بورس، بالانشین تالارهای گفتمان خانوادگی/ آیا واقعا « داره میریزه؟!»

پژمان مرادی؛ بازار:  در دوره همی‌های امروز بیش از آنکه صحبت  از بازار سکه و ارز باشد، مردم از پیر و جوان سخن از سهم و بازار بورس می‌کنند، برخی از افراد به گونه‌ای سخن می‌گویند که گویی از اول به وجود آمدن بورس تا کنون در این بازار فعالیت می‌کردند و افراد را تشویق به گرفتن سهام خاصی می‌کنند. رسانه‌ها هم از این موفقیت استفاده کردند و هر کدام به صورت روزانه گزارشی از بورس ارائه می‌کنند اما این تنها رسانه‌های داخلی نیستند که علاقه زیادی به بورس ایران دارند بلکه رسانه‌های خارجی هم علاقمند شدند که بورس ایران را تجزیه و تحلیل کنند. در این گزارش علاوه بر بررسی دیدگاه مردم نسبت به بورس به برخی از نگرانی‌های ایجاد شده در مورد این بازار پاسخ می‌دهیم.

در پرس و جوی که از مردم در رابطه با بازار بورس داشتیم سه دیدگاه در بین آن‌ها رواج دارد که به صورت دسته بندی شده به بررسی هر سه دیدگاه می‌پردازیم. قبل از بیان دیدگاه‌ها، ذکر این نکته مهم است که این افراد، از قشر متوسط به بالای جامعه هستند و بخشی کوچکی از آن‌ها قشر نیمه ضعیف جامعه بودند.

دسته اول:
این دسته کلا اعتقادی به بازار سرمایه ندارند و آن را پر ریسک و کم بهره می‌دانند. مهم‌ترین دلیل این افراد، حبابی بودن بورس و ریزش سنگین شاخص در آینده نزدیک است. اکثر این افراد در بازار خودرو و سکه حضور دارند و از این بازار سودهای خوبی کسب کردند. آن‌ها معتقدند که بورس پر ریسک است اما خودرو ریسک زیادی ندارد و راحت در بازار با هر قیمتی می‌توان آن را فروخت. جالب است در این دسته کسانی وجود دارند که بورس را ضد تولید و اقتصاد کشور می‌دانند و عنوان کردند که سود این پول مشکوک است. این افراد بر این باورند که افراد به صورت تعاونی به جای اینکه پول خود را وارد بورس کنند و یک سود هنگفت بدون زحمت به دست بیاورند وارد چرخه تولید کنند. برخی دیگر از این گروه می‌گویند دولت بعد از تامین کسری بودجه خود، این بازار را رها می‌کند و در آن زمان است که سرمایه‌گذاران با ضرری هنگفتی مواجه می‌شوند.

شاخص بورس از ابتدای سال جاری از ۵۰۰هزار واحد به بیش از ۱میلیون و ۷۰۰هزار واحد رسیده است که بیش از ۴ برابر رشد را نشان می‌دهد. در حالی که خودرو از ابتدای سال تا کنون حداکثر ۴۰درصد رشد داشته و این موضوع به خوبی نشان می‌دهد که بازار سرمایه نسبت به بازارهای دیگر رشد چشمگیری داشته است.
اما از لحاظ حکم شرعی بیشتر مراجع خرید و فروش سهام را صحیح و شرعی دانستند. به صورت نمونه رهبر معظم انقلاب در این مورد حکم دادند: بورس‌ بازاری است که در آن دارایی‌های مختلف مورد معامله قرار می‌گیرد، بنابراین بورس فی نفسه اشکال ندارد؛ ولی مهم این هست که باید معاملات در بورس نامشروع خلاف قانون نباشد در غیر این صورت حرام است. بطور کلی فعّالیّت در بورس و خرید سهام و تعیین سود سالانه برای آن بر طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی که به تأیید شورای محترم نگهبان قانون اساسی رسیده انجام می‌گیرد محکوم به صحّت  است.
همچنین آیت الله مکارم شیرازی، آیت الله وحید خراسانی، آیت الله سیستانی، آیت الله نوری همدانی و آیت الله صافی گلپایگانی خرید و فروش سهام در این بازار بدون مشکل دانستند. یکی از راهکارهای بازارهای دنیا برای رشد اقتصادی و کمک به تولید توجه به بازار سرمایه است. به صورت ساده می‌توان گفت بورس پول را از مردم دریافت و در اختیار تولید قرار می‌دهد.

