بازار؛ گروه راه و مسکن: از مدتها قبل قرار بر تولید واگن ساخت داخل برای شهرداری تهران شد اما سفر شهردار تهران به چین برای حضور در اجلاس راه ابریشم برخی برنامه ریزی ها در این خصوص را به نظر می رسد دچار نقص و تردید کرده است.
در این سفر دو تفاهمنامه و دو قرارداد میان شرکت واگن‌سازی تهران با شرکای چینی به امضا رسید. یکی از این دو تفاهمنامه، استفاده از ظرفیت مجوز خرید ۱۰۵۰ دستگاه واگن مترو برای شهر تهران است و با امضای آن تولید ۲۵۹ دستگاه واگن شبیه به کنسرسیوم ۶۳۰ واگنی که پیش‌پرداخت آن انجام شده است، صورت خواهد گرفت.
«رضا شیخ طاهری» مدیرعامل شرکت واگن‌سازی تهران در این خصوص می گوید: "موضوع دوم تفاهمنامه با طرف چینی، به ظرفیت‌سازی برای مجموعه واگن‌سازی تهران بازمی‌گردد؛ چرا که مجموعه واگن‌سازی تهران، تنها مجموعه تولیدکننده واگن مترو در ایران است".
اظهارات این مقام مسئول در حالی است که ۴۹ درصد سهام شرکت واگن‌سازی تهران متعلق به طرف مقابل ( شرکت CRC چین) است. فراموشی قول و قرارهای حدود شش سال پیش، با برآورد نهادهای دولتی، اعلام شد نیاز کشور به ۲ هزار دستگاه واگن مترو، اجتنابناپذیر است و با توجه به تاکید بر داخلی‌سازی و حمایت از محصولات و تکنولوژی ساخت داخل، سهم قابل توجهی برای مشارکت کارخانجات داخل ایران در این پروژه در نظر گرفته شده بود.
مقرر شد از مجموع ۲ هزار دستگاه واگن، تعداد هزار و ۵۰ دستگاه جهت رفع نیاز حمل و نقلی پایتخت و ۹۵۰ دستگاه نیز برای کلان‌شهرها، تولید و تأمین ۱۵۰ واگن به یکی از شرکت‌های مهندسی و ساخت لوکوموتیو داخلی و ۱۴۴ دستگاه واگن دیگر نیز به شرکت واگن سازی دیگر سپرده شود و قرارداد خرید ۶۳۰ دستگاه نیز با شرکت چینی CRC بسته شد
همان زمان مقرر شد از مجموع ۲ هزار دستگاه واگن، تعداد هزار و ۵۰ دستگاه جهت رفع نیاز حمل و نقلی پایتخت و ۹۵۰ دستگاه نیز برای کلان‌شهرها تامین شود. از این میزان، برای تولید داخلی واگن با شرکت‌ها و کارخانجات معتبر و با سابقه، مقرر شد تولید و تأمین ۱۵۰ واگن به یکی از شرکت‌های مهندسی و ساخت لوکوموتیو داخلی و ۱۴۴ دستگاه واگن دیگر نیز به شرکت واگن سازی دیگر سپرده شود و قرارداد خرید ۶۳۰ دستگاه نیز با شرکت چینی CRC بسته شد.
حتی در زمانی که «شهریار افندی زاده» معاون کنونی وزیر راه و شهرسازی و قائم مقام معاون حمل ونقل و ترافیک شهرداری تهران در سال ۹۷ بود به این موضوع اشاره کرده بود که تأمین ۶۳۰ واگن برای متروی تهران در دستور کار قرار دارد که طبق مناقصه انجام شده از سوی وزارت کشور، شرکت واگن‌سازی تهران و یکی از شرکت‌های چینی به عنوان برنده مناقصه اعلام شدند.
با وجود قرار و مدارهای بسیارِ شهرداری تهران با شرکت‌های مختلف داخل کشور، گویا شهرداری تصمیم خود را برای خرید ۶۳۰ واگن از چین، به خرید حدود ۸۰۰ واگن رسانده و از برنامه تولید داخلی واگن‌ها در کشور منصرف شده است
اما این روزها و پس از گذشت سال‌ها و فراز و فرودهای بسیار در جریان واردات واگن و افزودن به توان و سرعت سامانه ریلی کشور و با وجود قرار و مدارهای بسیارِ شهرداری تهران با شرکت‌های مختلف داخل کشور، گویا شهرداری تصمیم خود را برای خرید ۶۳۰ واگن از چین، به خرید حدود ۸۰۰ واگن رسانده و از برنامه تولید داخلی واگن‌ها در کشور منصرف شده است.
