بازار، گروه آب و انرژی: اصفهان را می توان یکی از استان های فقیر از نظر منابع آبی دانست که طی سال های گذشته به واسطه سیاست های اشتباه صنعتی و کشاورزی شرایط بحرانی را سپری می کند. بارگذاری صنایع آب بر و کشت محصولات آب بری همچون برنج در این استان خشک ذخایر زیر زمینی اصفهان را به شدت کاهش داده و در شرایط نگران کننده ای قرار داد است. بر اساس آمار موجود مقدار فرونشست در اصفهان ۴۰ برابر متوسط جهانی است. از طرفی آمارهای اعلامی نشان می دهد که موجودی فعلی سد زاینده رود در حال حاضر که ۳۷۹ میلیون مترمکعب است که نسبت به سال گذشته ۲۸ درصد کاهش را نشان می دهد.
البته در دولت سیزدهم برای مقابله با بحران آب در این استان اقداماتی انجام شده که یکی از آنها انتقال آب از دریا بوده است. بسیاری از کارشناسان اجرای این طرح را همانند مُسکنی کوتاه مدت برای درد بحران آب و فرونشست زمین در این استان دانسته و معتقدند که باید به دنبال مدیریت مصرف و البته بازچرخانی آب بود. این همان نکته ای است که سخنگوی صنعت آب نیز بدان تاکید کرده و در گفتگو با بازار می گوید: به طور قطع مؤثرترین راهکار برای مقابله با تنش آبی در هر نقطه، کاهش مصرف آب و صرفه‌جویی و استفاده مجدد از آب است.
او همچنین در بخش دیگری از گفتگوی خود درباره آخرین وضعیت اجرای این طرح گفت که فاز اول انتقال آب به اصفهان تا پایان سال به بهره برداری خواهد رسید. در فاز دوم که شامل احداث سامانه انتقال آب در حدفاصل بندر سیریک تا سیرجان و تأسیسات نمک‌زدایی آب دریا در ساحل سیریک هم ۱۹۱ کیلومتر از مسیر لوله‌گذاری بازگشایی و بخشی از خاکبرداری مسیر انجام شده است.
متن کامل گفتگوی بازار با عیسی بزرگ زاده سخنگوی صنعت آب را در ادامه می خوانید:
فاز اول انتقال آب از دریا به اصفهان در مسیر سیرجان به اصفهان با ظرفیت هیدرولیکی ۲۰۰ میلیون مترمکعب در سال و به طول حدود ۵۲۰ کیلومتر تعریف شده است. این فاز در حال حاضر دارای پیشرفت فیزیکی ۹۷.۵ درصد در خط اصلی انتقال است و تا پایان سال جاری به بهره‌برداری خواهد رسید. این فاز در کوتاه مدت وظیفه انتقال ۷۰ میلیون مترمکعب در سال از محل خط اول انتقال آب دریا را دارد
*در مورد طرح‌های انتقال آب از دریا به استان اصفهان توضیح دهید؟ این طرح‌ها تا چه اندازه پیشرفت کردند و کی اجرایی خواهد شد؟
طرح نمک‌زدایی و انتقال آب از دریای عمان با هدف تأمین آب صنایع استان اصفهان در دو فاز اجرایی در دست اقدام است. با هدف تسریع در آبرسانی، فاز اول اجرایی در مسیر سیرجان به اصفهان با ظرفیت هیدرولیکی ۲۰۰ میلیون مترمکعب در سال و به طول حدود ۵۲۰ کیلومتر تعریف شده است که در حال حاضر دارای پیشرفت فیزیکی ۹۷.۵ درصد در خط اصلی انتقال است و تا پایان سال جاری به بهره‌برداری خواهد رسید. این فاز در کوتاه مدت وظیفه انتقال ۷۰ میلیون مترمکعب در سال از محل خط اول انتقال آب دریا را دارد. فاز دوم اجرای طرح، شامل احداث سامانه انتقال آب در حدفاصل بندر سیریک تا سیرجان و تأسیسات نمک‌زدایی آب دریا در ساحل سیریک می‌باشد که بازگشایی مسیر لوله‌گذاری به میزان ۱۹۱ کیلومتر و بخشی از خاکبرداری مسیر انجام شده است.
*اجرای این طرح تا چه اندازه به حل مشکل تنش آبی و بحران آبی کمک کرده است؟
با اجرای این ابرپروژه زمینه پیاده‌سازی فرآیند بازتخصیص آب صنایع و معادن که در قانون برنامه هفتم پیشرفت مورد تأکید قرار گرفته است، فراهم می‌شود. در فرآیند بازتخصیص، آب در اختیار صنایع و معادن با منابع آب نامتعارف دریا جایگزین خواهد شد و آب آزاد شده برای تأمین نیازهای دارای اولویت نظیر شرب، محیط‌زیست و کنترل فرونشست زمین، استفاده می‌شود.