بورس‌ بازاری است که در آن دارایی‌های مختلف مورد معامله قرار می‌گیرد، بنابراین بورس فی نفسه اشکال ندارد؛ ولی مهم این هست که باید معاملات در بورس نامشروع خلاف قانون نباشد در غیر این صورت حرام است. بطور کلی فعّالیّت در بورس و خرید سهام و تعیین سود سالانه برای آن بر طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی که به تأیید شورای محترم نگهبان قانون اساسی رسیده انجام می‌گیرد محکوم به صحّت و حلیّت است.

دسته دوم:

این دسته  اعتقاد کامل به بازار سرمایه دارند و حتی مسکن یا خودروی خود را فروختند و وارد این بازار شدند. معمولا  افراد این دسته را دو شخصیت تشکیل می‌دهد یا کاملا تسلط به بازار سرمایه دارند یا اطلاعات چندانی در مورد این بازار ندارند و فقط به خاطر یک سودی که در معاملات اولیه کردند حاضر شدند کل سرمایه و دارایی خود را وارد این بازار کنند.

افرادی که در این دسته قرار دارند از جمله کسانی هستند که بازار بورس را داغ کردند و توانستند تعداد زیادی را تشویق کنند که سرمایه خود را وارد این بازار کنند. هر دو شخصیت این دسته به سود دهی بورس اعتقاد دارند اما افرادی که تسلط به این بازار دارند با منطق و دلیل سهام را خریداری می‌کنند. این افراد کسانی هستند که با ریزش سهام و شاخص به صورت هیجان زده عمل نمی‌کنند و پول و سرمایه خود را از این بازار خارج نمی‌کنند اما در کنار این افراد کسانی که آشنای زیادی با این بازار ندارند و تنها به خاطر سود خوبی که در این مدت نصیبشان شده دیگران را تشویق به سرمایه‌گذاری می‌کنند از جمله کسانی هستند که ممکن است دچار زیان در این بازار شوند، چرا که نمی‌توانند به خوبی بازار را تحلیل کنند و شاید در ریزش‌ها پول را از این بازار خارج کنند.

در همین رابطه کارشناسان و تمام مسئولان گوشزد کردند که مردم با سرمایه اصلی خود وارد بازار بورس نشوند و اگر هم قصد ورود به این بازار را دارند یا با یک کارشناس خبره مشورت کنند یا قبل از ورود، آموزش‌های لازم را ببینند.

دسته سوم:
این دسته را می‌توان مابین دسته اول و دوم دانست، چرا که آن‌ها نه کاملا اعتقاد به این بازار دارند و نه کاملا آن را انکار می‌شوند. این دسته به چند نوع طبقه تقسیم می‌شود، طبقه اول را کسانی تشکیل می‌دهند که به صورت هیجانی عمل می‌کنند یعنی تا بازار ریزش کرد سهام خود را می‌فروشند و زمانی که سیگنال مثبت مشاهده می‌کنند باز هم وارد بازار می‌شوند که معمولا افراد این طبقه سود اندکی از بازار دریافت می‌کنند. طبقه دوم را کسانی تشکیل می‌دهند که بر اساس اخبار روز در بورس وارد یا از آن خارج می‌شوند، این افراد هنوز در دوگانگی این هستند که آیا بازار در آینده نزدیک ریزش سنگین دارد یا نه همچنان رشد می‌کند به خاطر همین قسمتی از سرمایه خود را وارد بازار نمی‌کنند و تنها با بخشی از آن‌کار می‌کند. طبقه سوم هم کسانی هستند که هم به بورس اعتقاد دارند و هم بازارهای موازی آن؛ این افراد قسمتی از سرمایه خود را به صورت جدی در بورس می‌گذارند و حتی در ریزش هم از این بازار خارج نمی‌شوند و بخشی از سرمایه خود را در بازارهای دیگر مانند خودرو و سکه وارد می‌کنند تا اگر زیانی از یک بازار نصیبشان شد بازارهای دیگر آن را پوشش دهد.

