مصطفی مالکی تهرانی؛ بازار: ما آزموده ایم در این شهر بخت خویش /// بیرون کشید باید از این ورطه رخت خویش
مهمان ناخوانده ای از فراسوی مرزها وارد خانه و کاشانه مردم دنیا شده بی آنکه از او دعوتی شده باشد و یا خواستنی باشد آنگونه که همه آغوش باز کنند از بهر دیدارش، ویروسی که ناقوس مرگ را در دنیا به صدا درآورد و همه سر در جیب محافظت فرو بردند، اما در گوشه ای از این شهر پر آشوب، اتفاقی دیگر رقم خورد تا دنیا متحیر بماند از این بخت و اقبال. دو خودرو ساز وطنی ساز فروش سر دادند و شرط بیع را بخت بلند و اقبال نیک دانستند، ظریفی محاسبه کرد اگر در خانه امن بنشینیم و هیچ نکنیم احتمال بزرگتری دارد که مبتلا به ویروس شویم تا آنکه طرفه اقبال خود را در مجمع بخت بیندازیم. آتشی در گوشه ای دیگر خرمن های تاسف و تغافل را می سوزاند که کاش چند ماه قبل در وادی ایمن بورس وارد شده بودیم و اکنون چون باره رستم جنگجوی به ایوان پای می نهادیم. باز نادر اتفاقی در دنیا که وقتی همه بازارهای مالی در سراشیبی قرار گرفت بازار ما رو به بالا نهاد، چه بالا نهادنی! این دو شرحی که رفت شرح بزرگان بود و صاحبان مکنت و مال در گوشه گوشه سرزمین من رمال و کف بین به صف مشتریان خیره شده که چه کنم با این همه روزی!
در شهر های شمالی خبر از نامی بزرگ است با هیبتی نحیف، "توتو" نامی شده رایج، ورد زبان گیله مردان تا بیازمایند اقبال نیکشان را در هر هفته با صدها بهانه، از برنده شدن یک تیم خارجی فوتبال تا بارش شهاب سنگ در اقیانوس بلا خیز.
و چه نیک اخترند آنان که از جعبه سحر و جادو چیزی می دانند و در دنیای مجاز مستغرق می شوند که عالمی است آن عالم از بخت یاری و بخت بازی و بازی بخت و برد و باخت.
در هر گوشه از فضای منحوس مجازی که غور کنید، عده ای سرخوش را می یابید که در آینه با هر آینه بخت بازی می کنند با هزاران بهانه و شیوه و رمز دلبری که دلبران تاریخ و رهزنان دل و دین بازارهای شبانه بغداد و روم باید به شاگردی مکتبشان در آیند.
آری صحبت از سریع و یک شبه ره صد ساله رفتن است و پیروزی بر حس تغابن ناشی از عدم کسب درآمد، در هر گوشه این کشور عده ای مشغول به سوداگری شدند تا کسب مال کنند از هر طریق. چه از راه وجیه مانند خرید خودروی قرعه کشی، چه از راه بخت آزمایی مجازی و فیزیکی و صدها روش دیگر.
این حجم از رجوع مردم به حباب بازی ( و به تعبیر عشاق حبابها استفاده و همراهی با تورم و گرانی ) یا بهتر باشد بگوییم قمار بازی به جرات در تاریخ این سرزمین و به ظن قوی در دنیا بی سابقه است که شخصا دو دلیل برای آن دارم، مساله تورم یا حفظ ارزش سرمایه به جای خود محفوظ اما از زاویه دیگر باید گفت: مهمترین علت آن این است که در فضای غیر رقابتی قرار می گیرند و احساس می کنند هر عملی که انجام می دهند عین صواب است و لاجرم باید در این بازی و نارقابتی از همه پیش راند و به همین دلیل می توان ادعا کرد که احساس از دست دادن ثروت و سرمایه با واقعیت از دست دادن آن متفاوت است، غافل از اینکه « یکی بر سر شاخ، بن می برید » شده ایم!
از سوئی دیگر دولت که در کمند تحریم همه جانبه قرار گرفته است از مردم وحشت زده می خواهد تا رو به روی تحریم مقاوم باشیم و با هم متحد و این اتحاد به تدریج جای خود را به تک صدائی می دهد و در عمل نظرات دیگر مصلحان به گوش نمی رسد، از آن سو اقتصاد تحریمی نیاز به روابط غیر شفاف زیر زمینی پیدا می کند چه در داخل کشور و چه در خارج از مرزهای سرزمینی و البته این باید غیر شفاف باشد چه بیم سوختن آن می رود و این بس که عدم شفافیت فساد مالی به دنبال دارد.
نویسنده کتاب هنر تحریمها ریچارد نفیو اینگونه ایده پردازی می کند که در ایران، نیاز به نمایشگاه متحرک داریم تا همه ابعاد تحریم، اعم از فساد، فقر طبقاتی، طبقه تازه به دوران رسیده و ... در یک نمای سریع به ذهن رهگذر عبور کند و هر بیننده احساس پوچی و حقارت به خود حس کند تا برای برون رفت از آن به سمت کسب بیشتر ترغیب شود، اما در این شرایط کسب مال از طریق معمول، کاری بس سخت است، لذا رو به قمار خواهند برد و لاجرم در ورطه سراشیبی و گردابی فرو می افتد که اگر خود بخواهد نیز سخت و دشواراز آن بیرون توان نشاید.
به نظر می رسد برای استقرار یک نظام ذهنی آرام در حوزه اقتصاد بیشتر به جای آنکه فرامین خودساخته اقتصادی را کارساز باشد، دستورات جامعه شناسی کارآمدتر خواهد بود، شاید اگر از سمت نظام ترمز مسابقات مختلف اعم از بخت آزمایی های ستاره مربعی و شوهای تصویری و بخت آزمایی های چون پیش فروش سکه و خودرو و امثال آن و در سطح غیر حاکمیتی انواع شرط بندیها و قمار بازی های آنلاین و آفلاین را بکشند، این اسب سرکش یاغی خسته، به دمی استراحت، نفسی تازه کند و تا زمانیکه ذهن مردم از احساس باختن فارغ نشود نمی توان به جنگ ابر حبابهایی رفت که اقتصاد ایران را در چنبره خود گرفته و شکستن هر یک باعث بزرگتر شدن دیگری می شود.
نظر شما