بازار؛ گروه بین‌الملل: با توجه به رویدادهای نوار غزه و حملات نامتناسب نیروهای دفاعی اسرائیل به اهداف غیرنظامی، از جمله بیمارستان‌ها، به نام مبارزه با حماس، احساسات ضد اسرائیلی در سطح جهانی در حال افزایش است.
در همین راستا رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، سیاست بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل را محکوم، پایان روابط دیپلماتیک با "بی بی" را اعلام، تل آویو را متهم به "جنایات جنگی" کرد و متعهد شد که تحقیقات لازم را انجام دهد و مدارک لازم را برای ارائه به دادگاه نهادهای بین المللی مناسب جمع آوری کند. از آنجایی که معمولا اردوغان مواضع خود را متناسب با منافع کشور به سرعت تغییر می دهد اینبار نیز جهت افزایش وجهه سیاسی خود در جهان اسلام احتمالا نتواند این رویکرد را حداقل در کوتاه مدت تغییر دهد.
بنابراین، این بار سخنان اردوغان نباید با اقدامات او مغایرت داشته باشد، بطوریکه او در ۱۵ نوامبر اعلام کرد که تعدادی وکیل در دادگاه کیفری بین‌المللی (ICC) به دلیل نسل‌کشی نتانیاهو علیه فلسطینیان در غزه درخواست محاکمه را می‌دهند. بر اساس اظهارات اردوغان، آنکارا تمام اقدامات لازم را برای پاسخگویی نتانیاهو و اطرافیانش در قبال اقدامات خود انجام خواهد داد. رئیس جمهور ترکیه به ویژه در نشست حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) گفت: «صدها وکیل به دلیل نسل کشی نتانیاهو به دیوان بین المللی کیفری در لاهه شکایت می‌کنند، ما هر اقدامی که لازم باشد در این رابطه انجام خواهیم داد. اگر اسرائیل به این کشتارها ادامه دهد، به عنوان یک کشور تروریستی در سراسر جهان شناخته خواهد شد.»
در همین حال، در ۱۴ نوامبر، دفتر دادستان عمومی استانبول درخواست داد تا وزارت دادگستری ترکیه علیه بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، پرونده کیفری را آغاز و از دادگاه کیفری بین المللی به دلیل نسل کشی در نوار غزه محاکمه کند. پیش از آن، متین کولونک، نماینده سابق ترکیه، گفت که دادخواستی از طریق وزارت دادگستری ترکیه به دادگاه کیفری بین‌المللی لاهه تسلیم شده و خواستار محاکمه نتانیاهو به دلیل «نسل‌کشی» در غزه شده است. کولونک و دو وکیل ترک در این درخواست از دادستانی دیوان کیفری بین‌الملل خواستند مدارک جنایات نتانیاهو علیه مردم فلسطین را جمع‌آوری کند تا در نهایت روند کیفری علیه نخست‌وزیر اسرائیل و سایر مجرمان آغاز شود. به گفته کولونک و وکلا، نتانیاهو از تسلیحات منع شده توسط معاهدات بین المللی در نوار غزه «مقابل چشم همه جهان» استفاده می‌کند.
دلیل دوگانگی در اظهارات و اقدامات ضد اسرائیلی اردوغان
نخست اردوغان اظهارات پر سر و صدای دیگری نیز کرد. دوم، هم اظهارات اردوغان و هم رفتار واقعی طرف ترکیه در این موضوع حاوی تعدادی اشتباه است. به طور خاص، رئیس جمهور ترکیه از «هزاران» یا حتی «صدها» وکیل صحبت می‌کند که از دیوان بین المللی کیفری برای محکوم کردن نخست وزیر اسرائیل درخواست کرده‌اند، اما در واقع، بر اساس منابع رسمی، دو وکیل در این امر مطرح شده است.