درصورتی که امکان استفاده از منابع آب دریا برای صنایع بزرگ پر آب‌بر و سودده فراهم شود، کل منابع آب زیرزمینی و سطحی در اختیار این صنایع برای تأمین نیازهای دارای اولویت نظیر شرب، محیط‌زیست و کنترل فرونشست زمین تحویل شرکت آب منطقه‌ای خواهد شد. البته صنایع خوراکی، آشامیدنی، دارویی و صنایعی که در مرز توجیه‌پذیری اقتصادی‌اند، استثنا هستند. همچنین تأمین آب صنایع کوچک و متوسط نیز از طریق پساب که ارزانتر از آب دریا می‌باشد، مدنظر است
آیا صنایع مجاز هستند که علاوه بر استفاده از آب دریا از منابع آب های زیر زمینی استفاده کنند؟
درصورتی که امکان استفاده از منابع آب دریا برای صنایع بزرگ پر آب‌بر و سودده فراهم شود، کل منابع آب زیرزمینی و سطحی در اختیار این صنایع برای تأمین نیازهای دارای اولویت نظیر شرب، محیط‌زیست و کنترل فرونشست زمین تحویل شرکت آب منطقه‌ای خواهد شد. البته صنایع خوراکی، آشامیدنی، دارویی و صنایعی که در مرز توجیه‌پذیری اقتصادی‌اند، استثنا هستند. همچنین تأمین آب صنایع کوچک و متوسط نیز از طریق پساب که ارزانتر از آب دریا می‌باشد، مدنظر است.
*میزان استفاده از منابع آبی در استان چند برابر ظرفیت این استان است؟
استان اصفهان یکی از استان‌هایی است که به دلیل بارگذاری بیش از ظرفیت بر منابع آب خود دچار مشکلاتی شده که فرونشست زمین یکی از مصادیق آن است. در این زمینه وزارت نیرو با بررسی وضعیت منابع و مصارف این استان و با رویکرد حفظ پایداری منابع آب، اقدام به تعیین آب قابل برنامه‌ریزی نموده است. همچنین با عنایت به ابلاغ سند ملی دانش بنیان امنیت غذایی در تیرماه سال ۱۴۰۲ توسط رئیس جمهور شهید و تعیین میزان کل آب مصرفی کشاورزی کشور به میزان ۵۱ میلیارد مترمکعب، وزارت نیرو در قالب تهیه و تدوین نقشه‌راه آب کشور، به‌روزرسانی مقادیر آب قابل برنامه‌ریزی را در دست اقدام دارد. در برآورد مقادیر جدید، موضوع استفاده از منابع آب نامتعارف دریا و پساب نیز مورد توجه جدی قرار گرفته و تلاش شده تا از این منابع حداکثر بهره‌مندی در راستای کاهش برداشت از منابع آب متعارف به عمل آید.
بدون مدیریت مصرف نمی‌توان از تنش آبی خارج شد. چرا که خروج از تنش آبی مستلزم اجرای مجموعه‌ای از اقدامات سازه‌ای و غیرسازه‌ای است. در همین ارتباط اجرای طرح‌های مدیریت مصرف و ارتقای بهره‌وری آب در کلیه بخش‌های مصرف‌کننده از اصلی‌ترین اقدامات است که از طرق مختلف مورد پیگیری وزارت نیرو است
*آیا بدون مدیریت مصرف می‌توان از تنش آبی خارج شد؟
پاسخ به این سؤال منفی است، چرا که خروج از تنش آبی مستلزم اجرای مجموعه‌ای از اقدامات سازه‌ای و غیرسازه‌ای است. در همین ارتباط اجرای طرح‌های مدیریت مصرف و ارتقای بهره‌وری آب در کلیه بخش‌های مصرف‌کننده از اصلی‌ترین اقدامات است که از طرق مختلف مورد پیگیری وزارت نیرو است.
*بهترین راهکار برای مقابله با تنش آبی در استان اصفهان چیست؟
قطعاً مؤثرترین راهکار برای مقابله با تنش آبی در هر نقطه، کاهش مصرف آب و صرفه‌جویی و استفاده مجدد از آب است. برای صرفه‌جویی در مصرف آب می‌توان اقدامات مختلفی انجام داد که مهمترین آنها شامل موارد زیر است:
تمرکز بر بهینه‌سازی و افزایش بازدهی مصرف آب در بخش کشاورزی با رعایت الگوی کشت و اجرای مفاد سند دانش بنیان امنیت غذایی
برخورد قاطع با برداشت‌های غیرمجاز از منابع آب‌های زیرزمینی و سطحی
تمرکز بر آموزش و فرهنگ‌سازی برای اصلاح و اجرای الگوی مصرف در بخش‌های مختلف اعم از خانگی، صنعتی و کشاورزی
توسعه بازچرخانی آب و استفاده مجدد از آن
به‌کارگیری فناوری‌های نوین در راستای کاهش مصرف و یا کنترل میزان برداشت آب
نظر شما