به گزارش خبرنگار بازار، یک کارشناس اقتصادی براین باور است که برای اجرا عملیات بازار باز به چهار مولفه نظام بانکداری سالم، بانک مرکزی مستقل، بازار repo و صندوق بازار باز احتایج داریم اما هیچ کدام از این مولفه ها در اقتصاد ایران وجود ندارد.
پویا ناظریان کارشناس اقتصادی گفت: در ایران بانک نداریم، بلکه یک نهاد مالی من درآوردی داریم. بانک به معنای متعارفش اقتضائاتی دارد که ما آنها را نداریم. حکمرانی ما اصرار دارد که بانکداری متعارف، ربوی و محکوم به شکست است به همین دلیل بانکداری را از نو اختراع کرده. که حاصل این اختراع، یک نهاد مالی شده که بر سردرش تابلوی بانک می‌زنند، ولی ماهیت بانکی ندارد.
وی افزود: در حال حاضر مشکل اصلی این است که این نهاد مالی من درآوردی، سالم نیست و به بیماری پانزی مبتلا شده است.
ناظریان درباره بیماری پانزی توضیح داد که مثلا فرض کنید سال گذشته من و شما قراردادی بستیم، تا من با پول شما سرمایه‌گذاری کنم و ۷۰٪ سود بدهم حالا که یکسال گذشته، می‌بینم سرمایه‌گذاری فقط ۲۰٪ سود داده، ولی هنوز به شما خبر نداده ام. از طرف دیگر شما برای دوستانتان تعریف کردید و حالا آنها نیز می خواهند سرمایه شان را در اختیار من قرار بدهند و ۷۰٪ سود بگیرند.
این کارشناس اقنصادی ادامه می دهد: به طمع گرفتن پول سرمایه گذاران جدید، وانمود می‌کنم که سرمایه‌گذاریم واقعا ۷۰٪ سود داشته است و حال سوال اینجاست که مابقی این سود را از چه محلی تامین می کنم که در اختیار شما قرار بدهم. پاسخ این سوال ساده است؛ جذب سرمایه گذاری های جدید منبعی برای پرداخت مابقی سود به شما می شود اما از طرف دیگر از ارزش دارایی های موجود من کم می شود. اسم این کار توطئه پانزی است. آقای چارلز پانزی صد سال پیش چنین کاری کرد. وقتی لو رفت، مشخص شد که ۲۰ میلیون دلار به سرمایه‌گذاران ضرر زده است، آقای برنی میداف همین کار را انجام داد و ۱۰ سال پیش مشخص شد که ۶۵ میلیارد دلار به سرمایه گذاران ضرر زده است.
وی تاکید کرد: پس در یک نهاد مالی پانزی، تعهدات با سرعت بالایی رشد می‌کنند. تعهدات نظام بانکی چیست؟ نقدینگی! سرعت بالای رشد نقدینگی، دقیقا بخاطر پانزی شدن بانکهاست.
این کارشناس اقتصادی با طرح این سوال که چطور بانکهای ما مجاز بودند چنین کاری بکنند؟ تصریح کرد: در حالیکه توطئه پانزی در همه دنیا غیرقانونی است، چرا در ایران قانونی است زیرا حکمرانی ما اصرار دارد از تجربه بانکداری دنیا یاد نگیرد.
بانکها چک بی محل دولت را پاس می کنند
ناظریان با بیان اینکه در نیم قرن گذشته، نقش بانک مرکزی به پاس کردن چکهای دولت و بانکها تقلیل پیدا کرده است، خاطرنشان کرد: دولت ایران با اینکه پولی در حساب ندارد اقدام به هزینه می کند و چک آنها را بانک مرکزی پاس کرده و به عنوان «طلبکاری از دولت» در دفاترش ثبت می کند.
این کارشناس اقتصادی در یادداشتی که بر روی کانال خود گذاشته ادامه داد: وقتی بانکی به بانک دیگر بدهکار است، ولی پول نقد ندارد، بانک مرکزی چکش را پاس کرده و بعد بعنوان «اضافه برداشت» در دفاترش ثبت می کند.
وی اظهار کرد: پاس کردن چک به افزایش پایه پولی منجر می‌شود. پاس کردن بی‌قید و شرط چک، یعنی بانک مرکزی کنترلی بر پایه پولی ندارد و این درحالیست که بانک مرکزی باید مستقل باشد به این معنی که بتواند در مقابل دولت و بانکها برای پاس نکردن چک بی محل آنها بایستد.
ناظریان ادامه داد: برای اینکه بانک مرکزی بتواند چکهای بی محل دولت را پاس نکند نیاز به بازار داریم تا در این بازار دولت بتواند با فروش اوراق خزانه نیازهای فوری و کوتاه مدت خود به پول را تامین کند.
این کارشناس اقتصادی افزود: بازار repo برای فعالیت نیازمند صندوق بازار پول هست که این صندوق از یک سو در اوراق نقد پذیر خزانه سرمایه گذاری می کند و از سوی دیگر سرمایه گذاران امکان برداشت لحظه ای سرمایه خود را دارند.
وی تاکید کرد که صندوق بازار پول باعث شکل‌گیری یک بازار عمیق برای repo اوراق خزانه می شود، عمیق به این معنی که همیشه تعداد زیادی خریدار و فروشنده در بازار هستند.
این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: اگر این چهار مولفه در اقتصاد کلان کشور وجود داشت از یک سو بانک مرکزی مستقلی داشتیم و از سوی دیگر امکان کنترل پایه پولی در کشور وجود داشت.
نظر شما