ثالثاً، ترکیه یکی از امضاکنندگان اساسنامه رم نیست و بنابراین عضو دادگاه کیفری بین‌المللی نیست. در نتیجه، مجری قانون و نهادهای دولتی ترکیه - وزارت امور خارجه، دادستانی و دادگاه - نمی‌توانند مستقیماً به دادگاه کیفری بین‌المللی رسیدگی کنند و در عوض باید این روند قانونی را با میانجیگری سازمان‌های بین المللی یا کشورهای عضو ICC رسیدگی کنند. چهارم، دادستانی کل استانبول هیچ اطلاعاتی در مورد شواهدی مبنی بر مجرمیت شخصی بنیامین نتانیاهو ارائه نکرده و فقط از وزارت دادگستری ترکیه خواسته که علیه نخست وزیر اسرائیل پیگرد کیفری را آغاز کند و از دیوان کیفری بین المللی خواستار مجازات وی شده است.
اکنون نیز مشخص شده که ۴۰ درصد نفت صادراتی اسرائیل در مسیر آذربایجان و عراق از طریق ترکیه انجام می‌شود. چگونه اردوغان اسرائیل را به تروریست و نسل کشی متهم می‌کند اما درخواست همتای ایرانی خود ابراهیم رئیسی برای تحریم اقتصادی و تجاری اسرائیل را حداقل تا پایان بحران کنونی در نوار غزه رد می‌کند؟
اردوغان نه تنها نتانیاهو را به ارتکاب جنایت نسل کشی در نوار غزه متهم کرد، بلکه اسرائیل را یک رژیم تروریستی خواند. در همین حال، ابراهیم کالین، رئیس سازمان اطلاعات ملی (MIT) با همتای اسرائیلی خود، دیوید بارنیا، مدیر موساد، در تماس بوده است. اگر سرویس اطلاعاتی زیرمجموعه او با سازمان اطلاعاتی آن رژیم تروریستی همکاری می‌کند، رئیس جمهور ترکیه چگونه می‌تواند اسرائیل را یک کشور تروریستی بداند؟
همچنین روابط ترکیه و اسرائیل به تبادل اطلاعات محدود نمی‌شود. اکنون نیز مشخص شده که ۴۰ درصد نفت صادراتی اسرائیل در مسیر آذربایجان و عراق از طریق ترکیه انجام می‌شود. چگونه اردوغان اسرائیل را به تروریست و نسل کشی متهم می‌کند اما درخواست همتای ایرانی خود ابراهیم رئیسی برای تحریم اقتصادی و تجاری اسرائیل را حداقل تا پایان بحران کنونی در نوار غزه رد می‌کند؟
همچنین، سفر برنامه‌ریزی شده رئیس جمهور ایران به ترکیه و دیدار وی با همتای ترکیه‌ای بدون هیچ توضیحی از جانب دو کشور در آخرین لحظات لغو شد. نشریه «الشرق الاوسط» به نقل از منابع مطلع که نخواسته‌اند نامشان فاش شود تأکید کرد که تعلیق ناگهانی سفر رئیسی به علت تلاش‌های طرف ایرانی برای تحت فشار قرار دادن ترکیه به منظور اتخاذ موضعی فراتر از اظهارات سیاسی علیه اسرائیل بوده است. به گفته این منبع مطلع، ایران خواستار تجدید نظر ترکیه در روابطش با اسرائیل به عنوان یک موضع‌گیری عملی در حمایت از فلسطین شده بود.
سرانجام، در ۳ نوامبر، در جریان اجلاس سران سازمان کشورهای ترک (OTS)، اردوغان در متقاعد کردن نزدیکترین متحدان خود، که برخی از آنها (به ویژه آذربایجان) مستقیماً مدیون ترکیه هستند به دلیل کمک گرفتن از ارتش این کشور در جنگ قره باغ، با شکست مواجه شد. سازمان کشورهای ترک در سال ۲۰۲۱ با مشارکت و رهبری ترکیه تأسیس شد. الهام علی اف، رئیس جمهوری آذربایجان، علیرغم سخنان متهمانه رجب اردوغان و متحد اصلی و برادر بزرگ! خود، همکاری نظامی و اقتصادی قوی با بنیامین نتانیاهو را حفظ می‌کند. حتی صحبتی در مورد قطع صادرات نفت قزاقستان و آذربایجان به اسرئیل نشد.