این سه دسته مجموعه‌ای از نظرات مردم در رابطه با بورس بود که به صورت دسته بندی شده در بالا ذکر شده است. اما یکی از نگرانی‌های که سهامداران بورس دارند این است که آیا بورس  حباب دارد و به زودی ریزش می‌کند یا  به راه خود ادامه می‌دهد؟ در همین رابطه نظر چند کارشناس بازار سرمایه را در زیر می‌خوانیم.

شاخص بورس روند مثبت دارد
شاهین چراغی عضو شورای عالی بورس در گفتگو با بازار در پاسخ به اینکه آیا بازار ریزش پیدا می‌کند یا نه گفت: بنده رقم یا عددی نمی‌توانم بگویم اما زمانی که بازار روی ۳۰۰ یا ۵۰۰ هزار واحد بود همین نگرانی‌ها وجود داشت اما می‌بینیم که الان شاخص روی ۱میلیون و۷۰۰ هزار واحد است و خودش جای خود را باز کرده است.
در مجموع نگران بازار نیستم و اعتقاد من این است که شاخص به تدریج روند افزایشی دارد اما نه به صورت یکباره و سریع بلکه به صورت تدریجی. همچنین برای افراد و شرکت‌ها انگیزه‌ای ایجاد شده که وارد بازار سرمایه بشوند و پیش‌بینی ما این است که شاخص متعادل‌تر باشد و امکان دارد شاخص در یک روز منفی هم باشد که این برای سهامداران جای نگرانی نیست. من اعتقادی به ریزش ندارم و اعتقاد دارم که افرادی که دم از ریزش شاخص می‌زنند شناختی از زیر ساختها اقتصاد ایران ندارند و اگر درست قانون‌گذاری کنیم بزرگ شدن شاخص و این حجم معاملات به توسعه اقتصادی ایران کمک خواهد کرد.

تا نقدینگی است بورس هم رشد دارد
کارشناسان هم بر این باورند که تا زمانی که نقدینگی در بازار تولید می‌شود شاخص بورس رشد پیدا می‌کند. دکتر سید مهدی ناصری  کارشناس اقتصادی و فعال بازار سرمایه در گفتگو با بازار نظر خود را در مورد سوال بالا اینگونه اظهار می‌کند:  رشد نقدینگی یا به بیان دیگر کاهش ارزش پول ملی در کنار توجه به بورس سبب شده جذب نقدینگی در بورس رشد پیدا کند و تا زمانی رشد نقدینگی وجود دارد احتمال رشد شاخص هم وجود دارد، همچنین در کنار رشد نقدینگی رشد همزمان بازارهای موازی مانند ارز و طلا  تاثیر قابل توجهی در جلوگیری از ریزش سنگین شاخص دارد.
شرایط فعلی بورس مثبت است

هیچ کسی نمی‌تواند آینده بازار را پیش بینی کند
مجید سوری کارشناس بازار این‌گونه به خبرنگار بازار جواب می‌دهد: واقعیت این است که ‏هیچ‌کدام از ما نمی‌توانیم آینده را پیش‌بینی کنیم و بگوییم که بازار بورس در فلان تاریخ و ساعت می‌ریزد یا رشد می‌کند؛ هیچ‌کس ‏از آینده خبر ندارد اما در شرایط فعلی، بازار بورس مثبت است‎.