بازار، گروه استان ها: بدون شک نام بردن از فرش دستباف در هر نقطه از جهان بدون ذکر نام ایران، ارزشی نخواهد داشت. ایران یکی از خاستگاه ها و زادگاه های اصلی فرش دستباف بوده و در حال حاضر یکی از مهم ترین و مؤثرترین کشورهای جهان در بازار هنر- صنعت فرش دستباف است.
فرش، ناب ترین هنر ایرانی و زیباترین شاهکار انسانی به شمار می رود که چشم جهانیان را خیره ساخته و زبان تحسین هنرمندان و هنردوستان را در جای جای این کره خاکی برانگیخته است. هنری است که مقام انسانی و ذوق و خلاقیت او را از فرش تا به عرش پرواز داده و کالبد او را با تار و پود فرش پیوند زده است تا آنجا که قالیبافی نه تنها یک هنر که اینک به یک صنعت و حرفه با قابلیت اشتغال زایی بسیار بالا مبدل گشته است.
فرش ایرانی به‌عنوان یک برند جهانی در حوزه صنایع‌دستی در شرایط فعلی کشور می‌تواند بهترین کالا برای صادرات و ارزآوری باشد؛ ظرفیتی که نیازمند برنامه‌ریزی جدی‌تر است.
اما در این میان، فرش دستباف تبریز نقش و نگاری ویژه دارد به گونه ای که شورای جهانی صنایع‌دستی، تبریز را به‌عنوان «شهر جهانی بافت فرش» انتخاب و معرفی کرده است؛ فرصتی که می تواند برای اقتصاد این کلانشهر، تاثیرگذار باشد.
«قالی نفیس تار و پود ابریشم» قدیمی ترین قالی تبریز
آن گونه که اتحادیه قالی بافان تبریز گزارش داده است، «قالی نفیس تار و پود ابریشم» با زمینه کرک پشم، قدیمی ترین فرشِ تبریزِ موجود است که به قرن دوازدهم تعلق دارد. تعداد رج های این فرش تبریزی ۵۵ بوده و سایز آن حدود شش متر مربع است. این قالی در اختیار یک کلکسیون دار خصوصی است و تا امروز هشت موزه بزرگ دنیا خواستار خرید آن شده اند.
حتی این فرش پیشنهادی یک میلیون یورویی برای خرید دریافت کرده است. نمونه این قالی زیبا در اندازه ۹ متری در موزه فرش ایران وجود دارد که از لحاظ سلامت در شرایط نامناسب تری نسبت به نمونه اصلی قرار گرفته است.
ارتزاق ۵۰۰ هزار نفر از مردم آذربایجان شرقی از صنعت فرش
طبق گفته رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف تبریز، بیش از ۲۰۰ هزار نفر در این هنر- صنعت اشتغال داشته و بیش از ۵۰۰ هزار نفر از جمعیت استان از صنعت فرش و زنجیره تامین، توزیع و صادرات آن ارتزاق می کنند.
اسماعیل چمنی می گوید: هزار و ۱۰۰ کارگاه فعال بافنده، ۴۰۰ واحد پرداخت فرش، ۴۰۰ واحد رفوگری، ۹۵ واحد قالی‌شویی، دوهزار و ۲۰۰ واحد عرضه قالی جمعاً حدود ۲۰۰ هزار شاغل دارد که نباید اجازه بدهیم مشکلات این حوزه زمینه ساز تهدید اشتغال این افراد شود.
آمریکا، بزرگترین مقصد صادراتی فرش تبریز
وی با اشاره به صادراتی بودن فرش دستباف تبریز می گوید: بزرگترین مقصد صادراتی فرش تبریز را می توان مربوط به آمریکا دانست که ۳۰ درصد صادرات فرش تبریز مربوط به این کشور بوده که درآمد ۱۲۶ میلیون دلاری را شامل می شود.
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف تبریز همچنین کشورهای اروپایی را از دیگر مشتریان فرش دستباف تبریز دانسته و گفت: آلمان، لبنان، انگلیس، ژاپن، امارات، پاکستان، آفریقای جنوبی، ایتالیا، استرالیا و کانادا از دیگر مشتریان ثابت فرش تبریز هستند.
وی بر لزوم برندسازی در حوزه فرش دستباف تاکید کرده و ادامه می دهد: برند سازی در حوزه فرش دستباف یکی از عوامل اساسی برای حضور جدی در بازارهای منطقه ای و جهانی است که دولت باید در برند سازی فرش دستباف حمایت های لازم را انجام دهد.
