انتظارات بریکس و دلار

به گزارش بازار، مقاله‌ای به قلم کریس ترنر، دیمیتری دلگین و جیمز ویلسون که به تاریخ ۱۷ آگوست ۲۰۲۳ در پایگاه اینترنتی اندیشکده ING THINK منتشر شده است.

بریده هایی از این گزارش: در میان رقبای بالقوه دلار ممکن است یورو نایب‌قهرمان به نظر آید؛ اما یورو تنها در اروپا ارز مسلط است. با نگاهی به بریکس چنین به نظر می‌رسد که تقویت خطوط مبادله رنمینبی چین و بیزاری ژئوپلیتیکی روسیه از دلار به ترویج استفاده از ارز این کشور در تجارت و ذخایر بین‌المللی کمک کرده، اما کنترل سرمایه و انتشار اندک اوراق‌قرضه پاندا در چین عنوان مانع [تقویت رنمینبی] عمل می‌کند.

با بروز جنگ در اوکراین و مسدودشدن ذخایر ارزی بین‌المللی روسیه در سال ۲۰۲۲ بحث‌های زیادی در مورد «کاربرد تسلیحاتی» دلار، فروپاشی بلوک‌های ژئوپلیتیک و در نهایت کاهش «غیرقابل‌اجتناب» استفاده از دلار یا به‌عبارت‌دیگر «دلارزدایی» مطرح شده است. بخش اصلی این مباحثات تنها چگونگی توسعه و بسط گروه‌های ژئوپلیتیکی نیست؛ بلکه این مطلب است که آیا ارزهای دیگر توانایی به چالش کشیدن نقش بین‌المللی دلار را دارند یا خیر.

چرا موضوعِ گسترش گروه برای بحث دلارزدایی مهم است. سرعت گسترش بریکس می‌تواند به‌خوبی تعیین‌کننده سرعت به‌کارگیری سیستم‌های تجاری و مالی خارج از حوزه دلار برای این بلوک قدرت باشد. پیشنهادهایی نیز مبنی بر معرفی مجدد موضوع ارز بریکس در این اجلاس وجود دارد.

رابطه دلارزدایی با ایجاد واحد حساب بریکس این است که می‌تواند سهم این ارزها را در ذخایر ارزی بین‌المللی کاربران بریکس افزایش دهد (همان گونه که ورود چین به سبد SDR در سال ۲۰۱۵ در واقع به قصد افزایش علاقه به ارز رنمینبی انجام شد).

در مجموع حضور دلار در بخش‌های مختلف یکسان شده و تسلط نسبی آن نسبت به سایر ارزها باقی‌مانده که این امر به‌ویژه در سهم بدون تغییر جفت‌ارز دلاری معامله‌شده در بازار جهانی فرابورس مشهود است. درعین‌حال که چالش‌هایی برای دلار وجود دارد، در این مرحله چنین به نظر نمی‌رسد که خطر فوری ازدست‌دادن جایگاه به‌عنوان ارز اصلی جهانی دلار را تهدید کند.

دیدگاه: هندی‌ها عادت دارند در بازی موازنه مثبتشان، حتی یک روز هم در دادن امتیازی به‌طرف مخالف تعلل نمی‌کنند. درست یک روز پس از اجلاس بریکس، نارندرا مودی نخست‌وزیر هند به آتن سفر کرد تا مقدمات یک چهارجانبۀ جدید علیه چین را با حضور یونان، آمریکا و رژیم صهیونیستی مهیا کند. این چهارجانبه در امتداد پیمان I۲U۲ است که تحت عنوان کریدور هندوابراهیمی شناخته می‌شود. حتی هندی‌ها عواید حاصل از فروش فرآوردۀ نفت وارداتی از روسیه را به‌صورت اوراق قرضه آمریکا نگهداری می‌کنند. فلذا تا این لحظه گروه بریکس به دلیل حضور پربرکت! هند، یک هیچ از گروه ۷ عقب است. نمی‌توان منکر ویژگی‌های غیرقابل‌اغماض اعضای گروه بریکس از جمله حالت شبه انحصاری در زنجیره تأمین کامودیتی‌ها شد ولی داده‌های موجود در گزارش فوق را در کنار لیست بلندبالای تفوقات گروه ۷ که قرار دهیم به این نتیجه می‌رسیم که گروه بریکس هنوز راه سختی را در پیش روی خود دارد.

گروه بریکس باید بر لیست بلندبالایی از برتری‌های ارزهای جهان‌روای فعلی فائق آید تا بتواند یک ارز رقیب جدی برای ارزهای جهان‌روای موجود تولید کند؛ این لیست شامل موارد زیر است: مقبولیت جهانی به‌عنوان ارز ذخیره، حمایت توسط رسانه‌های جهانی، ساختار نظامی حامی به نمایندگی ناتو، پشتیبانی توسط صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی، تولیدکننده اعتبار بازاری، سلطه سیاسی ناشران، سرمایه ناملموس ناشران و کنش آنها در نقاط بالای زنجیره ارزش همچون خدمات پیشرفته طراحی، حق برند، لایسنس‌های معتبر در سطح جهان، وجود مراکز تسویه تجارت تحت ائتلاف، کشف قیمت در بورس‌های مطرح جهانی و به‌تبع آن توانایی ایجاد ائتلاف در ژئوپلتیک سرمایه که شامل هدایت منابع صندوق‌های ثروت کشورهای تحت ائتلاف به نقاط هدف و ایجاد نقاط تسویه تحت کنترل و اعمال حکمرانی دلار بر آن می‌باشد.