تهمینه غمخوار؛ گروه بین الملل؛ «همکاری ایران و عربستان برای مقابله مشترک با تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین می‌تواند منجر به توافق‌ها و استراتژی‌های منطقه‌ای، کاهش خسارات اجتماعی و اقتصادی و خطرات مهاجرت‌های گسترده، درگیری‌ها و اختلافات سیاسی و حتی نظامی شود»؛ این مطلب گزیده ای از صحبتهای فرزاد رمضانی بونش در خصوص روابط اقتصادی ایران و عربستان در گفتگو با بازار است.
پژوهشگر ارشد مسائل منطقه به خبرنگار بازار در این باره گفت: پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، ایران و عربستان سعودی دوبار روابط دیپلماتیک خود را قطع کردند و روابط آنها شاهد فراز و نشیب هایی بود. دو کشور پس از هفت سال، مذاکرات را با هدف کاهش تنش با میانجیگری بازیگران خارجی آغاز کردند و در نهایت در ۷ آوریل ۲۰۲۳ با میانجیگری چین در بیانیه ای مشترک متعهد شدند تا روابط دیپلماتیک خود را با احیای روابط و فعال سازی سفارتخانه ها از سر بگیرند.
وی افزود: با چندین نقطه عطف مهم از جمله بازگشایی سفارت ها و کنسولگری ها، تبادل پرسنل، اعلام رسمی روابط، اولین سفر رسمی وزیران امور خارجه و بازدید از پایتخت های یکدیگر، دعوت رسمی متقابل و تبادل سفیران، روند روابط گام به گام بهبود خواهد یافت در حالی که روابط دو کشور می تواند فرصت هایی را به همراه داشته باشد.
همکاری اخیر ایران و عربستان در نشست فوق العاده سازمان همکاری های اسلامی در جده و تصمیم گیری در مورد فلسطین نیز باعث همکاری نزدیک تر در بحران های منطقه ای شده است
رمضانی بونش در ادامه در رابطه با فرصت های دیپلماتیک و همکاری های سیاسی دوجانبه اضافه کرد که با استقرار رسمی سفرای ایران و عربستان سعودی در پایتخت های دو کشور، روابط فی مابین رسما به سطح سفرا که بالاترین سطح روابط دیپلماتیک است ارتقا یافت؛ به طوری که در تابستان اخیر شاهد اولین سفر وزیر امور خارجه ایران به عربستان سعودی پس از هفت سال قطع روابط دیپلماتیک بودیم.
وی تصریح کرد: پس از رایزنی های دو کشور و اولین تماس تلفنی ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران و محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی در خصوص مناقشه فلسطین و اسرائیل، همکاری اخیر برای نشست فوق العاده سازمان همکاری های اسلامی در جده و تصمیم گیری در مورد فلسطین نیز باعث همکاری نزدیک تر در بحران های منطقه ای شده است.
کارشناس مسائل بین الملل گفت: در واقع، تداوم همگرایی در روابط ایران و عربستان می تواند در بسیاری از بحران ها مانند یمن، سوریه، لبنان و غیره اثرات مثبت بیشتری داشته باشد و یا منجر به افزایش روابط و عادی سازی روابط مانند ایران با سودان، مصر و بحرین شود؛ ضمن اینکه همکاری بیشتر در برخی نهادهای بین المللی و منطقه ای مانند سازمان همکاری اسلامی، شانگهای، بریکس و حتی ایجاد اتحادیه اقتصادی منطقه ای می تواند موجب بروز روابط برد_برد شود.
فرزاد رمضانی بونش افزود: ایجاد سازمان امنیت منطقه ای (با ضمانت های اجرایی و کمیسیون حل اختلافات منطقه) و سیستم امنیت جمعی در منطقه خلیج فارس شامل همکاری های همه جانبه سیاسی_اقتصادی_امنیتی_نظامی_فرهنگی با محوریت ایران و عربستان سعودی همچنین یک فرصت مهم است. این فرصت می تواند شامل موضوعاتی مانند گسترش همکاری های چند جانبه در زمینه مبارزه با تروریسم و به اشتراک گذاری اطلاعات برای مقابله با تهدیدات افراط گرایی، قاچاق مواد مخدر و جنایات فراملی باشد.
وی ادامه داد: همچنین باید توجه داشت که روابط بهتر تهران و ریاض می تواند تاثیرات مثبتی بر حل مسئله هسته ای ایران داشته باشد. در حال حاضر، مذاکرات وارد مرحله جدیدی شده و مذاکرات بهتری شکل گرفته است. در بعد دیگر، قرارداد امنیتی سال ۲۰۰۱ بین ایران و عربستان سعودی محدود است. بنابراین، نهایی کردن یک پیمان جامع به عنوان مبنای روابط امنیتی آینده ممکن است دور از دسترس نباشد.