افزایش قیمت مواد اولیه مشکل عمده تولیدکنندگان
چمنی در ادامه با اشاره ای به مشکلات عمده این صنف می گوید: در طول یک سال گذشته مواد اولیه تولید فرش در بازار کمیاب شده و گاه سه تا پنج برابر افزایش یافته که قیمت ارائه شده، بالاتر از قیمت واقعی این مواد اولیه است.
وی، عدم نظارت و انحصار در واردات مواد اولیه را دلیل این افزایش قیمت ها دانسته و می گوید: باید راهکاری برای کاهش قیمت مواد اولیه فرش، عدم صدمه به اشتغال و معیشت تولیدکنندگان فرش دستبافت اندیشیده شود.
نارضایتی قالیبافان از روند بیمه
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف تبریز از نارضایتی قالیبافان از روند بیمه این صنف می گوید: تمام قالیبافان باید از بیمه قالیبافی بهره مند شوند، در پنج سال گذشته شمار بیمه شدگان قالیبافی به جای افزایش به نصف کاهش یافته است.
وی مشکلات بیمه قالیبافی را در استان پررنگ تر دانسته و می گوید: با وجود اینکه ۳۵ درصد تولید و صادرات فرش دستباف مربوط به استان بوده اما تنها ۱۲ درصد بیمه قالیبافی مربوط به استان است که مسئولان باید پیگیر باشند تا آذربایجان شرقی نسبت به سهم تولید و صادرات خود از بیمه برخوردار شود.
چمنی، بیمه قالیبافان را دچار نوعی بروکراسی خاص اداری دانسته و می گوید: شغل قالیبافی حرفه ای سخت و پر زحمت بوده و وجود بیمه برای قالیبافان کمترین حقی است که صاحبان این حرفه خواستار آن هستند.
کشورهای مدعی در حوزه صادرات فرش دستباف
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تبریز نیز با اشاره به آماری از میزان صادرات فرش دستباف از کشورهای صاحب ادعا در این حوزه می گوید: بر اساس آمار سال ۲۰۱۷، ایران با میزان صادرات ۴۲۶ میلیون دلار و سهم ۲۷.۹ درصدی از صادرات جهانی رتبه اول را در این حوزه کسب کرده و پس از آن نیز کشور هند با میزان صادرات ۳۸۵ میلیون دلار و سهم ۲۵.۲ درصدی از صادرات جهانی، پاکستان با میزان صادرات ۶۹ میلیون دلار و سهم ۴.۵ درصدی از صادرات جهانی در رده های بعدی قرار گرفته اند.
یونس ژائله با تاکید بر لزوم حمایت از مالکیت معنوی هنرمندان و طراحان در صنعت فرش می گوید: باید با بهره مندی از قانون کپی رایت از تولیدات معنوی طراحان حمایت کنیم تا طرح های ارائه شده را در تولیدات خود به کار برند و کسی بدون اجازه نتواند از این طرح ها استفاده کند.
افراد مستعد را جذب طراحی فرش دستباف کنیم
استاد محمدعلی قره باغی از طراحان به نام فرش دستباف ایران است که بر لزوم ورود افراد مستعد در حوزه طراحی فرش دستبافت تبریز تاکید کرده و می گوید: باید جوانان مستعد در حوزه طراحی را شناسایی کرده و وارد صنعت فرش کنیم تا طرح و نقش های فرش های دستباف از حالت سنتی خارج شده و مشتری پسند شود.
وی ادامه می دهد: این تولید کننده و طراح هستند که باید با شناخت سلایق مختلف و بازارهای جهانی، فرش هایی متناسب با سلایق تمامی اقوام و ملت ها را تولید کنند و این امر لزوم ورود طراحان خلاق به این حوزه را نمایان می سازد.
مالیات دغدغه جدی برای قالیبافان است
اما پیش از این کارگاه‌های قالیبافی و صنایع وابسته به آن از پرداخت مالیات فرش معاف بودند که طبق تصمیم سازمان امور مالیاتی کشور برای کارگاه‌های تولید صنایع دستی نیز مالیات هایی وضع شده است که زمینه ساز نارضایتی بسیار از قالیبافان شده که توسعه این هنر- صنعت را با چالش هایی جدید روبرو ساخته است.
حال که این موقعیت اقتصادی ویژه برای آذربایجان شرقی و شهر تبریز پیش آمده باید با برنامه ریزی ویژه و مدیریت درست و همچنین حل مشکلات متعدد صنف قالیبافان، راه را برای تولید و صادرات هر چه بیشتر این محصول هموار کرد تا در سال های آینده شاهد افزایش صادرات و ارزآوری ویژه این محصول باشیم.
نظر شما