فاطمه خزایی؛ بازار: لوازم التحریر از آن دسته اقلامی است که از دوران کودکی تا جوانی و کهن سالی همراه و مورد نیاز انسان بوده و از لوازم ارتباطات نگارشی میان انسان‌ها به شمار می‌رود به طوری که چه در حال تحصیل علم باشیم و چه در حال کار؛ به نحوی با یکی از این اقلام تحریر در ارتباط خواهیم بود.
شاید بی ربط نباشد اگر بگوییم هیچ کدام از ما شوق و ذوق خرید لوازم التحریر اول سال تحصیلی را فراموش نمی‌کنیم در حالی که به نظر می‌رسد این شوق خرید، کم کم از فرزندان ما و دانش آموزان دور می‌شود.
این روزها بازار پر از طرح و رنگ لوازم التحریر روزهای خوشی نمی‌گذراند و دیگر نایی برایش نمانده و آینده خوبی در انتظارش نیست؛ چرا که با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کند.
تولید کنندگان و فعالان این حوزه با مشکلات متعددی از جمله تورم، تحریم، افزایش قیمت ارز، افزایش قیمت فزاینده مواد اولیه، سختی بازاریابی برای لوازم التحریر ایرانی اسلامی، بیمه نبودن کارگران و فعالان، ورود اجناس خارجی، کرونا و به گفته خودشان مهمتر از همه فروش انحصاری کتب درسی توسط آموزش و پرورش مواجه هستند که وجود همه این مشکلات وضعیت ناپایداری را بر این بازار حاکم کرده است.
در بازاری که تقاضایی نباشد، عرضه‌ای هم صورت نمی‌گیرد در نتیجه گردش مالی هم نخواهد داشت و دچار رکود خواهد شد
به نظر می‌رسد تأمین مواد اولیه برای به راه انداختن چرخ تولید نوشت افزار پس از چند ماه خاموش ماندن چراغ تولیدی‌ها، یکی از معضلات اساسی و مشکلاتی است که این روزها تولیدکنندگان با آن مواجه هستند چراکه در بازاری که تقاضایی نباشد، عرضه‌ای هم صورت نمی‌گیرد در نتیجه گردش مالی هم نخواهد داشت و دچار رکود خواهد شد.
آنچه مسلم است عمده خرید نوشت افزار توسط دانش آموزان و دانشجویان صورت می‌گیرد و حال که مدارس و دانشگاه‌ها تعطیل شده و فعالیت مجدد آنها در بحران کروناویروس نامعلوم است، آینده تولید و فروش نوشت افزار نیز مبهم خواهد بود.
اما گذشته از این به نظر می‌رسد بیش از تأمین مواد اولیه، نیروی کار و دیگر مقدمات، آنچه تولیدکنندگان این حوزه را دچار سردرگمی کرده، نبود برنامه مشخص برای تولید است؛ این موضوع بر عرضه و تقاضای بازار نیز تأثیر گذاشته است چراکه تولیدکنندگان نوشت افزار هر ساله، در چنین روزهایی با افزایش میزان تولید سعی در پاسخگویی به نیازهای بازار داشتند، اما حالا در نبود این نیاز چرخ تولید آنها نیز رفته رفته متوقف می‌شود.
در چنین شرایطی نقش دولت که باید حامی تولید باشد، بیش از پیش پررنگ می‌شود چراکه می‌تواند با برنامه ریزی و سر و سامان دادن به وضعیت آشفته موجود، تا حدی از میزان ضرری که به تولیدکنندگان وارد خواهد شد، بکاهد.
یکی از اصلی ترین دلایلی که این روزها مردم تمایلی به خرید لوازم التحریر نشان نمی‌دهند، نامشخص بودن وضعیت مدارس است؛ اصلاً کسی نمی‌داند مدارس در سال تحصیلی آینده فعال خواهد شد یا نه؟ طبیعتاً در شرایطی که دانش آموزان به مدرسه نروند، لوازم التحریر آن چنانی هم نیاز ندارند.
تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها که بیشترین خریداران لوازم التحریر را در خود جای داده‌اند تأثیر مستقیم بر رکود بازار لوازم التحریر داشته‌است
متأسفانه باید گفت ویروس کرونا تقریباً بر رونق تمام اصناف تاثیر گذاشته، صنف نوشت افزار نیز مبرّا از این مسئله نبوده و تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها که بیشترین خریداران لوازم التحریر را در خود جای داده‌اند تأثیر مستقیم بر رکود بازار لوازم التحریر داشته‌است.
کاغذ از جمله لوازم مورد نیاز و اساسی برای تولیدکنندگان نوشت افزار است که در روزهای اخیر تحت تأثیر نوسانات شدید قیمت دلار، دچار افزایش قیمت شده است؛ در حال حاضر قیمت کاغذ مثل قیمت دلار در دقیقه و ساعت دچار تغییر و نوسان می‌شود طوری که قیمت صبح کاغذ با قیمت عصر آن متفاوت است و به همین دلیل وارد کننده و تولید کننده در این شرایط بازار ریسک نمی‌کند تا متحمل ضرر بیشتری نشود.
برخی از تولیدکنندگان تلاش دارند تا محصولات خود را با کسر قیمت و با تقبل ضرر بفروشند تا سرمایه‌شان زودتر به پول تبدیل شود؛ این وضعیت در حالی رخ می‌دهد که بازار با تورم مواجه است.
علاوه بر کاغذ، تهیه دیگر مواد اولیه نیز با مشکلاتی همراه است تهیه مواد اولیه مانند چسب، مقوا، فنر، مرکب و… دشوار است و همه این عوامل دست به دست هم می‌دهند تا لوازم التحریر بر موج افزایش قیمت سوار شود.
