بازار؛ گروه آب و انرژی: ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی به ۹۲ میلیون تن رسیده و بر اساس آنچه هدف گذاری شده تا پایان برنامه هفتم توسعه با ۱۳۲ میلیون تن افزایش خواهد یافت. این افزایش ظرفیت در طول سال های گذشته در شرایطی ایجاد شده که همچنان بسیاری از صنایع پایین دست با کمبود مواد اولیه دست و پنجه نرم می کنند. آنگونه که شاهین کاظمی نایب رئیس هیات مدیره انجمن صنایع نساجی ایران به بازار می گوید: در محصولی همچون پلی استر که یکی از دو ماده اولیه اصلی این صنعت محسوب می شود، سالانه چیزی حدود ۳۰۰ هزار تن عرضه می شود این در حالی است که نیازمان حدود ۶۰۰ هزار تن در سال است.
او می گوید به دلیل نبود مواد اولیه صنایع نساجی با نیمی از ظرفیت خود مشغول به کار هستند این در حالی است که توسعه این صنعت ارزش افزوده بالایی دارد.
در پلی پروپیلن هم شرایط چنگی به دل نمی زند. به گفته کاظمی تولید این محصول کمتر از یک میلیون تن در سال است حال آنکه تعداد پروانه های صادر شده تنها و تنها در صنعت نساجی حدود یک میلیون تن برآورد می شود.
جالب است که بدانید پلی پروپیلن در صنایع مختلفی از پزشکی و درمان گرفته تا نساجی و شیمیایی کاربرد دارد، و مجموع نیاز در این بخش ها چندین برابر تولیدی است که در کشور صورت می گیرد.
تولیدات محصولات کم ارزش افزایش یافت
نایب رییس انجمن نساجی که دلیل این کمبودها را توسعه و رشد تولید بدون یک برنامه ریزی منجسم و هدفمند می داند. او با اشاره به اینکه پتروشیمی یک صنعت مادر در ایران محسوب می شود، ادامه داد: در برنامه های قبلی توسعه هدف گذاری بیشتر روی اعداد بوده و تمرکزی روی کیفیت و اثر گذاری توسعه وجود نداشت. به عنوان مثال اعلام شده که مقدار تولید محصولات پتروشیمی به ۱۰۰ میلیون تن باید افزایش یابد. اما هیچگاه در این برنامه های توسعه ای اعلام نشد که این رشد باید در کدام محصولات اتفاق افتد.
در طول سال های گذشته واحدهای پتروشیمی و البته دولتها به دنبال محصولاتی رفتند که تولید آنها راحت تر بود و در عمل از تولید محصولاتی که ارزش افزوده بالایی داشته یا نیاز بالایی در کشور دارند، غفلت شد
او ادامه داد: به همین دلیل واحدهای پتروشیمی و البته دولتها به دنبال محصولاتی رفتند که تولید آنها راحت تر بود و در عمل از تولید محصولاتی که ارزش افزوده بالایی داشته یا نیاز بالایی در کشور دارند، غفلت شد. همین باعث شده با وجود افزایش تناژ تولید محصولات پتروشیمی، با کمبودهای زیادی در بخش های مختلف مواجه باشیم.
به گفته نایب رئیس هیات مدیره انجمن صنایع نساجی ایران، هم اکنون یک سری محصولات پتروشیمی در کشور تولید می شود که هیچ متقاضی برای آنها وجود ندارد. این محصولات را ناچار هستیم که با قیمت های نازل و تخفیف های سنگین به دلیل شرایط تحریمی به بازار جهانی صادر کنیم. در مقابل آن محصولاتی هستند که تقاضا در آنها بالا بوده و برای خرید آنها یک رقابت صد درصدی در کشور به وجود آمده و در برخی موارد ناچار به تامین آن از محل واردات هستیم. متاسفانه باید گفت که عدم برنامه ریزی درست در توسعه متوازن صنعت پتروشیمی منجر به بروز چنین وضعیتی در این صنعت شده است.
ما فرصت توسعه را از دست داده ایم چرا که به واسطه تحریم ها امروز دیگر قادر نیستیم واحدهای پتروشیمی که ۲۰ سال پیش قادر به احداث و بهره برداری از آن بودیم را ایجاد کنیم
کاظمی که معتقد است ما فرصت توسعه را از دست داده ایم، می گوید: به واسطه تحریم ها امروز دیگر قادر نیستیم واحدهای پتروشیمی که ۲۰ سال پیش قادر به احداث و بهره برداری از آن بودیم را ایجاد کنیم.
مقدار عرضه پلی استر نصف نیاز بازار است
در صنعت نساجی پلی استر بوده و پلی پروپیلن دو ماده اصلی محسوب می شود که تولید آن در واحدهای پتروشیمی صورت می گیرد. طبق گفته فعالان این صنعت در هر دو محصول میزان تقاضا چندین برابر میزان محصولی است که تولید و عرضه می شود.
