجان که درواقع به‌منزله دسترسی راحت به کشورهای حوزه قفقاز است از گذشته موردتوجه بوده و گمرک بیله سوار دهه‌های قبل فعال‌شده است. بااین‌وجود بهره این استان از مراودات مرزی چندان امیدوارکننده نیست.
از بدو ورود کالاها و بررسی در گمرکات استان تا زیرساخت‌های حمل‌ونقل و فروش به‌سادگی می‌توان نگاه غالب سنتی را در صادرات و واردات اردبیل مشاهده کرد.
انحصاری بودن امتیاز واردات محصولات در اختیار چند تن مشخص تا نبود حداقل‌های سخت‌افزاری در گمرکات موجب شده تا اعداد و ارقام صادرات و واردات اردبیل در سال‌های اخیر تغییر چندانی نداشته باشد.
در خصوص مشکلات گمرکات اردبیل و آخرین وضعیت صادرات و واردات با مدیرکل گمرکات استان پرویز تقوی به گفتگو نشستیم.
*یکی از موضوعاتی که طی سال‌های اخیر تأکید و ازقضا محقق شد، ۲۴ ساعته شدن گمرکات است. چه موانع در ارائه خدمات کیفی دارید؟
ما در بحث ۲۴ ساعته شدن با کمبود نیروی انسانی مواجه هستیم. مستحضر هستید که دو گمرک اردبیل و بیله سوار در اردبیل فعال است و صرفاً گمرک بیله سوار ۲۴ ساعته شده است. تأثیرات این موضوع را می‌توان در بهبود صادرات و واردات استان مشاهده کرد. هم گمرک بیله سوار به اداره کل ارتقا یافته و هم گمرکات استان ارتقا یافته است. به طوریکه در کالاهای فاسدشدنی تسهیل صادرات را به دنبال داشته است. بااین‌وجود انتظار داریم با تأمین نیروی انسانی خدمت‌رسانی گمرک تسهیل شود. از طرفی گمرک بیله سوار نیازمند ارتقا زیرساختها است.
*آیا پنجره واحد تجاری در گمرکات استان عملیاتی شده است؟
ببینید پنجره واحد یعنی انسجام در خدمت‌رسانی. علاوه بر اینکه ما تأکیدداریم تمامی دستگاه‌ها در مرز بیله سوار نمایندگی خود را مستقر کنند یکی از مطالبات ما اجرای کامل پنجره واحد تجاری است.
*مدت‌ها است گمرکات استان تأمین دستگاه ایکس ری را به‌عنوان مطالبه جدی خود در جلسات کاری مطرح می‌کند. آخرین وضعیت پیگیری این مطالبه را بفرمایید.
دستگاه ایکس ری همان‌طور که از نامش پیداست از طریق اشعه ایکس می‌تواند اشیا داخل چمدان، ساک و یا بسته‌بندی را اسکن کند.
حتی در اسکن مواد مخدر نیز کاربرد دارد. به همین دلیل ما مدت‌ها است این موضوع را مطالبه کردیم که در هر دو گمرک استان این دستگاه نصب شود. ما پیشنهاد کرده بودیم که در صورت عدم تأمین از طریق دولت، مجوز واگذاری به بخش خصوصی جهت تأمین این دستگاه صادر شود. در آخرین بررسی‌ها مقررشده تا سازمان همیاری نسبت به خرید آن اقدام کند.
هزینه برآورد شده برای تأمین آن ۲۴ میلیارد تومان است و بعد از نصب به‌سرعت تأثیر آن در کیفیت خدمات گمرکات استان، ممانعت از ورود کالاهای غیرمجاز و مبارزه با قاچاق مشاهده خواهد شد.
*با شیوع بیماری کرونا آیا مراودات ما قطع‌شده یا ادامه دارد؟
خوشبختانه مراودات ما ادامه دارد. هرچند رفت‌وآمد مسافران کاهش‌یافته اما جمهوری آذربایجان تنها کشوری بود که مرزهای خود را به روی ما نبست.
حتی یک روز کالاهای ما در ایام کرونا معطلی نداشت و ما با مشکل ترانزیت و صادرات مواجه نشدیم. این موضوع به فعالیت مطلوب کمیته دوستی ایران و آذربایجان برمی‌گردد.
*آمارهای صادرات و واردات در سال گذشته از افزایش حکایت دارد یا کاهش؟
سال گذشته ۱۶۱ هزار و ۴۸ تن کالا به ارزش ۱۳۰ میلیون دلار از گمرکات استان صادر شد که به نسبت سال ۹۷ ازنظر وزنی ۱۳ درصد کاهش و ازنظر ارزش دلاری ۱۶ درصد افزایش دارد.