صنعت برق، نفت و گاز ایران به ۱۳۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد و عربستان می‌تواند نقش مهمی در این زمینه ایفا کند
پژوهشگر مسائل منطقه اضافه کرد: با ذخایر جهانی نفت و گاز، تقویت همکاری های ایران و عربستان در اوپک می تواند منافع مشترک را در دسترس تر کند. صنعت برق، نفت و گاز ایران به ۱۳۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد و عربستان می‌تواند نقش مهمی در این زمینه ایفا کند. در حوزه پتروشیمی، قدرت سرمایه گذاری شرکت های سعودی در ایران حائز اهمیت است. با وجود برخی اختلاف نظرها در میادین مشترک نفت و گاز، هر دو کشور می توانند رقابت را به همکاری تبدیل کنند؛ ضمن اینکه همکاری دوجانبه می‌تواند به تولید انرژی‌های تجدیدپذیر مناسب‌تر منجر شود.
رمضانی بونش گفت: همکاری در امنیت غذایی، مشارکت در توسعه مشترک زیرساخت‌های حمل و نقل زمینی_ریلی، تقویت همکاری‌های چندجانبه در پروژه‌های لجستیکی کریدور شمال_جنوب، طرح یک کمربند_ یک جاده چین، اتصال ریلی عربستان و ایران، تعاملات مشترک در خطوط هوایی و دریایی و غیره می تواند به نفع اقتصاد دو کشور باشد.
همکاری ایران و عربستان برای مقابله مشترک با تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین می‌تواند منجر به توافق‌ها و استراتژی‌های منطقه‌ای، کاهش خسارات اجتماعی و اقتصادی و کاهش خطرات مهاجرت‌های گسترده، درگیری‌ها و اختلافات سیاسی و حتی نظامی شود
این کارشناس در ادامه به تغییرات اقلیمی اشاره کرد و گفت: خاورمیانه گازهای گلخانه ای زیادی منتشر می کند و با چالش های زیست محیطی مانند وخامت شرایط خاک، کاهش ذخایر آبی، کمبود باران، وقوع خشکسالی و کمبود پوشش گیاهی و طوفان های گرد و غبار مواجه است. در همین راستا، همکاری ایران و عربستان برای مقابله مشترک با تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین می‌تواند منجر به توافق‌ها و استراتژی‌های منطقه‌ای، کاهش خسارات اجتماعی و اقتصادی و کاهش خطرات مهاجرت‌های گسترده، درگیری‌ها و اختلافات سیاسی و حتی نظامی شود، در حالی که در ماه های اخیر نشانه هایی از همکاری بهتر تهران و ریاض در این زمینه مشاهده شده است.
وی در خصوص چشم انداز روابط دوجانبه بیان کرد: در حالی که چهره خاورمیانه در حال تغییر است، موانع جدی از جمله استراتژی نظامی و دریایی در ارتقای روابط دو کشور وجود دارد. واکنش آینده ایران و عربستان نسبت به موضوعات حساس (مانند مناقشه اخیر میدان گازی) نیز ضروری است. از طرفی، حضور نظامی اسرائیل در نزدیکی ایران و همگرایی نظامی و امنیتی عربستان با اسرائیل ممکن است تأثیر منفی بر روابط تهران_ریاض داشته باشد. بر همین اساس، به دلیل برخی بی‌اعتمادی‌ها، مسائل ضروری امنیتی حل نشده است و فقدان سازوکاری برای کاهش تنش‌های امنیتی و تحریم‌های آمریکا، فرصت کمی برای گسترش فوری همکاری‌های اقتصادی وجود دارد.
به نظر می‌رسد ایران و عربستان ارزیابی مثبتی از پیشرفت روابط دارند، اما هنوز به یک نزدیکی واقعی در همه زمینه‌ها تبدیل نشده است
فرزاد رمضانی بونش گفت: در حالی که وجود برنامه های چشم انداز و همزیستی یک ضرورت است، دو کشور می توانند نقاط ضعف یکدیگر را تکمیل کنند. ریاض قابلیت های زیادی برای سرمایه گذاری در اقتصاد ایران دارد. بنابراین، به نظر می‌رسد دو طرف ارزیابی مثبتی از پیشرفت روابط دارند، اما هنوز به یک نزدیکی واقعی در همه زمینه‌ها تبدیل نشده است.
آشتی ایران و عربستان اگرچه هنوز سطحی است، اما بسیار پایدارتر از سال های ۲۰۲۲-۲۰۱۱ است
وی در پایان گفت: سفر آتی رئیس جمهور ایران به ریاض یا عزیمت ولیعهد عربستان به تهران برای پیگیری برنامه ها و امضای توافقنامه گامی مهم در روند بهبود و تقویت روابط خواهد بود. در واقع، این آشتی، اگرچه هنوز سطحی است، اما بسیار پایدارتر از سال های ۲۰۲۲-۲۰۱۱ است.
نظر شما