متأسفانه با هزینه‌های زیاد و سختی‌های کاری که در این صنف وجود دارد، ریزش قابل توجهی در تعداد واحدهای صنفی به وجود آمده و روز به روز در حال بیشتر شدن است.
در کنار همه آنچه گفته شد ما در زمینه تولید، منابع سرشاری در کشور داریم که اگر به درستی مدیریت شوند بخشی از مشکلات بازارهایی نظیر بازار کاغذ پوشش داده می‌شود به عنوان مثال در سال حدود ۳ میلیون تن ساقه نیشکر را می‌سوزانیم در حالی که تکنولوژی تولید کاغذ را نداریم و مجبور به واردات هستیم و این موجب خروج ارز از کشور می‌شود.
البته عوامل زیادی بر چرایی عدم تولید مکفی کاغذ در داخل کشور مؤثر است که فقط به بیان چند مورد از آنها بسنده می‌کنیم:
افزایش قیمت دلار بر گرانی کاغذ تأثیرگذار است
علت اول آن سیر نزولی تولید کاغذ در کل جهان است که ریشه آن به مسائل زیست محیطی باز می‌گردد که البته این موضوع در داخل کشور نیز به همین ترتیب است و محیط زیست اجازه قطع درختان برای تولید کاغذ را نمی‌دهد و علت دیگر آن، افزایش قیمت دلار است که طبعاً بر گرانی کاغذ تأثیرگذار است.
یکی دیگر از دلایل گرانی احتکار کاغذ توسط برخی از تجار داخلی است و در آخر نبود تکنولوژی مناسب برای تولید کاغذ در داخل کشور را می‌توان مهم‌ترین علل گرانی این کالای ضروری در کشور برشمرد.
متأسفانه در همین علت پایانی می‌توان پیامدهای بسیاری را بر بازار کاغذ دید از جمله اینکه به دلیل نبود تکنولوژی مناسب تولید، کیفیت کاغذ تولیدی داخل کشور از کاغذ خارجی کمتر است اما قیمت آن بیشتر حال آنکه تفاله نیشکر یا باگاس که ۳۴ درصد وزن ساقه نیشکر را تشکیل می‌دهد و در جهان به عنوان کالایی مهم در صنعت کاغذ سازی استفاده می‌شود، در ایران به دلیل نبود زیر ساخت‌های لازم و راه اندازی نشدن کارخانه‌های کاغذ سازی سوزانده می‌شود و به این ترتیب در سال حدود ۳ میلیون تن ساقه نیشکر را می‌سوزانیم.
گذشته از همه مسائل اقتصادی داخلی و خارجی که رونق بازار لوازم التحریر تأثیر گذاشته است، از سال گذشته آموزش و پرورش برخلاف اصل ۴۴ قانون اساسی، در مسائل اقتصادی ورود کرده و فروش کتب درسی را به انحصار خود درآورده است و این عامل دیگری است که مشکلات اقتصادی این صنف را افزایش داده است.
پیش از این توزیع کتب درسی توسط کتاب فروشی‌ها و فروشگاه‌های لوازم التحریر صورت می‌گرفت که این عامل خود باعث افزایش تقاضا در این بازار می‌شد؛ زیرا خریدار به دنبال خرید کتب درسی، از همان فروشگاه سایر نوشت افزار و ملزومات را نیز خریداری می‌کرد اما با این اقدام آموزش و پرورش این مزیت نیز در این صنف از بین رفته است.
با همه این مشکلات و شرایط نابسامان این صنف آسیب پذیر از شرایط حاکم بر بازار، نیاز است تا مسئولان به فکر این صنف نیز باشند و با اعطای تسهیلات و امتیازات، اوضاع را برای فعالان این حوزه تسهیل کنند.
تسهیلات و امکاناتی که دولت برای صنوف آسیب پذیر در نظر گرفته تنها مربوط به کتاب فروشان، کافه کتاب‌ها و ناشران بوده و عملاً هیچ گونه امتیازی به واحدهای صنفی لوازم التحریر تعلق نگرفته است
در بحران اخیر، تسهیلات و امکاناتی که دولت برای صنوف آسیب پذیر در نظر گرفته، تنها مربوط به کتاب فروشان، کافه کتاب‌ها و ناشران بوده و عملاً هیچ گونه امتیازی به واحدهای صنفی لوازم التحریر تعلق نگرفته و سهم رونق این بازار در معادلات اقتصادی کشور مغفول واقع شده است.
شاید بتوان گفت معافیت مالیاتی برای فعالان این صنف ضرورت است و شاغلان این حوزه واقعاً نیاز به معافیت مالیاتی و یا بخشودگی درصدی از آن دارند و تنها به تعویق انداختن آن، برای صنوف کافی نیست و این اقدام، کمک بسیاری به صنوف، به خصوص قشر ضعیف خرده فروشان لوازم التحریر خواهد بود.
بررسی‌ها نشان می‌دهد وام ۱۲ درصدی دولت نیز تنها برای گروه خاصی از صنوف در نظر گرفته شده و نامه نگاری‌های متعدد و درخواست‌های مکرر فعالان این صنف در راستای دریافت تسهیلات دولتی تاکنون ره به جایی نبرده در حالی که برخی از فروشندگان، برای بقای واحد خود نیاز مبرمی به این تسهیلات و حمایت دولت دارند.
تمام این موارد و مشکلات شامل تمام استان ها شده و استان همدان نیز از این قائده مستثنی نیست؛با رفتن به راسته بازار لوازم تحریرها متوجه رکود این بازار خواهیم شد؛بازاری که قبلاً در این مواقع از سال بسیار پر رونق و سرزنده بود اما چند ماه است که نفس‌هایش به شماره افتاده است.
نظر شما