در بخش واردات هم ۵۰ هزار و ۳۰۶ تن کالا به ارزش ۵۸ میلیون دلار وارد مرزهای استان شد که به نسبت مدت مشابه سال گذشته ازنظر وزنی ۱۰۲ درصد افزایش و ازنظر ارزش دلاری ۵۶ درصد افزایش دارد.
*با شیوع کرونا در ماه‌های اخیر به نظر می‌رسد مشکلات مراودات تجاری تشدید شده است. آیا مراودات مرزی ما همچنان ادامه دارد؟
بله مراودات ادامه دارد. صادرات در سه‌ماهه سال ۹۹، ۳۳ هزار و ۵۴۸ تن به ارزش ۳۲ میلیون دلار است که به نسبت مدت مشابه سال گذشته ازنظر وزنی چهار درصد کاهش و ازنظر ارزش دلاری شش درصد افزایش‌یافته است.
در سه‌ماهه سال ۹۹ میزان واردات هم ۴ هزار و ۳۹ تن به ارزش ۶ میلیون دلار است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ازنظر وزنی ۷۸ درصد کاهش و ازنظر ارزش دلاری ۵۹ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
در ۴ ماهه سال جاری در صادرات افزایش و در واردات کاهش مشاهده می‌شود.
*شیوع بیماری کرونا چه تأثیری در تردد مسافران دارد؟
سال گذشته یک‌میلیون و ۴۰۰ هزار نفر مسافر که عمدتاً آذری هستند وارد اردبیل شدند اما با شیوع بیماری مسافرت‌ها با کاهش قابل‌توجه همراه است.
عمدتاً مسافران آذری برای استفاده از خدمات درمانی و تأمین کالاهای موردنیاز خود از مرز بیله سوار وارد ایران می‌شوند. به همین دلیل هم در بخش گردشگری و هم در بخش ارائه خدمات پزشکی و هم فروش کالا و رونق بازارچه مرزی، ورود مسافر به نفع ما است.
اگر بخواهیم مزیتی در گمرکات و تجارت خارجی اردبیل تعریف کنیم عمده مزیت ما ترانزیت و مسافر است. ما سال گذشته ۸۳ میلیون دلار صادرات چمدانی داشتیم که رقم قابل‌توجهی است.
*عمده محصول صادرات و واردات استان در سال گذشته و امسال را بیان کنید. چرا لیست محصولات در سال‌های اخیر تکرار می‌شود؟
عمده محصول ما سیب‌زمینی، سیمان، شیشه و آینه، احشا منجمد مرغ، تره‌بار و سبزی‌جات، مصنوعات پلاستیکی و ملامین است.
عمده محصولات وارداتی استان نیز شامل ماشین‌آلات، گوشت، پنبه، پرس هیدرولیک دندان‌سازی و کاغذ و مقوا است.
یکی از درخواست‌های ما رفع محدودیت کالایی واردات و صادرات استان و پای‌کار بودن تجار در گمرکات استان است.
*آیا تغییر مکرر قیمت‌ها در صادرات استان مؤثر است؟
بی‌شک تأثیراتی قابل‌مشاهده است و وقتی قیمت بالا می‌رود در خرید کالا مؤثر است اما باید در نظر داشت که عموماً قراردادها یک‌ساله منعقد می‌شود.
*عمده کشورهای هدف صادراتی و مبدأ وارداتی استان را تشریح کنید.
۱۳ کشور هدف صادراتی ما است که مهم‌ترین آنها شامل آذربایجان، عراق، ترکیه، گرجستان و امارات متحده عربی است.
همچنین ۱۲ کشور هم مبدأ واردات است که مهم‌ترین آن ایتالیا، روسیه، چین، ترکیه و تاجیکستان است.
*به نظر می‌رسد بیشترین مراودات تجاری ما با جمهوری آذربایجان است. چه پیشنهادی برای توسعه همکاری‌ها دارید؟
در حال حاضر ترکیه تعرفه ترجیحی ما را می‌پذیرد اما آذری‌ها تمکین نمی‌کنند و کالاهای هدف صادراتی ما را با عوارض خریداری می‌کنند.
به‌عنوان‌مثال سیب‌زمینی که از ترکیه تأمین می‌کنند بدون عوارض اما سیب‌زمینی اردبیل با عوارض ۱۶ درصدی است. رفع این مشکل می‌تواند منجر به رونق مراودات تجاری شود.
نظر شما