بنیامین نتانیاهو با متهم کردن اردوغان به حمایت از تروریسم و آشکارا اشاره به حماس، گفت: «اسرائیل به سخنرانی‌های او گوش نخواهد داد». به این ترتیب، الی کوهن، وزیر امور خارجه اسرائیل، با متهم کردن رئیس جمهور ترکیه به تحریف واقعیت، اعلام کرد که اسرائیل مطابق با قوانین بین المللی عمل کند و از مخالفت خود با جنبش فلسطینی حماس تسلیم نخواهد شد.
در ۳ نوامبر، در جریان اجلاس سران سازمان کشورهای ترک (OTS)، اردوغان در متقاعد کردن نزدیکترین متحدان خود، که برخی از آنها (به ویژه آذربایجان) مستقیماً مدیون ترکیه هستند به دلیل کمک گرفتن از ارتش این کشور در جنگ قره باغ، با شکست مواجه شد
پیوستن سوئد به ناتو و موضع خاورمیانه اردوغان
این تقابل نشان می‌دهد اردوغان به دنبال آن است که وزن سیاسی خود را در جهان اسلام افزایش و نامزد قانونی به نمایندگی از امت اسلامی (تقریباً ۲ میلیارد نفر یا ۲۵ درصد از جمعیت جهان) برای اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد باشد. در همین حال، پارلمان ترکیه در تاریخ ۱۶ نوامبر در مورد عضویت سوئد در ناتو رای گیری خواهد کرد. بدون شک اردوغان و بخش قابل توجهی از گروه سیاسی ترکیه در تایید پیشنهادات قاطعانه ایالات متحده و ائتلاف ناتو در مورد گنجاندن سوئد در این ائتلاف مردد هستند. اردوغان از آمریکا و اتحادیه اروپا خواسته است که خواسته‌های مالی و نظامی خود را به این ترتیب برآورده کند.
چهره‌های اپوزیسیون چپ‌گرای خارج از پارلمان ترکیه، مانند حزب کمونیست و حزب مام میهن ترکیه، آشکارا از پارلمان این کشور خواسته‌اند که عضویت سوئد در ناتو را رد کند و اتحاد آتلانتیک شمالی را یک گروه تروریستی معرفی کرده و به دولت توصیه کرده‌اند که از این اتحادیه نظامی خارج شود. به‌طور خاص، مجلس ملی ترکیه، طبق گفته حزب کمونیست ترکیه، با تایید پذیرش فنلاند با حتی یک رای «نه» متحمل ضرر و زیان قابل توجهی شده است. در نتیجه، آنها معتقد بودند که یک عقبگرد دیگر در مسئله سوئد، بحران خاورمیانه و غزه را بدتر می‌کند و همه چیز را تحت کنترل امپریالیسم آمریکا قرار می‌دهد.
دوغو پرینچک، رئیس حزب میهن، موضعی مشابه کمونیست‌ها دارد. پرینچک می‌گوید: «با بله گفتن به گسترش ناتو، در واقع ما به نابودی اقتصاد ملی، به تسلط دلار، بیکاری و فقر جمعیت بله می‌گوییم.» مشکل این است که نه کمونیست‌ها و نه پرینچک یک نماینده واحد در پارلمان ترکیه ندارند. در نتیجه، نظر آنها موضع واقعی آنکارا را مشخص نمی‌کند و ائتلاف حاکم گروه‌های حزب عدالت و توسعه و MHP ترجیح می‌دهند بر اساس اظهارات کمونیست‌ها و پرینچک تصمیمی اتخاذ نکنند. اگر ترکیه مایل و قادر به خروج از ناتو است، چرا دسیسه و چانه زنی بر سر سرنوشت سوئد در این اتحاد؟
نظر شما