سوال اینجاست که با وجود تاکیدات مکرر مسئولان مبنی بر استفاده از ظرفیت‌های تولید داخل و افزایش توان تولید، بهرهگیری از دانش و توانمندی‌های جوانان ایرانی و اشتغال آفرینی، چنین تصمیمی چگونه توجیه می‌شود؟
حال سوال اینجاست که با وجود تاکیدات مکرر مسئولان مبنی بر استفاده از ظرفیت‌های تولید داخل و افزایش توان تولید، بهرهگیری از دانش و توانمندی‌های جوانان ایرانی و اشتغال آفرینی، چنین تصمیمی چگونه توجیه می‌شود؟ این میان، عجیب‌تر انکار وجود کارخانجات مجهز و در حال تولید واگن در کشور توسط مدیر عامل شرکت واگن‌سازی تهران است.
قوانینی برای استفاده حداکثری از توان تولیدی کشور همانگونه که در قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی (مصوب ۱۵/۰۲/۱۳۹۸ مجلس شورای اسلامی) تاکید بر اعتماد به توانمندی تولید داخل و محصولات ساخت داخل کشور شده است، وزارت صمت نیز موظف به تعریف فرایندهایی برای عمل به این مهم و نظارت بر انجام آن در کشور شده است.
طبق ماده ۵۴ قانون برنامه ششم توسعه به عنوان سندی بالادستی، وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف است با همکاری معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور، وزارتخانه‌های کشور و راه و شهرسازی از سازندگان داخلی حمایت کند
طبق ماده ۵۴ قانون برنامه ششم توسعه به عنوان سندی بالادستی، وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف است با همکاری معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور، وزارتخانه‌های کشور و راه و شهرسازی با حمایت از سازندگان داخلی، تجهیزات مورد نیاز صنعت حمل و نقل ریلی شهری و بین شهری، خرید خارجی تجهیزات مورد نیاز را به گونه‌ای سازماندهی کند که ضمن رعایت قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی در تامین نیازهای کشور و تقویت آنها در امر صادرات و اصلاح ماده ۱۰۴ قانون مالیات‌های مستقیم (مصوب اول مرداد ماه ۹۵) با اصلاحات و الحاقات بعدی به ازای خریدهای خارجی، انتقال فناوری به داخل کشور صورت گیرد، به گونه‌ای که تا پایان اجرای قانون برنامه پنج ساله ششم، حداقل ۸۵ درصد دانش طراحی و ساخت تجهیزات مورد نیاز صنعت حمل و نقل ریلی شهری و بین شهری با کمک و استفاده از نهادهای علمی و فناوری ملی نظیر جهاد دانشگاهی، دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی انجام شود.
در این ارتباط، «محسن صالحی‌نیا» معاون وقت وزیر صنعت در سال ۱۳۹۹ تاکید کرده بود: «ایدرو» مدیریت طرح تامین تعداد ۲ هزار دستگاه واگن مترو مورد نیاز ۹ کلانشهر کشور را برعهده دارد.
او تصریح کرده بود که در این پروژه قرار است تا سقف ۵۶ درصد تولید داخل صورت پذیرد که اجرای آن بسیاری از اهداف را مهندسی، طراحی و تولید داخل محقق می‌سازد. آثار عدم اعتماد به تولید داخلی عدم اعتماد به توان تولید داخلی می‌تواند اثرات عمیق و طولانی مدتی بر توسعه پایدار کشور، رشد اقتصادی و اشتغال آفرینی داشته باشد.
حال باید منتظر ماند و دید که برنامه واردات واگن بر خلاف ماده ۵۴ قانون برنامه ششم توسعه اجرایی خواهد شد یا اینکه دولت و مجلس در این خصوص وارد شده و تصمیم جدی خواهند گرفت؟
نظر شما