به گفته فعالان صنعت نساجی، پتروشیمی تندگویان مهم ترین تولید کننده پلی استر در کشور است که با وجود کمبودی که در این محصول وجود دارد هیچ برنامه ای برای افزایش ظرفیت تولیدات خود ندارد.
به گفته نایب رییس انجمن نساجی، در پلی اتیلن ترفتالات دو گرید وجود دارد. یکی پلی استر گرید نساجی و دیگری پلی استر گرید بطری است. با توجه به برنامه های توسعه ای و افزایش تولیداتی که در هر دو بخش وجود دارد، در هر دو گرید با کمبود مواجه هستیم و این باعث ایجاد یک رقابت ۱۰۰ درصدی برای خرید این محصولات در بازار شده است.
او با بیان اینکه مقدار عرضه در هر کدام از گریدهای پلی استر سالانه حدود ۳۰۰ هزار تن عرضه کنند، ادامه داد: مقدار تقاضادر این محصول در صنعت نساجی حداقل دو برابر این مقدار یعنی ۶۰۰ هزار تن در سال است.
کاظمی همچنین با اشاره به اینکه پلی پروپیلن به دلیل بالا بودن تعداد حوزه های مصرفی تقاضا در این محصول بسیار بالاست، ادامه داد: پلی پروپیلن در گریدهای مختلف از همچون نساجی، پزشکی و بهداشت، درمان و شیمیایی استفاده می شود. به همین دلیل سطح تقاضا در این محصول بسیار بالاست. اما متاسفانه مجموع ظرفیت تولید پلی پرو پیلن در تمامی گریدها کمتر از یک میلیون تن است. حال آنکه تقاضای موجود در بازار چندین برابر این مقدار است.
تعداد پروانه های صادر شده برای پلی پروپیلن در نساجی بیش از یک میلیون تن است حال آنکه دریافتی ما تقریبا حدود ۴۰۰ هزار تن در سال است
او ادامه داد: تعداد پروانه های صادر شده برای پلی پروپیلن در نساجی بیش از یک میلیون تن است حال آنکه دریافتی ما تقریبا حدود ۴۰۰ هزار تن در سال است.
رونق بازار آزاد در نبود مواد اولیه
کافی نبودن عرضه پلی استر از سوی پتروشیمی تندگویان متقاضیان این محصول را دست به دامن بازار آزاد کرده و همین مساله قیمت تمام شده تولیدات را هم بالا برده است.
کاظمی در اینباره می گوید: کارخانه ای که سرمایه گذاری کرده، دستگاه خریده و کارگر استخدام کرده باید به هر طریقی ناچار است که مواد اولیه خود را تامین کنند. هرچند که تامین مواد اولیه از بازار آزاد بسیار گران تمام می شود. چرا باید نخ پلی استری که چینی وارد کشور می شود، قیمتش از نخ پلی استری که در کشور ما تولید شده ارزان تر باشد.؟ این در حالی است که دسترسی به نفت و گاز مزیت نسبی کشور ما بوده و با یک برنامه ریزی درست باید شرایطی را ایجاد کنیم که مقدار تولیدات بالا و قیمت آن ارزان تر از همه جا باشد.
او در پاسخ به این سوال که تامین مواد اولیه از بازار آزاد تا چه اندازه روی قیمت محصول نهایی تاثیر گذار است، گفت: اما وقتی تولید کننده مواد اولیه مورد نیاز خود را گران تر از بازار آزاد تامین می کند به همان اندازه هم محصول خود را گران تر می فروشد. و این چرخه ادامه پیدا کرده و این به زیان مصرف کننده نهایی است.
به گفته این فعال صنعت نساجی، اما اکنون با وجود صنایع پتروشیمی در کشور برخی مواد اولیه پتروشیمی به کشور وارد می‌شود در حالی که با وجود داشتن نفت این مواد اولیه باید در داخل تولید شود.
میزان ارزش صادراتی هر تن تولید محصولات پتروشیمی ۶۵۰ دلار است که در صنایع پایین دستی این تولیدی به پارچه ای تبدیل می شود که ارزش هر تن آن حدود ۳ هزار دلار است
ارزش افزوده نساجی ۵ برابر پتروشیمی
کمبود مواد اولیه پتروشیمی باعث شده که صنعت نساجی تنها با نیمی از ظرفیت خود مشغول به کار باشد. ۵۰ درصد ظرفیت این صنعت در شرایطی بلااستفاده باقی مانده که براساس آمار مرکز پژوهش های مجلس ارزش افزوده این صنعت حدود ۵ برابر پتروشیمی است. آنگونه که در این گزارش آمده میزان ارزش صادراتی هر تن تولید محصولات پتروشیمی ۶۵۰ دلار است که در صنایع پایین دستی این تولیدی به پارچه ای تبدیل می شود که ارزش هر تن آن حدود ۳ هزار دلار است. لازم به یادآوری است که وقتی تولید به سمت پوشاک حرکت می کند میزان ارزش افزوده آن حتی به ۵ تا ۶ هزار دلار نیز می رسد. حالا این سوال در ذهن به وجود می آید که چرا به این صنعت اهمیت داده نمی شود.؟
نظر شما